Neidio i'r cynnwys

Ynysoedd Ffaröe: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Golygu dolenni
Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gynt
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
John Jones (sgwrs | cyfraniadau)
4,948 golygiad
Mae hwn yn gweithio, heb ei gyfieithu!!!! oWiki i Wici heb newid dim!
 
(Ni ddangosir y 31 golygiad yn y canol gan 12 defnyddiwr arall)
Llinell 1: Llinell 1:
{{Gwybodlen lle|gwlad={{banergwlad|PORh FRO}}}}
{{Infobox country
|conventional_long_name = Faroe Islands
|native_name = <!--Do not add languages without discussing on the talk page first-->
{{unbulleted list|li_style=font-size:88%; |{{native name|fo|Føroyar}} |{{native name|da|Færøerne}}}}
|common_name = Faroe Islands
|image_flag = Flag of the Faroe Islands.svg|border|100px
|image_coat = Coat of arms of the Faroe Islands.svg
|image_map = Faroe Islands in its region.svg
|map_caption = Location of the Faroe Islands in [[Northern Europe]].
|national_motto =
|national_anthem = ''[[Tú alfagra land mítt]]''<br/>{{small|''Thou, my most beauteous land''}}
|official_languages = {{dotlist |[[Faroese language|Faroese]] |[[Danish language|Danish]]<ref name="Tiganes">[http://www.tinganes.fo/Default.aspx?ID= Statistical Facts about the Faroe Islands], 219, The Prime Minister's Office, accessed 13 July 2011.</ref>}}
|capital = [[Tórshavn]]
|latd=62 |latm=00 |latNS=N |longd=06 |longm=47 |longEW=W
|largest_city = Tórshavn
|ethnic_groups =
{{unbulleted list
| 91.0% [[Faroese people|Faroese]]
| 5.8% [[Danish people|Danish]]
| 0.7% [[British people|British]]
| 0.4% [[Icelandic people|Icelandic]]
| 0.2% [[Norwegian people|Norwegian]]
| 0.2% [[Poles|Polish]]
}}
|ethnic_groups_year =
|demonym = Faroese
|government_type = [[Parliamentary democracy]] under {{nowrap|[[constitutional monarchy]]}}
|leader_title1 = [[Monarchy of the Faroe Islands|Queen]]
|leader_name1 = [[Margrethe II of Denmark|Margrethe II]]
|leader_title2 = [[List of Danish High Commissioners in the Faroe Islands|High Commissioner]]
|leader_name2 = [[Dan M. Knudsen]]
|leader_title3 = [[Prime Minister of the Faroe Islands|Prime Minister]]
|leader_name3 = [[Kaj Leo Johannesen]]
|legislature = ''[[Løgting]]''
|sovereignty_type = Autonomy {{nobold|within the [[Denmark|Kingdom of Denmark]]}}
|established_event1 = {{nowrap|[[History of the Faroe Islands|Unified with Norway]]{{ref label|aaa|a}}}}
|established_date1 = 1035
|established_event2 = {{nowrap|[[Treaty of Kiel|Ceded to Denmark]]{{ref label|bbb|b}}}}
|established_date2 = 14 January 1814
|established_event3 = Home rule
|established_date3 = 1 April 1948
|area_rank = 180th
|area_magnitude = 1 E9
|area_km2 = 1,399
|area_sq_mi = 540 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 0.5
|population_estimate = 49,267<ref name="CIA Factbook">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fo.html CIA - The World Factbook], accessed 13 July 2011.</ref>
|population_estimate_rank = 206th
|population_estimate_year = July 2011
|population_census = 48,351<ref name="Statistics Faroe Islands">[http://www.hagstova.fo/portal/page/portal/HAGSTOVAN/Statistics_%20Faroe_Islands/Statistics/Population%20and%20elections/Talva%20BRBGDMD_09-10_EN Statistics Faroe Islands], accessed 02 December 2012.</ref>
|population_census_year = 2011
|population_density_km2 = 35
|population_density_sq_mi = 91 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|GDP_PPP = $1.642 billion
|GDP_PPP_year = 2008
|GDP_PPP_per_capita = $33,700
|GDP_nominal = $2.45 billion
|GDP_nominal_year = 2008
|GDP_nominal_per_capita = $50,300
|Gini_year = |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = <!--number only--> |Gini_ref = |Gini_rank =
|HDI_year = 2011
|HDI_change = <!--increase/decrease/steady-->
|HDI = 0.895 <!--number only-->
|HDI_ref = {{ref label|ccc|c}}
|HDI_rank =
|currency = [[Faroese króna]]{{ref label|ddd|d}}
|currency_code = DKK
|country_code =
|time_zone = [[Western European Time|WET]]
|utc_offset = +0
|time_zone_DST = [[Western European Summer Time|WEST]]
|utc_offset_DST = +1
|calling_code = [[+298]]
|cctld = [[.fo]]
|footnote_a = {{note|aaa}} Danish monarchy reached the Faeroes in 1380 with the reign of [[Olav IV of Norway|Olav IV]] in Norway.
|footnote_b = {{note|bbb}} Despite four hundred years of Danish monarchy beforehand, the Faeroes, [[Greenland]] and [[Iceland]] were formally Norwegian possessions until 1814.
|footnote_c = {{note|ccc}} Information for Denmark including the Faroe Islands and Greenland.
|footnote_d = {{note|ddd}} The currency, printed with Faroese motifs, is issued at par with the [[Danish krone]], uses the same sizes and standards as Danish coins and [[banknote]]s and incorporates the same security features. Faroese ''krónur'' (singular ''króna'') share the Danish [[ISO 4217]] code "DKK".
}}
[[Delwedd:Fo-map.gif|200px|bawd|de|Map o ynysoedd Føroyar]]
Grŵp o [[ynys]]oedd yng ngogledd [[Ewrop]] rhwng [[Môr Norwy]] a'r [[Cefnfor Iwerydd]] yw'r '''Føroyar''', '''Ynysoedd Faroe''' neu '''Ynysoedd Ffaröe''' ([[Ffaröeg]] ''Føroyar'', [[Daneg]] ''Færøerne''). Arwynebedd y tir yw 1400km². Y brifddinas yw [[Tórshavn]] (neu Thorhavn), ar ynys [[Streymoy]].


