Званец (балота): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Актуальная версія на 21:12, 25 сакавіка 2023

Латвія

Літва

Расія

Украіна

Вялікія балоты Беларусі.

Націскная выява

Балотны масіў Званец — асакова-гіпнавае нізіннае балота мезатрофнага тыпу, тыповае для Палесся, буйнейшае ў Еўропе.^[1] На тэрыторыі балота створаны Рэспубліканскі ландшафтны заказнік «Званец», які з'яўляецца ключавой арніталагічнай тэрыторыяй (з 1998 года) і Рамсарскай тэрыторыяй (з 2002 года).

Геаграфія

Балотны масіў размешчаны на захадзе Палесся на поўдні Драгічынскага раёна і часткова ў Кобрынскім раёне, у межах Дняпроўска-Бугскага канала на поўначы, Белаазёрскай на ўсходзе і Арэхаўскай вадапажыўных сістэм на захадзе на вышыні 145—151 метраў над узроўнем мора.^[1] З паўднёвага і паўночна-заходніх бакоў балота абмежавана меліярацыйнай сістэмамі. На поўдні мяжуе з абваднымі каналамі. Само балота з'яўляецца часткай ландшафтнага заказніка плошчай 15873 га.^[2]

На тэрыторыі балотнага масіву знаходзяцца шматлікія мінеральныя астравы памерамі ад 0,2 да 10 га. Іх агульная плошча ў межах балот складае прыкладна 29, 8 %.

Таксама ў склад Званца ўваходзіць возера Залавічы і возера Залескае, якое моцна мялее ў выніку меліярацыйных работ.

52°05′ пн. ш. 24°50′ у. д.^HGЯO

Гідраграфія

Балотны комплекс мае значны памер, таму ён уяўляе сабой даволі стабільную сістэму. Сілкаванне балота ідзе за конт грунтовых вод, атмасферных ападкаў. На гідрарэжым балот уплываюць меліярацыйныя сістэмы і сетка каналаў, сток вады ў якія з'яўляецца асноўнай прычынай буйных пажараў і паводкаў.^[1]

Фаўна

Усяго на балоце Званец гняздуецца 125 відаў птушак^[3], з якіх 21 від занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь, у тым ліку саракуш шэры (Lanius excubitor), пустальга звычайная (Falco tinnunculus), варакушка (Luscinia svecica), садовая аўсянка (Emberiza hortulana).^[1]

Міжнародная значнасць балота Званец вызначаецца ў першую чаргу падтрыманнем найбуйнейшай у свеце папуляцыі вяртлявай чаротаўкі (Acrocephalus paludicola), чорнага бусла (Ciconia nigra) і іншых відаў, якія знаходзяцца пад глабальнай пагрозай знікнення: вялікага арляца (Aquila clanga), драча (Crex crex), балотнай савы (Asio flammeus). Акрамя гэтага, на тэрыторыі балота гняздуецца каля 1 % еўрапейскіх папуляцый чаплі-бугая (Botaurus stellaris) і вадзянога пастушка (Rallus aquaticus). Тэрыторыя таксама мае рэспубліканскае значэнне для захавання папуляцый такіх рэдкіх відаў, як журавель шэры (Grus grus), бакас (Gallinago gallinago), кулон вялікі (Numenius arquata).

На балоце зарэгістраваны і іншыя прадстаўнікі фаўны Беларусі (2 віды млекакормячых, 15 наземных і 3 віды водных насякомых), занесеныя ў Чырвоную кнігу, у тым ліку барсук (Meles meles) і рысь (Lynx lynx).

Флора

На балоце сустракаюцца 664 віды розных раслін, у тым ліку многія з якіх патрабуюць розных форм аховы. Сярод іх 67 відаў вышэйшых сасудзістых раслін, 10 рэдкіх для Беларусі і Еўропы раслінных супольнасцей, раней шырока распаўсюджаных на нізінных балотах Палесся. З раслін, якія сустракаюцца на Званцы, 23 віды занесены ў Чырвоную кнігу РБ.

