Jose Mari Espartza: berrikuspenen arteko aldeak

Jose Mari Espartza
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Jose Mari Espartza Zabalegi
Jaiotza	Tafalla, 1951ko azaroaren 23a (72 urte)
Herrialdea	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	editorea eta idazlea
Enplegatzailea(k)	Txalaparta
Kidetza	Altaffaylla

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 09:53, 12 urtarrila 2024 data duena

Artikulu hau Tafallako editore eta idazleari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Espartza».

Jose Mari Espartza Zabalegi^[1] (Tafalla, 1951ko azaroaren 23a -) Euskal Herriko idazle eta editorea da, Txalaparta argitaletxea sortu eta zuzendu du 1988tik 2023ra arte.^[2]

Hainbat elkarteren sorkuntzan parte hartu du, hala nola, Merindad Kultura Elkartea, Altaffaylla Kultur Taldea, eta Nafarroako Ondarearen defentsarako plataforma.^[2]

Ehunka artikulu eta 30 liburu inguru idatzi ditu bakarka edo beste egilerekin batera. Esaterako, Navarra 1936. De la Esperanza al Terror (Nafarroa 1936. Itxaropenetik izura), memoria historikoaren lan mugarria.^[2]

Biografia

Espartza tafallarrak Iruñeko salestarren ikastetxean ikasi zuen.^[3] Frankismo garaitik prentsa munduan aritu izan da, bai langileen alde bai diktaduraren kontrako militantzian; Merindad Kultura Elkartea sortu zutenetako bat da.

Bere herriari lotutako ekimen ugaritan parte hartu du, bai politikagintzan (udaleko zinegotzia izan zen Agrupación Electoral Popularrekin eta HBrekin), bai historia eta istorioen ikerketan, Altaffaylla Kultur Taldea sortuz. 1989tik editore lanean dihardu, eta berak sortutako Txalaparta argitaletxea, Euskal Herriko inportanteenetakoa, jaioterrian kokatzearen aldeko apustua egin zuen.^[4]

Azken urteetan, Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataforma bultzatzen ibili da;^[5] ezker abertzalearen ekimenetan ere parte hartu du, egoera politiko berriak bilatzeko dinamiketan laguntzeko asmoz.^[6]^[7]

«	Tafalla mota askotako muga lekua da: Ager eta Saltus Vasconum artekoa; hizkuntza-muga; harriaren eta adobearen arteko muga; olibondoa (Olibardia) eta iratzea (Iratxeta) musukatzen diren lekua; muga militarra, bai arabiarrekin, bai liberalekin XIX. mendean, eta gaur egun baita muga politikoa ere: NATOri bai ala ez esan zietenen arteko muga izan zen, eta 2019tik, EH Bilduko alkatea dugu Tafallan.	»
—Jose Mari Espartza^[2]

Lanak

Euskalduna bada ere, bere idazki gehienak espainieraz argitaratu ditu; hala ere, bi liburukitan egin zuen bere herriaren historia mardul eta eredugarria bi bertsiotan argitaratu zuen: euskaraz eta erdaraz. Liburu asko Tafallari eta Nafarroaren ikuspegi "ez ofizialaren" ezagutzaren zabalkundeari buruzkoak dira.

Tafalla vascona (Elkar, 1980).
Un camino cortado. Tafalla 1900-1939 (Altaffaylla, 1985).
apakLa Teja de Medianoche. Gauerdiko Teila, (Altaffaylla, 1987).
Jotas heréticas de Navarra (Altaffaylla, 1988).
¡Abajo las quintas! La oposición histórica de Navarra al Ejército español (Txalaparta, 1994).
Potosí. Andanzas de un navarro en la guerra de las naciones (Txalaparta, 1996).
Tafallaren historia (Altaffaylla, 2001). Tokiko historia eredugarria, bi tomotan.
Réquiem para sordos (Txalaparta, 2004).
Cien razones por las que dejé de ser español (Txalaparta, 2006).
Como puta por rastrojo: origen y uso de algunos dichos navarros (Altaffaylla, 2009).
Mapas para una nación. Euskal Herria en la cartografía y en los testimonios históricos (Txalaparta, 2011). Mila mapa baino gehiago biltzen dituena.^[8]
Euskal Herria kartografian eta testigantza historikoetan. Andoain: Berria, 2012. ISBN: 978-84-936037-9-3.
Vasconavarros. Guía de su identidad, lengua y territorialidad. Tafalla: (Txalaparta, 2012). ISBN: 9788415313410.
La sima. ¿Qué fue de la familia Sagardia? (Txalaparta, 2015). ISBN: 9788416350179.
Nuestro pueblo despertará. David Jaime y la República vasconavarra (Txalaparta, 2016). ISBN: 9788416350445.
Tres tristes trileros. Del Burgo, Arbeloa y Aizpun (Txalaparta, 2016), Floren Aoiz eta Patxi Zabaletarekin batera idatzita. Esparzak Víctor Manuel Arbeloaren atala idatzi du, 2016.
Apología. Memorias de un editor rojo-separatista (Txalaparta, 2018)

Beste zenbait liburutan parte hartu du, ezagunena Navarra 1936. De la esperanza al terror (Altaffaylla, 1986) liburua, non koordinatzaile lana egin zuen; liburuak Frankismoak Nafarroan hil zituenen ikerketan eta oro har urte horietako memoria historikoaren berreskurapenean mugarria izan da.