[[Ynysfor]] yng [[Gogledd Ewrop|Ngogledd Ewrop]] rhwng [[Môr Norwy]] a [[Cefnfor yr Iwerydd|Chefnfor yr Iwerydd]] yw'r '''Ynysoedd Ffaröe'''<ref>''[[Geiriadur yr Academi]]'', "Faroe Islands, the Faroes".</ref> ([[Ffaröeg]]: ''Føroyar'', [[Daneg]]: ''Færøerne''). Arwynebedd y tir yw 1400&nbsp;km². Y brifddinas yw [[Tórshavn]] (neu Thorhavn), ar ynys [[Streymoy]]. Mae'r ynysoedd yn gorwedd tua hanner ffordd rhwng [[Norwy]] a [[Gwlad yr Iâ]]; yr ynysoedd agosaf i'r de yw [[Shetland]].
Maen' nhw'n gorwedd tua hanner ffordd rhwng [[Norwy]] a [[Gwlad yr Iâ]]; yr ynysoedd agosaf i'r de yw [[Shetland]]. Maen' nhw'n dalaith hunanlywodraethol o [[Denmarc|Ddenmarc]] ers [[1948]]. Maen' nhw wedi cymryd cyfrifoldeb am y rhan fwyaf o'u materion, ac eithrio amddiffyn a materion tramor.


Maen Ynysoedd Ffaröe yn dalaith hunanlywodraethol o [[Denmarc|Ddenmarc]] ers [[1948]] gan gymryd cyfrifoldeb am y rhan fwyaf o'u materion, ac eithrio amddiffyn a materion tramor.
== Yr Ynysoedd ==
[[Delwedd:Porkeri_%28faroe_islands%29_mountains.JPG|250px|bawd|de|Porkeri, Ynysoedd Faroe]]
[[Tórshavn]] yw'r brifddinas, a chanddi boblogaeth o 19,000; yr ail ddinas yw Klaksvik, â phoblogaeth o ryw 6,000. Mae trwch gweddill y boblogaeth wedi'i gwasgaru ymysg y pentrefi arfordirol.


