یحیی تارساز: تفاوت میان نسخه‌ها
نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 |
|||
| (۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه |
{{جعبه زندگینامه |
||
| اندازه جعبه = |
| اندازه جعبه = |
||
| عنوان = |
| عنوان = هُوْهانِس آبکاریان |
||
| نام = یحیی تارساز |
| نام = یحیی تارساز |
||
| تصویر = yahya1.jpg |
| تصویر = yahya1.jpg |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
|longd=|longm=|longs=|longEW=E |
|longd=|longm=|longs=|longEW=E |
||
| علت مرگ = |
| علت مرگ = |
||
| آرامگاه = [[گورستان ارامنه اصفهان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.isfahanziba.ir/content/%D9%BE%D8%B1%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%B2%D9%90-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86|عنوان = پرلاشزِ اصفهان|ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۹ نوامبر ۲۰۱۷|archive-date = ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰|archive-url = https://web.archive.org/web/20200922134903/http://www.isfahanziba.ir/content/%D9%BE%D8%B1%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%B2%D9%90-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86|url-status = dead}}</ref> |
|||
| آرامگاه = |
|||
| بناهای یادبود = |
| بناهای یادبود = |
||
| محل زندگی = |
| محل زندگی =اصفهان |
||
| ملیت = |
| ملیت = |
||
| نام‌های دیگر = |
| نام‌های دیگر = |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| نهاد = |
| نهاد = |
||
| نماینده = |
| نماینده = |
||
| شناخته‌شده برای = |
| شناخته‌شده برای =[[موسیقی سنتی ایرانی]] |
||
| نقش‌های برجسته = |
| نقش‌های برجسته = |
||
| سبک = |
| سبک = |
||
| تأثیرگذاران = |
| تأثیرگذاران =اوس فرج‌الله و خاچیک |
||
| تأثیرپذیرفتگان = |
| تأثیرپذیرفتگان =عباس صنعت و جعفر صنعت |
||
| شهر خانگی = |
| شهر خانگی = |
||
| لقب = |
| لقب =یحیی خان تار ساز |
||
| دوره = |
| دوره =مشروطه |
||
| جنبش = |
| جنبش = |
||
| مخالفان = |
| مخالفان = |
||
| هیئت = |
| هیئت = |
||
| دین = |
| دین =مسحیت |
||
| مذهب = [[کلیسای حواری ارمنی]] |
| مذهب = [[کلیسای حواری ارمنی]] |
||
| منصب = |
| منصب = |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
| همسر = |
| همسر = |
||
| شریک زندگی = |
| شریک زندگی = |
||
| فرزندان = |
| فرزندان =ماری،مالنیا |
||
| والدین = [[خاچیک نجارباشی]] |
| والدین = [[خاچیک نجارباشی]] |
||
| خویشاوندان سرشناس = |
| خویشاوندان سرشناس = استاد ملکم تار ساز و استاد خاچیک تار ساز |
||
| جوایز = |
| جوایز = |
||
| امضاء = |
| امضاء = |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
| پانویس = |
| پانویس = |
||
}} |
}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== زندگینامه == |
== زندگینامه == |
||
'''هوهانس آبکاریان''' معروف به یحیی تار ساز فرزند «خاچیک نجارباشی» در سال ۱۲۵۴ یا ۱۲۵۵ خورشیدی در یکی از محله‌های قدیمی [[جلفای اصفهان]] به نام «محله سنگتراش‌ها»، در «کوچهٔ گازاندران» به دنیا آمد.<ref>هفته نامه عبدالحسین سپنتا، سری چهارم</ref>او به یحیی دوم<ref>کتاب سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهٔ ۱۷۰</ref> نیز معروف است. وی ابتدا وسایل موسیقی و طرز ساخت |