Выкарыстанне

Зямля выкарыстоўваецца для сенакосу і вырошчвання прапашных культур, у асноўным бульбы, а таксама для выпасу ската. Асноўны тып глебаў — карбанатныя.^[1]

Экалогія і ахова

Значную пагрозу для птушак ўяўляюць частыя пажары, якія сталі ўзнікаць з-за няўдала праведзенай меліярацыі. У 2003 годзе распрацаваны праект аднаўлення балота. Яго галоўная задача — аднавіць узровень вільгаці на балоце. Грошы на рэалізацыю праекта выдзелены брытанскім Каралеўскім таварыствам абароны птушак, а мерапрыемствы па аднаўленню будуць праводзіцца пад назіраннем грамадскай арганізацыі «Ахова птушак Беларусі» і раённых інспекцый прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.^[4] Работы па яму меркавалі будаўніцтва 7 асноўных і 4 дадатковых дамбаў для аднаўлення ўзроўню вільгаці. Яны павінны былі перакрыць меліярацыйныя каналы, якія адводзяць ваду з балота. У выніку гэтых работ узровень вады ў перыферыйнай частцы павінен быў падняцца на 50-120 сантыметраў.^[5] Да канца 2003 года работы былі выкананы ў поўным аб'ёме.^[6]

Неспрыяльныя фактары

Парушэнне гідралагічнага рэжыму балотнага масіву пад уплывам навакольных меліярацыйных сістэм прыводзіць да паводак альбо засух і пажараў.
Узворванне глебы на мінеральных астравах, дзе растуць рэдкія віды раслін.
Скарачэнне сенакашэння з'яўляецца асноўнай прычынай зарастання адкрытых нізінных балот хмызнякамі.
Няўстойлівае лесакарыстанне. Лесакарыстанне на тэрыторыі заказніка праводзіцца без уліку яго значнасці для захавання біяразнастайнасці.
Штогоднае выпальванне расліннасці мясцовым насельніцтвам у вясенні перыяд

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д Республиканский ландшафтный заказник «Званец» Архівавана 16 верасня 2011. (руск.)
↑ Заказнік Званец Архівавана 2 красавіка 2010.
↑ [http://brestobl.com/turizm/les/19.html Биологический заказник республиканского значения Званец] (руск.)
↑ Разработан проект восстановления крупнейшего болота Европы, которое находится на территории белорусского заказника «Звонец»(недаступная спасылка) (руск.)
↑ Всем болотам болото (руск.)
↑ Минский курьер № 106 17.10.03г. Архівавана 19 лютага 2005. (руск.)

Літаратура

Скарбы прыроды Беларусі — Treasures of Belarusian Nature: Тэрыторыі, якія маюць міжнар. значэнне для захавання біял разнастайнасці /аўт. тэксту і фота А. В. Казулін [і інш]. — 2-ое выд., перапрац., дап. — Мн.: Беларусь, 2005. — 215 с. — Паводле эл. рэсурса ptushki.org

Спасылкі

Рамсарские угодья Беларуси (руск.)
Фатаграфія
«Званец» обрел второе дыхание(недаступная спасылка) (руск.)
Пералікі біялагічных відаў(недаступная спасылка) (руск.)

[Лан-1] а ^б ^в ^г ^д Республиканский ландшафтный заказник «Званец» Архівавана 16 верасня 2011. (руск.)

[зак-2] Заказнік Званец Архівавана 2 красавіка 2010.

[3] [http://brestobl.com/turizm/les/19.html Биологический заказник республиканского значения Званец] (руск.)

[4] Разработан проект восстановления крупнейшего болота Европы, которое находится на территории белорусского заказника «Звонец»(недаступная спасылка) (руск.)

[5] Всем болотам болото (руск.)