== Daearyddiaeth ==
Preswylir 17 o'r 22 ynys. Y prif ynysoedd yw [[Streymoy]], [[Eysturoy]], a [[Vágar]]. Mae'r rhan fwyaf o'r ynysoedd yn fryniog ac mae'r gweithgareddau amaethyddol yn gyfyngiedig i fagu defaid a thyfu tatws. Mae pysgota a phrosesu pysgod yn ddiwydiannau o bwys.
[[Tórshavn]] yw'r brifddinas, ac mae ganddi boblogaeth o 19,000; yr ail ddinas yw Klaksvik sydd â phoblogaeth o tua 6,000. Mae trwch gweddill y boblogaeth wedi'i gwasgaru ymysg y pentrefi arfordirol. Mae pobl yn byw ar 17 o'r 22 ynys. Y prif ynysoedd yw [[Streymoy]], [[Eysturoy]], a [[Vágar]]. Mae'r rhan fwyaf o'r ynysoedd yn fryniog ac mae'r gweithgareddau amaethyddol yn gyfyngiedig i fagu defaid a thyfu tatws. Mae pysgota a phrosesu pysgod yn ddiwydiannau o bwys.


Ardal yr ynysoedd yw 1,399 cilomedr sgwar (540 mi.sg), a nid oes afonydd na llynnoedd o bwys. Mae 1,117 cilomedr (694 mi) o arfordir, a nid oes ffin tirol gyda unrhyw wlad arall. Yr unig ynys nad oes ganddi drigolion yw Lítla Dímun.
Ardal yr ynysoedd yw 1,399 cilomedr sgwâr (540 mi.sg), ac nid oes afonydd na llynnoedd o bwys. Mae 1,117 cilomedr (694 mi) o arfordir, ac nid oes ffin tirol gydag unrhyw wlad arall. Yr unig ynys fawr sydd heb drigolion arni yw Lítla Dímun.

==Demograffeg==
Cyrhaeddodd yr ynys boblogaeth o 50,000 am y tro cyntaf erioed yn ei hanes yng nghannol 2017.<ref>https://www.government.fo/en/news/news/the-population-of-the-faroe-islands-reaches-50-000/</ref> Mae'r llywodraeth wedi ceisio delio gydag allfudo, yn enwedig allfudo menywod ifanc, a bydd nifer o ddynion yn canlyn gwragedd o Ynysoedd y Ffilipinau i fod i'w priodi.<ref>https://www.bbc.co.uk/news/magazine-39703486</ref> Mae ymdrechion i geisio gymathu newydd-ddyfodiaid i iaith unigryw a diwylliant yr ynysoedd.<ref>https://www.irishtimes.com/news/world/europe/faroe-islands-aim-to-avoid-europe-s-mistakes-on-immigration-1.3661921</ref>


== Hanes ==
== Hanes ==
Daeth trigolion gwreiddiol yr ynysoedd yno adeg y llychlynwyr; mae hanes y trefedigaetho i'w chael yn y ''[[Færeyinga Saga]]''.
Daeth trigolion gwreiddiol yr ynysoedd yno adeg y [[Llychlynwyr]]; mae hanes y drefedigaeth i'w chael yn y ''[[Færeyinga Saga]]''.
[[Delwedd:Porkeri (faroe islands) mountains.JPG|250px|bawd|chwith|Porkeri, Ynysoedd Faroe]]


== Diwylliant ==
== Diwylliant ==
Mae diwylliant yr ynysoedd yn hannu o olion o'r hen ddiwylliant lychlynnol scandinafaidd wedi'u cymysgu â diwylliant draddodiadol ffermio a physgota ymgynhaliol.
Mae diwylliant yr ynysoedd yn hannu o olion o'r hen ddiwylliant Lychlynnol-Scandinafaidd wedi'u cymysgu â diwylliant draddodiadol ffermio a physgota cynhaliol.