'''هوهانس آبکاریان''' معروف به یحیی تار ساز فرزند «خاچیک نجارباشی» در سال ۱۲۵۴ یا ۱۲۵۵ خورشیدی در یکی از محله‌های قدیمی [[جلفای اصفهان]] به نام «محله سنگتراش‌ها»، در «کوچهٔ گازاندران» به دنیا آمد.<ref>هفته نامه عبدالحسین سپنتا، سری چهارم</ref>او به یحیی دوم<ref>کتاب سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهٔ ۱۷۰</ref> نیز معروف است. وی ابتدا وسایل موسیقی و طرز ساخت آنها را از پدرش آموخت و کم‌کم پا را فراتر از الگوی پدر گذاشت و برای شروع کار از الگو و اندازه‌های تار «استاد فرج‌الله» تقلید کرد. |
||
== ویژگی‌های تار یحیی == |
== ویژگی‌های تار یحیی == |
||
[[پرونده:yahya2.jpg|220px| |
[[پرونده:yahya2.jpg|220px|بندانگشتی|یحیی تار ساز، نفر نشسته سمت چپ که تیشه بدست دارد.]] |
||
از ویژگی‌های تار یحیی نکته‌ای است که استادان قبل و بعد از او کمتر به آن توجه داشته‌اند. یحیی اولین سازنده‌ای بود که از ابتدای کار روند کیفی ثابت و مستمری (و به اصطلاح امروز استانداردی) را برای کار خود در نظر گرفت. مقایسهٔ آثار متعدد بر جای مانده از او حکایت از آن دارد که انحراف معیار در آثار متعدد استاد یحیی بسیار ناچیز و در حد صفر است. تمامی تارهای به جای مانده از او حتی از نظر کوچک‌ترین معیارها و اندازه‌های فنی و الگو اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند (البته، با در نظر گرفتن این نکته که یحیی در سه اندازهٔ بزرگ، متوسط و کوچک تار می‌ساخته)؛ امری که بیشتر از یک کارخانه با |
از ویژگی‌های تار یحیی نکته‌ای است که استادان قبل و بعد از او کمتر به آن توجه داشته‌اند. یحیی اولین سازنده‌ای بود که از ابتدای کار روند کیفی ثابت و مستمری (و به اصطلاح امروز استانداردی) را برای کار خود در نظر گرفت. مقایسهٔ آثار متعدد بر جای مانده از او حکایت از آن دارد که انحراف معیار در آثار متعدد استاد یحیی بسیار ناچیز و در حد صفر است. تمامی تارهای به جای مانده از او حتی از نظر کوچک‌ترین معیارها و اندازه‌های فنی و الگو اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند (البته، با در نظر گرفتن این نکته که یحیی در سه اندازهٔ بزرگ، متوسط و کوچک تار می‌ساخته)؛ امری که بیشتر از یک کارخانه با فناوری نوین مورد انتظار است تا از سازنده‌ای در کارگاهی کوچک و ابتدایی.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://www.paymanonline.com/%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%BA%D9%87-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7/ |عنوان=فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۵،نویسنده: زویا خاچاطور |بازبینی=۱ نوامبر ۲۰۱۹ |archive-date=۱۴ اوت ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200814114255/https://www.paymanonline.com/%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%BA%D9%87-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7/ |url-status=dead }}</ref> |
||
می‌گویند صبر و حوصله یحیی در آماده‌سازی چوب توت راز ماندگاری سازها و طنین خوش صدای |
می‌گویند صبر و حوصله یحیی در آماده‌سازی چوب توت راز ماندگاری سازها و طنین خوش صدای آنها است. نقل شده که یحیی کُنده‌های توت را در حاشیه [[زاینده‌رود]] می‌بسته تا آب به مرور زمان آوندها را از شیرآبه خالی کند. سپس بعد سالی آنها را به نانوایی برده و سالی دیگر کُنده‌ها در کنار تنور نانوایی خشک می‌شدند. سالی دیگر را نیز در دمای کارگاه سپری می‌کردند و آن گاه زیر تیشه استاد تارساز قرار می‌گرفتند.<ref name="cmi">روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۴۵۰</ref> |