[6] Минский курьер № 106 17.10.03г. Архівавана 19 лютага 2005. (руск.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{Балоты Беларусі}}
-{{вікіфікацыя}}
+{{Значэнні2|Званец, значэнні}}
-[[Image:Балота Званец|thumb|Балота Званец]]
+'''Балотны масіў Званец''' — асакова-гіпнавае нізіннае балота мезатрофнага тыпу, тыповае для Палесся, буйнейшае ў Еўропе.<ref name="Лан">[http://science.basnet.by/unesco/lan_zv.htm Республиканский ландшафтный заказник «Званец»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110916150019/http://science.basnet.by/unesco/lan_zv.htm |date=16 верасня 2011 }} {{ref-ru}}</ref> На тэрыторыі балота створаны Рэспубліканскі ландшафтны заказнік «Званец», які з'яўляецца [[тэрыторыя, важная для птушак|ключавой арніталагічнай тэрыторыяй]] (з 1998 года) і Рамсарскай тэрыторыяй (з 2002 года).
-{{вызнч|1=[[Балота|Балотны]] масіў Званец}} размешчаны ў міжрэччы [[Днепра-Бугскі канал|Днепра-Бугскага канала]] і яго прытокаў – [[Белаазёрскі канал|Белаазёрскага]] і [[Арэхаўскі канал|Арэхаўскага]] каналаў. З паўднёвага і паўночна-заходняга боку масіў абмежаваны меліярацыйнымі сістэмамі. Званец – буйнейшае ў [[Еўропа|Еўропе]] нізіннае балота мезатрофнага тыпу са шматлікімі адкрытымі мінеральнымі астравамі. Непасрэдна балота, па якім раскіданы астравы розных памераў (ад 0,2 да 10 гектараў), займае 70,2% масіву. На [[лясы]] і хмызнякі прыходзіцца 16,2% агульнай плошчы. Параўнанне аэрафотаздымкаў 1950-ых і 1990-ых гадоў сведчыць аб змяншэнні плошчы адкрытых балот і павелічэнні плошчы лясоў і хмызнякоў.
-=== Вадаёмы ===
+== Геаграфія ==
+Балотны масіў размешчаны на [[захад]]зе [[Палессе|Палесся]] на поўдні [[Драгічынскі раён|Драгічынскага раёна]] і часткова ў [[Кобрынскі раён|Кобрынскім раёне]], у межах [[Дняпроўска-Бугскі канал|Дняпроўска-Бугскага канала]] на поўначы, [[Белаазёрскі канал|Белаазёрскай]] на ўсходзе і [[Арэхаўскі канал|Арэхаўскай]] вадапажыўных сістэм на захадзе на вышыні 145—151 метраў над узроўнем мора.<ref name="Лан"/> З паўднёвага і паўночна-заходніх бакоў балота абмежавана [[меліярацыя|меліярацыйнай]] сістэмамі. На поўдні мяжуе з абваднымі каналамі. Само балота з'яўляецца часткай ландшафтнага [[заказнік]]а плошчай 15873 [[гектар|га]].<ref name="зак">[http://www.polesie-wetlands.by/pages/reserve-zvanets.aspx Заказнік Званец] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100402060620/http://www.polesie-wetlands.by/pages/reserve-zvanets.aspx |date=2 красавіка 2010 }}</ref>
-Вадаёмы з адкрытай вадой прадстаўлены адным возерам і сеткай каналаў. [[Возера Залескае]] ў выніку меліяратыўных работ на прылягаючай тэрыторыі моцна абмялела і ператварылася ў дыстрафіруючы вадаём. Дзякуючы значным памерам і размяшчэнню на водападзеле басейнаў [[Прыпяць|Прыпяці]] і [[Буг]]а, балотны комплекс уяўляе сабой стабільную экасістэму, якая ў пэўнай ступені не залежыць ад змен на навакольных тэрыторыях. Аснову воднага сілкавання балота састаўляюць [[грунтовыя воды]], вясной і восенню нязначную ролю адыгрываюць атмасферныя ападкі. Істотны ўплыў на гідрарэжым балотнага комплексу аказваюць прылягаючыя да яго меліяратыўныя сістэмы і сетка каналаў, па якіх вада выцякае з балота. Узровень грунтовых вод на балоце ў многім залежыць ад характару выкарыстання вады на гэтых асушаных землях і можа вар’іраваць у межах +-0,5 метра. Такі рэжым водакарыстання выклікае ў заказніку альбо паводкі альбо засуху з вялікімі пажарамі, якія наносяць істотную шкоду біялагічнай разнастайнасці.