Iaith gynhenid, a bellach prif iaith swyddogol yr ynys ydyw'r [[Ffaroeg]], iaith Germanaidd sy'n ymdebygu rhywfaint i'r [[Islandeg]].
Iaith gynhenid, a bellach prif iaith swyddogol yr ynys, ydyw'r [[Ffaröeg]], iaith Germanaidd sy'n ymdebygu rhywfaint i'r [[Islandeg]]. Dethlir diwrnod nawddsant yr Ynysoedd, [[Ólavsøka]] ('Gwylnos Sant Olaff') ar 29 Gorffennaf. Ceir cyfres o ddigwyddiadau yn arwain at y diwrnod. Ar yr 29ain fe agorir Senedd y wlad: y Logting.


Ceir Coleg trydyddol a galwedigaethol, [[Glasir]] a [[Prifysgol Ynysoedd y Ffaröe]] ar yr ynysoedd, a Ffaroeg yw iaith gweinyddu ac addysgu'r sefydliadau yma gan fwyaf.
== Gweler hefyd ==
* [[Baner Føroyar]]
== Cysylltiadau allanol ==
* [http://www.tinganes.fo/Default.aspx?AreaID=11 Gwefan swyddogol]
* [http://www.visit-faroeislands.com/?Language=EN Gwefan twristiaeth swyddogol]


==Gwleidyddiaeth==
{{Commons|Føroyar}}
Wedi'r [[Ail Ryfel Byd]] pan meddiannwyd yr Ynysoedd gan luoedd Prydain, cafodd yr Ynyswyr flas ar fod yn hunanlyworaethol gan i Ddenmarc cael ei meddiannu gan y [[Natsïaid]]. Yn sgîl hyn cafwyd [[Refferendwm annibyniaeth Ynysoedd Ffaröe, 1946|Refferendwm ar Annibyniaeth]] yn 1948. Er i'r mwyafrif bleidleisio dros annibyniaeth, penderfynodd Denmarc beidio ildio'n llawn gan roi elfen gref o hunanlywodraeth yn lle.


Ceir trafodaeth gyson ar ddatganoli a bu bwriad cynnal refferendwm ar annibyniaeth yn 2018 <ref>https://www.government.fo/en/news/news/referendum-on-faroese-constitution-to-be-held-on-25-april-2018/</ref> ond ni ddaeth hyn i law. Serch hynny mae'r drafodaeth dros ragor o bwerau yn un byw.
[[Categori:Føroyar| ]]
[[Categori:Gwledydd Daneg]]
[[Categori:Llychlyn]]
[[Categori:Tiriogaethau dibynnol]]
[[Categori:Ynysoedd Ewrop]]


Bu'r ynysoedd yn destun chwilfrydedd ac ysbrydoliaeth i genedlaetholwyr Albanaidd sydd eisiau annibyniaeth i'r Alban gan fod yn destun ffilm fer gan y newyddiadurwaig, Lesley Riddoch yn 2018.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=5qinWJqgGMw&t=24s</ref>
{{Cyswllt erthygl ddethol|de}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|hu}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|no}}


==Cyfeiriadau==
[[ace:Pulo-pulo Faroe]]
{{cyfeiriadau}}
[[af:Faroëreilande]]

[[als:Färöer]]
== Dolenni allanol ==
[[am:ፋሮ ደሴቶች]]
* [http://www.tinganes.fo/Default.aspx?AreaID=11 Gwefan swyddogol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090404020424/http://www.tinganes.fo/Default.aspx?AreaID=11 |date=2009-04-04 }}
[[an:Islas Feroe]]
* [http://www.visit-faroeislands.com/?Language=EN Gwefan twristiaeth swyddogol]
[[ang:Faroisca Īega]]
* [https://klaksvik.fo/news/62/film-welcome-home Ffilm fer yn Saesneg am Gymhathu tramorwyr i Klaksvik ac Ynysoedd Ffaroe]
[[ar:جزر فارو]]