Liburuez gain ehunka artikulu eta kolaborazio idatzi izan du, bai hedabide nagusi batzuetan (Egin, Gara, Diario de Noticias...) bai Tafallaldeko berriak jasotzen dituzten Merindad, La Voz de la Merindad, Letras e Ideas eta Gure liburuak.^[3]

Erreferentziak

↑ Oro har berak sinatutako lanetan Esparza Zabalegi idazten du, hau da lehen deitura normalizatu gabe eta bigarrena normalizatuta. Hala ere, euskaraz Espartza grafia normalizatuan ere aurki daiteke, adibidez Euskaltzaindiaren webgunean edota Sustatun.
↑ ^a ^b ^c ^d Ilintxeta, Reyes. (2023-01-14). «"Borrokaren beharra transmititu nahi dut, zerbait berria sortuko da, beti sortu da"» Argia (Noiz kontsultatua: 2024-01-12).
↑ ^a ^b «Esparza Zabalegui, José María - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-11).
↑ Eslava, Ana. (2018). ««Gainontzekoak ez zirelako ausartu lortu genuen egile handien lanak argitaratzea»» Berria (Noiz kontsultatua: 2024-01-12).
↑ Nafarroako erlijio tokiak, norenak? Jardunaldi arrakastatsua – UEU365. (Noiz kontsultatua: 2024-01-12).
↑ Hay condiciones para cambiar de escenario bideoa.
↑ Ahí se queda Lerín, Rebelión webgunea.
↑ Liburua^{[Betiko hautsitako esteka]} Txalapartaren webgunean.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

«Gainontzekoak ez zirelako ausartu lortu genuen egile handien lanak argitaratzea»» Eslava, Ana. (2018). (Berria, 2028-11-04)
Biografia Tafallako Liburutegiaren webgunean.
(Gaztelaniaz): Jose Maria Esparza Auñamendi Entziklopedian.

Datuak: Q16646163
Multimedia: Jose Mari Esparza / Q16646163

[1] Oro har berak sinatutako lanetan Esparza Zabalegi idazten du, hau da lehen deitura normalizatu gabe eta bigarrena normalizatuta. Hala ere, euskaraz Espartza grafia normalizatuan ere aurki daiteke, adibidez Euskaltzaindiaren webgunean edota Sustatun.

[:1-2] Ilintxeta, Reyes. (2023-01-14). «"Borrokaren beharra transmititu nahi dut, zerbait berria sortuko da, beti sortu da"» Argia (Noiz kontsultatua: 2024-01-12).

[:0-3] «Esparza Zabalegui, José María - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-11).

[4] Eslava, Ana. (2018). ««Gainontzekoak ez zirelako ausartu lortu genuen egile handien lanak argitaratzea»» Berria (Noiz kontsultatua: 2024-01-12).

[5] Nafarroako erlijio tokiak, norenak? Jardunaldi arrakastatsua – UEU365. (Noiz kontsultatua: 2024-01-12).

[6] Hay condiciones para cambiar de escenario bideoa.

[7] Ahí se queda Lerín, Rebelión webgunea.

