سازمان

مجموعهٔ هدفمند و ویژه که پیرو یک نظام (سیستم) است

سازمان مجموعهٔ هدفمندی است که پیرو یک نظام (سیستم) است، و دارای مرزها و حدودی است که آن را از محیط خود جدا می‌سازد.[۱] به سازمان کلان و بسیار بزرگ اَبَرسازمان (Supraorganizations) و به سازمان‌های فراتر از مرزهای سنتی، فَراسازمان (Meta-organization) گویند.[۲]

تعریف و ویژگی‌ها

ویرایش

بروس کوئین در کتاب درآمدی به جامعه‌شناسی در فصل ۱۷ صفحه ۳۰۳ دربارهٔ تعریف سازمان می‌نویسد:[۳] سازمان‌های رسمی به گروه‌هایی از افراد اطلاق می‌شوند (نه نظام‌هایی از هنجارها و ارزش‌ها) که برای رسیدن به یک هدف بسیار مشخص کوشش‌هایشان را هماهنگ می‌سازند سازمان‌های رسمی معمولاً بزرگ هستند و با قواعد و سلسله‌مراتب مشخصی از اقتدار و مسئولیت می‌باشند اما سازمان‌های غیررسمی عموماً کوچک هستند و هدف‌های مشخصی ندارند یا از روی یک رشته قواعد و عملکردهای دقیق و حساب‌شده‌ای کار نمی‌کنند.[۴][۵]

تالکوت پارسونز، در کتاب ساختار و فرایند در جوامع مدرن، می‌گوید: سازمان، واحدی اجتماعی‌ست که عامدانه ساخته و بازسازی شود تا حصول به اهدافی مشخص، ممکن شود.[۶] یک سازمان، یک نهاد مستقل است که یک مأموریت خاص دارد و می‌تواند با نیت انتفاعی یا غیرانتفاعی تأسیس شده باشد. یک سازمان، یک ماهیت اجتماعی است که دارای ساختار، اهداف و مرز مشخصی است.[۷]

ویژگی‌های سازمان

ویرایش
  • هدف دارد.
  • برای هدفش برنامه دارد.
  • راهبرد دارد.[۸]
  • منابع خود را می‌شناسد و از آن‌ها به‌طور بهینه و هماهنگ استفاده خواهد کرد.[۹]
  • وابسته به اطلاعات است.

همچنین یک سازمان دارای ویژگی‌های زیر است:

  1. مأموریت یا هدف ویژه‌ای دارد.
  2. برای بقا به دیگر سازمان‌ها وابسته است.
  3. هیئت حاکمهٔ مستقلی دارد.
  4. از بخش‌های مختلف تشکیل شده است.
  5. دارای ساختاری فیزیکی و منطقی‌ست.[۱۰]

کاربرد عملی

ویرایش

سازمان در محیط‌های گوناگون کاربردهای متفاوتی دارد. بنگاه‌های اقتصادی (شرکت‌های بازرگانیسازمان‌های دولتی، سازمان‌های غیردولتی و سازمان‌های ائتلافی را نیز می‌توان به عنوان یک سازمان نام برد. حسن خورسند، تحلیلگر اقتصادی، در تعریف سازمان‌های دولتی ایران می‌گوید: «در نظام اداری ایران، سازمان به نهادی دولتی گفته می‌شود که وظایفی تخصصی دارد و بر همین اساس بهتر است که استقلال نسبی داشته باشد تا وظایف تخصصی خود را به‌دور از گرفتاری‌های سیاسی دنبال کند. برای نمونه، سازمان انتقال خون یا سازمان میراث فرهنگی».[۱۱][۱۲]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. Douma, Sytse; Schreuder, Hein (2013) [1991]. Economic Approaches to Organizations (5th ed.). Harlow: Pearson Education Limited. ISBN 978-0-273-73529-8.
  2. https://www.researchgate.net/profile/Yasaman-Giyahi-2/publication/306089477_Factors_affecting_the_design_of_Meta-organizations_Model/links/5bff6a79a6fdcc1b8d4a09b0/Factors-affecting-the-design-of-Meta-organizations-Model.pdf
  3. Cohen، Bruce J.؛ Orbuch، Terri L. Introduction to Sociology.
  4. "Example of an voluntary association".
  5. "Example of a mission statement".
  6. "challenges that organizations face".
  7. Knight, Jack (1992). Institutions and social conflict. Cambridge University Press. pp. 1–3. ISBN 978-0-511-52817-0. OCLC 1127523562.
  8. Knowles, Henry P.; Saxberg, Borje O. (1971). Personality and Leadership Behavior. Reading, Mass: Addison-Wesley Pub. Co. pp. 884–89. OCLC 118832.
  9. Barnard, Chester I. (1938). The Functions of the Executive. Cambridge, MA: Harvard University Press. OCLC 555075.
  10. Schnetler, Rohann; Steyn, Herman; Van Staden, Paul J. (2015-02-23). "Characteristics of Matrix Structures, and Their Effects on Project Success". The South African Journal of Industrial Engineering. 26 (1): 11. doi:10.7166/26-1-1096. hdl:2263/49709. ISSN 2224-7890.
  11. کاربردهای عملی سازمان (۲۰۲۳-۱۲-۰۶). «هدیه سازمانی». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۰۳.
  12. «نظر چند صاحب نظر: احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی». BBC News فارسی. ۲۰۱۵-۰۱-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۳۰.
  13. OpenLibrary.org. «Management and Organization (Changes in Concepts and Theories) by Nezameddin Faghih | Open Library». Open Library. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۳۰.

پیوند به بیرون

ویرایش