[[arz:جزر فارو]]
{{DEFAULTSORT:Ffaroe, Ynysoedd}}
[[ast:Islles Feroe]]
[[Categori:Ynysoedd Ffaröe| ]]
[[az:Farer adaları]]
[[Categori:Gwledydd a thiriogaethau Germanaidd]]
[[bar:Färöer]]
[[Categori:Tiriogaethau dibynnol]]
[[be:Фарэрскія астравы]]
[[Categori:Ynysforoedd]]
[[be-x-old:Фарэрскія астравы]]
[[Categori:Ynysoedd Ewrop]]
[[bg:Ферьорски острови]]
[[bi:Faroe aelan]]
[[bpy:ফারো দ্বীপমালা]]
[[br:Faero]]
[[bs:Farska ostrva]]
[[bxr:Фарерын арлууд]]
[[ca:Illes Fèroe]]
[[ce:Фарерийн гІайренаш]]
[[ckb:دوڕگەکانی فارۆ]]
[[cs:Faerské ostrovy]]
[[da:Færøerne]]
[[de:Färöer]]
[[dsb:Färöje]]
[[dv:ފަރޮއޭ ޖަޒީރާ]]
[[ee:Faroe Islands]]
[[el:Νήσοι Φερόες]]
[[en:Faroe Islands]]
[[eo:Ferooj]]
[[es:Islas Feroe]]
[[et:Fääri saared]]
[[eu:Faroeak]]
[[ext:Islas Feroes]]
[[fa:جزایر فارو]]
[[fi:Färsaaret]]
[[fo:Føroyar]]
[[fr:Îles Féroé]]
[[frp:Iles Fèroè]]
[[frr:Färöer]]
[[fy:Faeröer]]
[[ga:Oileáin Fharó]]
[[gd:Na h-Eileanan Fàro]]
[[gl:Illas Feroe - Føroyar]]
[[gu:ફરો દ્વિપસમૂહ]]
[[gv:Ellanyn ny Geyrragh]]
[[he:איי פארו]]
[[hi:फ़रो द्वीपसमूह]]
[[hr:Føroyar]]
[[hsb:Färöje]]
[[hu:Feröer]]
[[hy:Ֆարերյան կղզիներ]]
[[id:Kepulauan Faroe]]
[[io:Faero]]
[[is:Færeyjar]]
[[it:Isole Fær Øer]]
[[ja:フェロー諸島]]
[[jv:Kapuloan Faroe]]
[[ka:ფარერის კუნძულები]]
[[kaa:Farer atawları]]
[[kk:Фарер аралдары]]
[[kl:Savalimmiut]]
[[ko:페로 제도]]
[[krc:Фарер айрымканла]]
[[ku:Giravên Feroe]]
[[kv:Фарер діяс]]
[[kw:Ynysow Faroe]]
[[la:Faeroae insulae]]
[[li:Faeröer]]
[[lij:Isoe Farœ]]
[[lmo:Faroe]]
[[lt:Farerai]]
[[lv:Fēru Salas]]
[[mi:Moutere Faroe (Tenemāka)]]
[[mk:Фарски Острови]]
[[mn:Фарерын арлууд]]
[[mr:फेरो द्वीपसमूह]]
[[ms:Kepulauan Faroe]]
[[nds:Färöer]]
[[nds-nl:Faeröer]]
[[ne:फरोइ टापु]]
[[nl:Faeröer]]
[[nn:Færøyane]]
[[no:Færøyene]]
[[nov:Faro Isles]]
[[oc:Illas Feròe]]
[[os:Фареры сакъадæхтæ]]
[[pam:Faroe Islands]]
[[pih:Faaro Ailen]]
[[pl:Wyspy Owcze]]
[[pms:Faròe]]
[[pt:Ilhas Feroe]]
[[qu:Pharuy]]
[[rm:Inslas Feroe]]
[[rmy:Dvipa Faroe]]
[[ro:Insulele Feroe]]
[[ru:Фарерские острова]]
[[rw:Ibirwa bya Farowe]]
[[scn:Ìsuli Fær Øer]]
[[sco:Faroe Islands]]
[[se:Fearsullot]]
[[sh:Farski Otoci]]
[[si:ෆාරෝ දිවයින්]]
[[simple:Faroe Islands]]
[[sk:Faerské ostrovy]]
[[sl:Ferski otoki]]
[[so:Jasiiradaha Feroe]]
[[sq:Ishujt Faroe]]
[[sr:Фарска Острва]]
[[stq:Färöer]]
[[su:Kapuloan Faroe]]
[[sv:Färöarna]]
[[sw:Visiwa vya Faroe]]
[[ta:பரோயே தீவுகள்]]
[[tg:Ҷазираҳои Фаро]]
[[th:หมู่เกาะแฟโร]]
[[tl:Kapuluang Peroe]]
[[tr:Faroe Adaları]]
[[tt:Фарер утраулары]]
[[tum:Vilumba vya Faroe]]
[[uk:Фарерські острови]]
[[ur:جزائرفارو]]
[[vec:Ixołe Fær Øer]]
[[vep:Fareran Sared]]
[[vi:Quần đảo Faroe]]
[[war:Kapuropud-an Feroe]]
[[wo:Duni Faarow]]
[[wuu:法罗群岛]]
[[xal:Форойсин Арлс]]
[[xmf:ფარერიშ კოკეფი]]
[[yo:Àwọn Erékùṣù Fàróè]]
[[zh:法罗群岛]]
[[zh-min-nan:Mî-iûⁿ Kûn-tó]]
[[zh-yue:法羅群島]]

