Novi Rim

Novi Rim (grčki: Νέα Ῥώμη, Néa Rhṓmē; latinski: Nova Roma) je izvorno ime koje je rimski car Konstantin Veliki dao gradu 330. godine tokom bizantijskog teritorijalnog širenja. Grad se nalazio na evropskoj strani Bosforskog moreuza.

Grad su osnovali grčki kolonisti 657. godine prije nove ere i nazvali ga Bizantijum a Konstantin Veliki ga je prvo preimenovao u Novi Rim (Nova Roma) tokom zvaničnog proglašenja grada za novu rimsku prijestonicu 330. godine n.e., a ubrzo potom naziv je promijenjen u Konstantinopolj. Grad je zvanično preimenovan u Istanbul u 20. vijeku, nakon uspostavljanja Turske Republike 1923. godine.

Konstantin je u suštini obnovio postojeći grad tokom perioda od 326. do 330. godine, djelimično po uzoru na grad Rim, glavni grad tadašnjeg Rimskog Carstva.

Izraz "Novi Rim" korišten je da se ukaže da je Bizantijum, nakon toga Konstantinopolj, bio druga ili nova prijestonica Rimskog Carstva. U savremeno doba, "Novi Rim" ostaje dio zvanične titule pravoslavnog vaseljenskog patrijarha tog grada.

Tokom tetrarhijskog sistema koji je uspostavio Dioklecijan u 3. vijeku, Nikomedija (današnji İzmit) u blizini Istanbula bila je istočna (i najstarija) prijestonica Rimskog Carstva. Dioklecijan je imao sjedište u Nikomediji kao avgust Istoka. Posljednjeg rimskog vladara u Nikomediji, Licinija, Konstantin je porazio u bici kod Hrizopolisa (današnji Üsküdar na azijskoj strani Istanbula) 18. septembra 324. godine. Konstantin je koristio Nikomediju kao svoj privremeni glavni grad između 324. i 330. godine, dok je obnavljao i širio Bizantijum kao Novi Rom (kojeg je ubrzo preimenovao u Konstantinopolj). Konstantin je umro u vili blizu Nikomedije 22. maja 337. godine.