+На тэрыторыі балотнага масіву знаходзяцца шматлікія мінеральныя астравы памерамі ад 0,2 да 10 га. Іх агульная плошча ў межах балот складае прыкладна 29, 8 %.
-=== Флора і фауна ===
-[[Image:Балота Званец2|thumb|легенда]]
-Усяго на балоце Званец гняздуецца 110 відаў птушак, 21 з іх занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь. Асаблівае значэнне тэрыторыя мае для захавання наступных відаў:
+Таксама ў склад Званца ўваходзіць [[Залавічы|возера Залавічы]] і [[возера Залескае]], якое моцна мялее ў выніку меліярацыйных работ.
-Міжнародная значнасць балота Званец вызначаецца, ў першую чаргу, падтрыманнем буйнейшай у свеце папуляцыі вяртлявай чаротаўкі Acrocephalus paludicola і іншых відаў, якія знаходзяцца пад глабальнай пагрозай знікнення: вялікага арляца Aquila clanga, драча Crex crex. Акрамя гэтага, на тэрыторыі балота гняздуецца каля 1% еўрапейскіх папуляцый чаплі-бугая Botaurus stellaris і вадзянога пастушка Rallus aquaticus. Тэрыторыя таксама мае рэспубліканскае значэнне для захавання папуляцый такіх рэдкіх відаў як шэры журавель Grus grus, бакас Gallinago gallinago, вялікі кулён Numenius arquata.
+{{coord|52|05|N|24|50|E}}
-На балоце зарэгістраваны і іншыя прадстаўнікі фауны Беларусі (2 віды млекакормячых, 15 наземных і 3 віды водных насякомых), занесеныя ў Чырвоную кнігу.
+== Гідраграфія ==
-У межах балота Званец выяўлена 67 відаў вышэйшых сасудзістых раслін, якія патрабуюць розных форм аховы. Большасць з гэтых відаў знойдзена на мінеральных астравах, якія з’яўляюцца сапраўднымі аазісамі багацейшай, а часта і проста ўнікальнай флоры сярод аднастайнай расліннасці забалочанай прасторы. На тэрыторыі балота растуць 10 рэдкіх для Беларусі і Еўропы раслінных супольнасцей, раней шырока распаўсюджаных на нізінных балотах Палесся. З раслін, якія сустракаюцца на Званцы, 23 віды занесены ў [[Чырвоная кніга РБ|Чырвоную кнігу РБ]].
+Балотны комплекс мае значны памер, таму ён уяўляе сабой даволі стабільную сістэму. Сілкаванне балота ідзе за конт [[грунтовыя воды|грунтовых вод]], атмасферных ападкаў. На гідрарэжым балот уплываюць меліярацыйныя сістэмы і сетка каналаў, сток вады ў якія з'яўляецца асноўнай прычынай буйных пажараў і паводкаў.<ref name="Лан"/>
+=== Фаўна ===
+[[Image:Asio-flammeus-001.jpg|thumb|200px|[[Балотная сава]]]]
+Усяго на балоце Званец гняздуецца 125 відаў птушак<ref>[http://brestobl.com/turizm/les/19.html Биологический заказник республиканского значения
+Званец] {{ref-ru}}</ref>, з якіх 21 від занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь, у тым ліку {{bt-bellat|саракуш шэры|Lanius excubitor}}, {{bt-bellat|пустальга звычайная|Falco tinnunculus}}, {{bt-bellat|варакушка|Luscinia svecica}}, {{bt-bellat|садовая аўсянка|Emberiza hortulana}}.<ref name="Лан"/>