Golygiad diweddaraf yn ôl 15:55, 22 Awst 2021

Føroyar
Mathgwlad ymreolaethol o fewn Brenhiniaeth Denmarc, etholaeth Edit this on Wikidata
PrifddinasTórshavn Edit this on Wikidata
Poblogaeth54,149 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 1 Ebrill 1948 Edit this on Wikidata
AnthemTú alfagra land mítt Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethAksel V. Johannesen Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC±00:00 Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol		Ffaröeg, Daneg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolBrenhiniaeth Denmarc, the unity of the Realm, Gogledd Ewrop Edit this on Wikidata
SirBrenhiniaeth Denmarc Edit this on Wikidata
GwladBaner Ynysoedd Ffaröe Ynysoedd Ffaröe
Arwynebedd1,399 km² Edit this on Wikidata
GerllawMôr Norwy Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaGwlad yr Iâ Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau61.9699°N 6.8445°W Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaetholLøgting Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethFrederik X, brenin Denmarc Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth		Prime Minister of the Faroe Islands Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethAksel V. Johannesen Edit this on Wikidata
Map
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)$3,650 million Edit this on Wikidata
CMC y pen$3,000 million Edit this on Wikidata
ArianFaroese króna Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant2.6 Edit this on Wikidata
[golygwch ar Wicidata]

Ynysfor yng Ngogledd Ewrop rhwng Môr Norwy a Chefnfor yr Iwerydd yw'r Ynysoedd Ffaröe[1] (Ffaröeg: Føroyar, Daneg: Færøerne). Arwynebedd y tir yw 1400 km². Y brifddinas yw Tórshavn (neu Thorhavn), ar ynys Streymoy. Mae'r ynysoedd yn gorwedd tua hanner ffordd rhwng Norwy a Gwlad yr Iâ; yr ynysoedd agosaf i'r de yw Shetland.

Maen Ynysoedd Ffaröe yn dalaith hunanlywodraethol o Ddenmarc ers 1948 gan gymryd cyfrifoldeb am y rhan fwyaf o'u materion, ac eithrio amddiffyn a materion tramor.

Daearyddiaeth

[golygu | golygu cod]

Tórshavn yw'r brifddinas, ac mae ganddi boblogaeth o 19,000; yr ail ddinas yw Klaksvik sydd â phoblogaeth o tua 6,000. Mae trwch gweddill y boblogaeth wedi'i gwasgaru ymysg y pentrefi arfordirol. Mae pobl yn byw ar 17 o'r 22 ynys. Y prif ynysoedd yw Streymoy, Eysturoy, a Vágar. Mae'r rhan fwyaf o'r ynysoedd yn fryniog ac mae'r gweithgareddau amaethyddol yn gyfyngiedig i fagu defaid a thyfu tatws. Mae pysgota a phrosesu pysgod yn ddiwydiannau o bwys.

