Dobruca şivesi: Versiyalar arasındaki farq

← Evelki deñişiklik Soñraki deñişiklik →

Content deleted Content added

Inline

Saifeniñ 20:59, 2024 s. iyülniñ 5 tarihındaki alı

Dobruca şivesi tatarşa
Memleketler:	Romaniya, Bulğaristan, Türkiye, Moldova, Ukraina
Regionlar:	Dobruca, Bucaq
Resmiy status:	Romaniya (azınlıq tili)
Sınıflaştırma
Kategoriya:	Altay tilleri
Altay tilleri Türkiy tiller Kipçak tilleri Kipçak-Noğay tiller
Elifbe:	Latin elifbesi
Til kodları
ISO 639-1:	—
ISO 639-2:	—
ISO 639-3:	—

Dobruca şivesi, Calpaq qırımtatarca yada Dobruca tatar tili, qırımtatar tiliniñ bir şivesi, çöl şivesine yaqın. Dobrucada ve Türkiyede yaşağan qırımtatarlar qonuşa.

Farq

Qırımda laf etilgen çöl şivesinden bir qaç farqı bar. Meselâ, ç→ş deñişimi bar (içün = işün, çöl = şöl, içimlik = işimlik v.b.), aynı zamanda daa çoq f→p deñişimi tapıla (Fil = Pil, faqat = paqat, laf = lap v.b.) ve bazı sözlerde u→o deñişimi bar (bu = bo, bunıñ = bonıñ v.b.).

Alt şiveler

Dobrucada tatar tili üç parçağa ayırıla:^[1]

Dobruca Noğaycası – Tulça ve Köstenceden uzaq yaqlarda qonuşula..

Dobruca Tatarcası – Köstencede ve etrafında qonuşula.

Dobruca Tatçası – Dobriçte ve etrafında qonuşula.

Elifbe

Esas maqale: Dobruca tatar elifbesi Romaniyanıñ Dobruca regionında yaşağan qırımtatarlar biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatarlar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.^[2] O eski elifbede şu arfler tapıladı:^[3]
A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z.

Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq Ĭ ĭ ve W w arfleri bar, Ğ ğ ve Q q arifleri yoq. Soñki yılları Dobruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep Ğ ğ ve Q q ariflerini qullanalar.^[4]

Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe (UDTTMR tarafından):
A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, Q q, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z.^[5]^[6]

ĭ arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: bĭrĭnşĭ, tĭlĭmĭz, i arfi uzun [i] içün: faiz, ciddiy (Qırımda em uzun [i], em qısqa [ɪ] i arfinen işaretlene: birinci, tilimiz, faiz, ciddiy).

w arfi [w] sesi içün qullanıla: aluw, qawğa, v arfi [v] içün: vulkan (Qırımda em [v], em [w] v arfinen işaretlene: aluv, qavğa, vulkan).

Taner Murat başqa elifbelerde qullanğan.^[7]^[8] Onıñ qullanğanı latin elifbesi Bukarest Universitetinden edi, Á, Ç, Ğ, Ñ, Î, Í, Ó, Ş, Ú ariflerini içere edi. Ve kiril elifbesini Ә, Җ, І, Ң, Ө, Ү, Ў ariflerinen qullanğan. Birde eski Türk yazuvı ve Arap-Fars elifbesini ڭ arifinen qullanğan.

Tış bağlantılar

Romanian Tatar language communication in the multicultural space 1 fevralniñ 2020 s. arhivlengen.
THE TURKISH LANGUAGE SPOKEN BY THE TURK-TATAR COMMUNITY LIVING IN ROMANIA 15 aprelniñ 2023 s. arhivlengen.
As an Extra Small Language Romanian Tatar Turkish

Menbalar

↑ Eker, Süer (2006). Ekstra küçük bir dil olarak Romanya "Tatar Türkçesi" 17 aprelniñ 2012 s. arhivlengen.
↑ Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития.
↑ Romanian Tatar language communicationin the multicultural space.
↑ Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU.
↑ Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.
↑ ALFABE. — Constanta: Editura Imperium, 2015. — P. 78 (here is a foto of the page: [1]). — ISBN 978-606-93788-8-5
↑ The translation of the book "Luceafărul" (Mihai Eminescu) by Taner Murat with this scripts 18 mayısnıñ 2023 s. arhivlengen.
↑ Latin alphabet used by Taner Murat 23 aprelniñ 2023 s. arhivlengen.

[1] Eker, Süer (2006). Ekstra küçük bir dil olarak Romanya "Tatar Türkçesi" 17 aprelniñ 2012 s. arhivlengen.

[2] Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития.

[3] Romanian Tatar language communicationin the multicultural space.

[4] Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU.

[5] Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.

[6] ALFABE. — Constanta: Editura Imperium, 2015. — P. 78 (here is a foto of the page: [1]). — ISBN 978-606-93788-8-5

[7] The translation of the book "Luceafărul" (Mihai Eminescu) by Taner Murat with this scripts 18 mayısnıñ 2023 s. arhivlengen.

[8] Latin alphabet used by Taner Murat 23 aprelniñ 2023 s. arhivlengen.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ 19 satır: / 19 satır: @@
 == Elifbe ==
+''Esas maqale: [[Dobruca tatar elifbesi]]
 [[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{Cite web|автор=О. В. Бекирова|title=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|url=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{Cite web|автор=Nilgün İsmail|title=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|url=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.