+Міжнародная значнасць балота Званец вызначаецца ў першую чаргу падтрыманнем найбуйнейшай у свеце папуляцыі {{bt-bellat|вяртлявая чаротаўка{{!}}вяртлявай чаротаўкі|Acrocephalus paludicola}}, {{bt-bellat|бусел чорны{{!}}чорнага бусла|Ciconia nigra}} і іншых відаў, якія знаходзяцца пад глабальнай пагрозай знікнення: {{bt-bellat|Вялікі арлец{{!}}вялікага арляца|Aquila clanga}}, {{bt-bellat|Драч{{!}}драча|Crex crex}}, {{bt-bellat|Сава балотная{{!}}балотнай савы|Asio flammeus}}. Акрамя гэтага, на тэрыторыі балота гняздуецца каля 1 % еўрапейскіх папуляцый {{bt-bellat|Чапля-бугай{{!}}чаплі-бугая|Botaurus stellaris}} і {{bt-bellat|Пастушок вадзяны{{!}}вадзянога пастушка|Rallus aquaticus}}. Тэрыторыя таксама мае рэспубліканскае значэнне для захавання папуляцый такіх рэдкіх відаў, як {{bt-bellat|журавель шэры|Grus grus}}, {{bt-bellat|бакас|Gallinago gallinago}}, {{bt-bellat|кулон вялікі|Numenius arquata}}.
+На балоце зарэгістраваны і іншыя прадстаўнікі фаўны Беларусі (2 віды млекакормячых, 15 наземных і 3 віды водных насякомых), занесеныя ў Чырвоную кнігу, у тым ліку {{bt-bellat|барсук|Meles meles}} і {{bt-bellat|рысь звычайная{{!}}рысь|Lynx lynx}}.
+== Флора ==
+На балоце сустракаюцца 664 віды розных раслін, у тым ліку многія з якіх патрабуюць розных форм аховы. Сярод іх 67 відаў вышэйшых сасудзістых раслін, 10 рэдкіх для Беларусі і Еўропы раслінных супольнасцей, раней шырока распаўсюджаных на нізінных балотах Палесся. З раслін, якія сустракаюцца на Званцы, 23 віды занесены ў [[Чырвоная кніга РБ|Чырвоную кнігу РБ]].
+== Выкарыстанне ==
+Зямля выкарыстоўваецца для сенакосу і вырошчвання прапашных культур, у асноўным бульбы, а таксама для выпасу ската. Асноўны тып глебаў — карбанатныя.<ref name="Лан"/>
+== Экалогія і ахова ==
+Значную пагрозу для птушак ўяўляюць частыя пажары, якія сталі ўзнікаць з-за няўдала праведзенай меліярацыі. У 2003 годзе распрацаваны праект аднаўлення балота. Яго галоўная задача — аднавіць узровень вільгаці на балоце. Грошы на рэалізацыю праекта выдзелены брытанскім Каралеўскім таварыствам абароны птушак, а мерапрыемствы па аднаўленню будуць праводзіцца пад назіраннем грамадскай арганізацыі «Ахова птушак Беларусі» і раённых інспекцый прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.<ref>[http://greenbell.by.com/news/030303_1b.htm Разработан проект восстановления крупнейшего болота Европы, которое находится на территории белорусского заказника «Звонец»]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}</ref> Работы па яму меркавалі будаўніцтва 7 асноўных і 4 дадатковых дамбаў для аднаўлення ўзроўню вільгаці. Яны павінны былі перакрыць меліярацыйныя каналы, якія адводзяць ваду з балота. У выніку гэтых работ узровень вады ў перыферыйнай частцы павінен быў падняцца на 50-120 сантыметраў.<ref>[http://www.newsvm.com/news/24/24644/ Всем болотам болото] {{ref-ru}}</ref> Да канца 2003 года работы былі выкананы ў поўным аб'ёме.<ref>[http://csl.bas-net.by/bulletin06-03.asp Минский курьер № 106 17.10.03г.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20050219020728/http://csl.bas-net.by/bulletin06-03.asp |date=19 лютага 2005 }} {{ref-ru}}</ref>