Ardal yr ynysoedd yw 1,399 cilomedr sgwâr (540 mi.sg), ac nid oes afonydd na llynnoedd o bwys. Mae 1,117 cilomedr (694 mi) o arfordir, ac nid oes ffin tirol gydag unrhyw wlad arall. Yr unig ynys fawr sydd heb drigolion arni yw Lítla Dímun.

Demograffeg

[golygu | golygu cod]

Cyrhaeddodd yr ynys boblogaeth o 50,000 am y tro cyntaf erioed yn ei hanes yng nghannol 2017.[2] Mae'r llywodraeth wedi ceisio delio gydag allfudo, yn enwedig allfudo menywod ifanc, a bydd nifer o ddynion yn canlyn gwragedd o Ynysoedd y Ffilipinau i fod i'w priodi.[3] Mae ymdrechion i geisio gymathu newydd-ddyfodiaid i iaith unigryw a diwylliant yr ynysoedd.[4]

Hanes

[golygu | golygu cod]

Daeth trigolion gwreiddiol yr ynysoedd yno adeg y Llychlynwyr; mae hanes y drefedigaeth i'w chael yn y Færeyinga Saga.

Porkeri, Ynysoedd Faroe

Diwylliant

[golygu | golygu cod]

Mae diwylliant yr ynysoedd yn hannu o olion o'r hen ddiwylliant Lychlynnol-Scandinafaidd wedi'u cymysgu â diwylliant draddodiadol ffermio a physgota cynhaliol.

Iaith gynhenid, a bellach prif iaith swyddogol yr ynys, ydyw'r Ffaröeg, iaith Germanaidd sy'n ymdebygu rhywfaint i'r Islandeg. Dethlir diwrnod nawddsant yr Ynysoedd, Ólavsøka ('Gwylnos Sant Olaff') ar 29 Gorffennaf. Ceir cyfres o ddigwyddiadau yn arwain at y diwrnod. Ar yr 29ain fe agorir Senedd y wlad: y Logting.

Ceir Coleg trydyddol a galwedigaethol, Glasir a Prifysgol Ynysoedd y Ffaröe ar yr ynysoedd, a Ffaroeg yw iaith gweinyddu ac addysgu'r sefydliadau yma gan fwyaf.

Gwleidyddiaeth

[golygu | golygu cod]

Wedi'r Ail Ryfel Byd pan meddiannwyd yr Ynysoedd gan luoedd Prydain, cafodd yr Ynyswyr flas ar fod yn hunanlyworaethol gan i Ddenmarc cael ei meddiannu gan y Natsïaid. Yn sgîl hyn cafwyd Refferendwm ar Annibyniaeth yn 1948. Er i'r mwyafrif bleidleisio dros annibyniaeth, penderfynodd Denmarc beidio ildio'n llawn gan roi elfen gref o hunanlywodraeth yn lle.

Ceir trafodaeth gyson ar ddatganoli a bu bwriad cynnal refferendwm ar annibyniaeth yn 2018 [5] ond ni ddaeth hyn i law. Serch hynny mae'r drafodaeth dros ragor o bwerau yn un byw.

Bu'r ynysoedd yn destun chwilfrydedd ac ysbrydoliaeth i genedlaetholwyr Albanaidd sydd eisiau annibyniaeth i'r Alban gan fod yn destun ffilm fer gan y newyddiadurwaig, Lesley Riddoch yn 2018.[6]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Geiriadur yr Academi, "Faroe Islands, the Faroes".
  2. ↑ https://www.government.fo/en/news/news/the-population-of-the-faroe-islands-reaches-50-000/
  3. ↑ https://www.bbc.co.uk/news/magazine-39703486
  4. ↑ https://www.irishtimes.com/news/world/europe/faroe-islands-aim-to-avoid-europe-s-mistakes-on-immigration-1.3661921
  5. ↑ https://www.government.fo/en/news/news/referendum-on-faroese-constitution-to-be-held-on-25-april-2018/
  6. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=5qinWJqgGMw&t=24s

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ynysoedd_Ffaröe&oldid=10975979"