[8] Liburua^{[Betiko hautsitako esteka]} Txalapartaren webgunean.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{biografia infotaula automatikoa}}
 {{Argitzeko|Tafallako editore eta idazleari|Espartza}}
-'''Jose Mari Espartza Zabalegi'''<ref>Oro har berak sinatutako lanetan '''Esparza Zabalegi''' idazten du, hau da lehen deitura normalizatu gabe eta bigarrena normalizatuta. Hala ere, euskaraz '''Espartza''' grafia normalizatuan ere aurki daiteke, adibidez [http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_content&catid=121&id=3641&lang=eu&view=article Euskaltzaindiaren webgunean] edota [https://web.archive.org/web/20111204072942/http://sustatu.com/1197892003 Sustatun].</ref> ([[Tafalla]], [[1951]]ko [[azaroaren 23]]a -) [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] idazle eta editorea da, [[Txalaparta (argitaletxea)|Txalaparta]] argitaletxea sortu eta zuzentzen duena.
+'''Jose Mari Espartza Zabalegi'''<ref>Oro har berak sinatutako lanetan '''Esparza Zabalegi''' idazten du, hau da lehen deitura normalizatu gabe eta bigarrena normalizatuta. Hala ere, euskaraz '''Espartza''' grafia normalizatuan ere aurki daiteke, adibidez [http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_content&catid=121&id=3641&lang=eu&view=article Euskaltzaindiaren webgunean] edota [https://web.archive.org/web/20111204072942/http://sustatu.com/1197892003 Sustatun].</ref> ([[Tafalla]], [[1951]]ko [[azaroaren 23]]a -) [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] idazle eta editorea da, [[Txalaparta (argitaletxea)|Txalaparta]] argitaletxea sortu eta zuzendu du 1988tik 2023ra arte.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Reyes|abizena=Ilintxeta|urtea=2023-01-14|izenburua="Borrokaren beharra transmititu nahi dut, zerbait berria sortuko da, beti sortu da"|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2854/jose-mari-esparza-ideia-trafikatzailea|aldizkaria=Argia|sartze-data=2024-01-12}}</ref>
+Hainbat elkarteren sorkuntzan parte hartu du, hala nola, Merindad Kultura Elkartea, [[Altaffaylla]] Kultur Taldea, eta Nafarroako Ondarearen defentsarako plataforma.<ref name=":1" />
+Ehunka artikulu eta 30 liburu inguru idatzi ditu bakarka edo beste egilerekin batera. Esaterako, ''[[Navarra 1936. De la Esperanza al Terror]] '' (''Nafarroa 1936. Itxaropenetik izura''), memoria historikoaren lan mugarria.<ref name=":1" />
 == Biografia ==
 Espartza tafallarrak Iruñeko salestarren ikastetxean ikasi zuen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Esparza Zabalegui, José María - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/esparza-zabalegui-jose-maria/ar-32714/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2018-10-11}}</ref> [[Frankismo]] garaitik prentsa munduan aritu izan da, bai langileen alde bai diktaduraren kontrako militantzian; Merindad Kultura Elkartea sortu zutenetako bat da.
-Bere herriari lotutako ekimen ugaritan parte hartu du, bai politikagintzan: udaleko zinegotzia izan zen Agrupación Electoral Popularrekin eta [[Herri Batasuna|HBrekin]], bai historia eta istorioen ikerketan, [[Altaffaylla]] Kultur Taldea sortuz. [[1989]]tik editore lanean dihardu, eta berak sortutako [[Txalaparta (argitaletxea)|Txalaparta]]<nowiki/>argitaletxea, [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] inportanteenetakoa, jaioterrian kokatzearen aldeko apustua egin zuen.
+Bere herriari lotutako ekimen ugaritan parte hartu du, bai politikagintzan (udaleko zinegotzia izan zen Agrupación Electoral Popularrekin eta [[Herri Batasuna|HBrekin]]), bai historia eta istorioen ikerketan, [[Altaffaylla]] Kultur Taldea sortuz. [[1989]]tik editore lanean dihardu, eta berak sortutako [[Txalaparta (argitaletxea)|Txalaparta ]]argitaletxea, [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] inportanteenetakoa, jaioterrian kokatzearen aldeko apustua egin zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ana|abizena=Eslava|urtea=2018|izenburua=«Gainontzekoak ez zirelako ausartu lortu genuen egile handien lanak argitaratzea»|hizkuntza=eu|data=2018-11-04|url=https://www.berria.eus/kultura/gainontzekoak-ez-zirelako-ausartu-lortu-genuen-egile-handien-lanak-argitaratzea_1231581_102.html|aldizkaria=Berria|sartze-data=2024-01-12}}</ref>