-=== Іншае ===
-Асноўным відам землекарыстання на тэрыторыі ўгоддзя з’яўляецца сенакос, яго праводзяць амаль на 10% плошчы балотнага комплексу. Мінеральныя астравы выкарыстоўваюцца для вырошчвання прапашных культур, у асноўным, бульбы. Найбольш інтэнсіўна выкарыстоўваюцца усходняя і заходняя часткі балота (апошняя знаходзіцца за межамі запаведнай тэрыторыі).
 === Неспрыяльныя фактары ===
-{{Балоты Беларусі}}
-*Парушэнне гідралагічнага рэжыму балотнага масіву пад уплывам прылягаючых меліяратыўных сістэм прыводзіць да паводак альбо засух і пажараў.
+* Парушэнне гідралагічнага рэжыму балотнага масіву пад уплывам навакольных меліярацыйных сістэм прыводзіць да паводак альбо засух і пажараў.
-*Узворванне глебы на мінеральных астравах, дзе растуць рэдкія віды раслін.
+* Узворванне глебы на мінеральных астравах, дзе растуць рэдкія віды раслін.
+* Скарачэнне сенакашэння з'яўляецца асноўнай прычынай зарастання адкрытых нізінных балот хмызнякамі.
+* Няўстойлівае лесакарыстанне. Лесакарыстанне на тэрыторыі заказніка праводзіцца без уліку яго значнасці для захавання біяразнастайнасці.
+* Штогоднае выпальванне расліннасці мясцовым насельніцтвам у вясенні перыяд
+{{зноскі}}
-*Скарачэнне сенакашэння з’яўляецца асноўнай прычынай зарастання адкрытых нізінных балот хмызнякамі.
+== Літаратура ==
-*Няўстойлівае лесакарыстанне. Лесакарыстанне на тэрыторыі заказніка праводзіцца без уліку яго значнасці для захавання біяразнастайнасці.
+* {{Крыніцы/Скарбы прыроды Беларусі}}
+=== Спасылкі ===
-*Штогоднае выпальванне расліннасці ў вясенні перыяд практыкуецца мясцовым насельніцтвам і наносіць істотную шкоду біялагічнай разнастайнасці. Асабліва буйныя пашкоджанні адбываюцца ва ўмовах сухой вясны і адсутнасці паводак, калі разам з расліннасцю выпальваецца верхні слой глебы, карэнні раслін і гінуць усе насякомыя. На такіх выпаленых балотах і лугах большасць птушак перастае гнездавацца.
+* [http://www.belta.by/ru/articles/dossier/Ramsarskie-ugodja-Belarusi_i_394.html Рамсарские угодья Беларуси] {{ref-ru}}
-===Крыніцы ===
+* [https://web.archive.org/web/20110822201400/http://www.polesie-wetlands.by/Files/Images/ecotourism/Zvanets/IMGP1998.JPG Фатаграфія]
-*{{Крыніцы/Скарбы прыроды Беларусі}}
+* [http://un.by/undp/news/belarus/23-04pr.html «Званец» обрел второе дыхание]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}
-[[Катэгорыя:Балоты Беларусі]]
+* [http://tour.brest.by/ru/node/468 Пералікі біялагічных відаў]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}
+{{DEFAULTSORT:Званец}}
-[[ru:Звонец (болота)]]
+[[Катэгорыя:Балоты Беларусі]]
+[[Катэгорыя:Балоты Палесся]]
+[[Катэгорыя:Балоты Брэсцкай вобласці]]
+[[Катэгорыя:Тэрыторыі, важныя для птушак]]
+[[Катэгорыя:Балоты Драгічынскага раёна]]
+[[Катэгорыя:Балоты Кобрынскага раёна]]
+[[Катэгорыя:Балоты паводле алфавіта]]