-Azken urteetan Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataforma bultzatzen ibili da;<ref>[http://www.unibertsitatea.net/blogak/ueu365/nafarroako-erlijio-tokiak-norenak-jardunaldi-arrakastatsua UEUren webgunea].</ref> [[ezker abertzalea]]ren ekimenetan ere parte hartu du, egoera politiko berriak bilatzeko dinamiketan laguntzeko asmoz.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=gC2Mi72bB88 ''Hay condiciones para cambiar de escenario'' bideoa].</ref><ref>[http://www.rebelion.org/noticia.php?id=122552 ''Ahí se queda Lerín''], Rebelión webgunea.</ref>
+Azken urteetan, Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataforma bultzatzen ibili da;<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Nafarroako erlijio tokiak, norenak? Jardunaldi arrakastatsua – UEU365|hizkuntza=eu|url=https://www.unibertsitatea.net/blogak/ueu365/2009/04/02/nafarroako-erlijio-tokiak-norenak-jardunaldi-arrakastatsua/|sartze-data=2024-01-12}}</ref> [[ezker abertzalea]]ren ekimenetan ere parte hartu du, egoera politiko berriak bilatzeko dinamiketan laguntzeko asmoz.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=gC2Mi72bB88 ''Hay condiciones para cambiar de escenario'' bideoa].</ref><ref>[http://www.rebelion.org/noticia.php?id=122552 ''Ahí se queda Lerín''], Rebelión webgunea.</ref>{{Esaera2|[[Tafalla]] mota askotako muga lekua da: [[Ager Vasconum|Ager]] eta [[Saltus Vasconum]] artekoa; hizkuntza-muga; harriaren eta [[Adobe|adobearen]] arteko muga; [[Olibondo|olibondoa]] ([[Olibardia]]) eta [[Iratze arrunt|iratzea]] ([[Iratxeta]]) musukatzen diren lekua; muga militarra, bai [[Tafallako gudua|arabiarrekin]], bai [[Hirurteko Liberala|liberalekin]] XIX. mendean, eta gaur egun baita muga politikoa ere: [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATOri]] bai ala ez esan zietenen arteko muga izan zen, eta 2019tik, [[Euskal Herria Bildu|EH Bilduko]] alkatea dugu Tafallan.|[[Jose Mari Espartza]]<ref name=":1" />}}
 == Lanak ==
 [[Euskaldun]]a bada ere, bere idazki gehienak [[gaztelania|espainieraz]] argitaratu ditu; hala ere, bi liburukitan egin zuen bere herriaren historia mardul eta eredugarria bi bertsiotan argitaratu zuen: euskaraz eta erdaraz. Liburu asko Tafallari eta Nafarroaren ikuspegi "ez ofizialaren" ezagutzaren zabalkundeari buruzkoak dira.
-* ''Tafalla vascona'' ([[Elkar]], [[1980]]).
+* ''Tafalla vascona'' ([[Elkar (argitaletxea)|Elkar]], [[1980]]).
 * ''Un camino cortado. Tafalla 1900-1939'' ([[Altaffaylla]], [[1985]]).
 * ''apakLa Teja de Medianoche. Gauerdiko Teila'', (Altaffaylla, 1987).
@@ 24. lerroa: / 28. lerroa: @@
 * ''Mapas para una nación. Euskal Herria en la cartografía y en los testimonios históricos'' (Txalaparta, [[2011]]). Mila mapa baino gehiago biltzen dituena.<ref>[http://www.txalaparta.com/prod/eu_ES//////12//2652/Mapas+para+una+Nacion.+Euskal+Herria+en+la+cartografia+y+en+los+testimonios+historicos.html Liburua]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Txalapartaren webgunean.</ref>
 * ''Euskal Herria kartografian eta testigantza historikoetan''. Andoain: Berria, 2012. ISBN: 978-84-936037-9-3.
-* ''Vasconavarros. Guía de su identidad, lengua y territorialidad''. Tafalla: ([[Txalaparta (argitaletxea)|Txalaparta]], [[2012]]). ISBN: 9788415313410.
+* ''[[Vasconavarros. Guía de su identidad, lengua y territorialidad]]''. Tafalla: ([[Txalaparta (argitaletxea)|Txalaparta]], [[2012]]). ISBN: 9788415313410.
 * ''La sima. ¿Qué fue de la familia Sagardia?'' (Txalaparta, 2015). ISBN: 9788416350179.
 * ''Nuestro pueblo despertará. David Jaime y la República vasconavarra'' (Txalaparta, 2016). ISBN: 9788416350445.
@@ 43. lerroa: / 47. lerroa: @@
 == Kanpo estekak ==
+* «[https://www.berria.eus/kultura/gainontzekoak-ez-zirelako-ausartu-lortu-genuen-egile-handien-lanak-argitaratzea_1231581_102.html Gainontzekoak ez zirelako ausartu lortu genuen egile handien lanak argitaratzea»]» ''Eslava, Ana.  (2018). (Berria'', 2028-11-04)
-* [https://www.berria.eus/paperekoa/1905/032/001/2018-11-04/gainontzekoak_ez_zirelako_ausartu_lortu_genuen_egile_handien_lanak_argitaratzea.htm [[Ane Eslava]]ren elkarrizketa ''Berria''n.]
-* [http://www.bibliotecaspublicas.es/tafalla/seccont_7623.htm Biografia] Tafallako Liburutegiaren webgunean.
+* [https://web.archive.org/web/20110128052815/http://www.bibliotecaspublicas.es/tafalla/seccont_7623.htm Biografia] Tafallako Liburutegiaren webgunean.
 * {{es}}: [http://www.euskomedia.org/aunamendi/32714 Jose Maria Esparza Auñamendi Entziklopedian.]
-*
 {{Bizialdia|1951ko||Espartza, Jose Mari}}