||
خوش‌خوانی و خوش دستی تار یحیی به چند عامل مهم دیگر نیز بستگی دارد که عبارت‌اند از: طرز ساخت کاسه، شیوهٔ نصب دسته به کاسه، عمل آوردن رو دسته، اندازه‌های نسبت کاسه به دسته، تناسب کاسهٔ بزرگ با کاسهٔ کوچک، نفیر داخل کاسه، تراش داخل کاسه، تناسب داخلی حجم کاسهٔ بزرگ و کوچک |
خوش‌خوانی و خوش دستی تار یحیی به چند عامل مهم دیگر نیز بستگی دارد که عبارت‌اند از: طرز ساخت کاسه، شیوهٔ نصب دسته به کاسه، عمل آوردن رو دسته، اندازه‌های نسبت کاسه به دسته، تناسب کاسهٔ بزرگ با کاسهٔ کوچک، نفیر داخل کاسه، تراش داخل کاسه، تناسب داخلی حجم کاسهٔ بزرگ و کوچک و… مهم‌تر از همه اینکه یحیی خرکی را که اولین بار روی تار قرار می‌داد تا آن را امتحان کند اگر از نظر صدا دهی مقبول واقع می‌شد، دیگر آن را تغییر نمی‌داد و این خرک را همیشه بر روی تار نگاه می‌داشت. |
||
هر ساله [[آقا حسینقلی]] و [[میرزا عبدالله]] سفری به اصفهان کرده و از ساخته‌های یحیی آزمون به عمل می‌آوردند.<ref>سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهٔ ۱۷۱</ref>تار یحیی را اشرف تارها و صدای |
هر ساله [[آقا حسینقلی]] و [[میرزا عبدالله]] سفری به اصفهان کرده و از ساخته‌های یحیی آزمون به عمل می‌آوردند.<ref>سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهٔ ۱۷۱</ref> تار یحیی را اشرف تارها و صدای آن را یکی از بهترین صداهای ساطع شده از ساز تار می‌دانند.<ref name="cmi"/> |
||
== الگوی ساز یحیی == |
== الگوی ساز یحیی == |
||
[[پرونده:DSC00228.JPG|180px| |
[[پرونده:DSC00228.JPG|180px|بندانگشتی|نمونه‌ای از تار یحیی.]] |
||
[[پرونده:DSC00225.JPG|200px| |
[[پرونده:DSC00225.JPG|200px|بندانگشتی|مُهر یحیی که تاریخ آن به هجری قمری است.]] |
||
[[پرونده:Nameh.jpg|180px| |
[[پرونده:Nameh.jpg|180px|بندانگشتی|نامه یحیی تار ساز به روزنامه ناهید برای عرض تشکر.]] |
||
امروزه شکل و ساختمان کنونی [[تار]] که ساخته می‌شود از روی تار یحیی است و به «الگوی یحیی» معروف است. در سال ۱۳۱۲ قیمت تار یحیی ۴۰ تومان |
امروزه شکل و ساختمان کنونی [[تار]] که ساخته می‌شود از روی تار یحیی است و به «الگوی یحیی» معروف است. در سال ۱۳۱۲ قیمت تار یحیی ۴۰ تومان بوده‌است. در حالی که تار سایر استادان آن زمان از ۱۴ یا ۱۵ تومان تجاوز نمی‌کرده‌است. تارهای معمولی بی‌نام و نشان نیز ۳ تا ۵ تومان قیمت داشته‌اند. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | تارهای یحیی به علت مرغوبیت خریداران فراوانی داشت. به همین دلیل کار او را تقلید می‌کردند و به نام او می‌فروختند. همین موضوع استاد را واداشت تا نخستین بار برای نشان دادن اصالت کارش مهری بسازد. استاد مهر بیضی شکل کوچکی با اسم یحیی ساخت و آن را درون کاسهٔ ساز چسباند اما پس از چندی طبق روال گذشته از نو تارهایی تقلبی به نام او ساختند؛ لذا استاد تصمیم گرفت مهری دایره شکل با تاریخ بر روی دستهٔ تار بچسباند. در نهایت، استاد مهر سومی تهیه کرد که تاریخ و محل ساخت تار را نشان می‌داد. آن را به صورت مخفی در زیر سیمگیر بر روی کاغذی می‌زد و سپس، زیر استخوان سرپنجه می‌چسباند. اگر تاری این سه مهر را داشته باشد، خصوصاً مهر زیر استخوان سرپنجه را، بی‌گمان ساختهٔ یحیی است. بعدها، این کار در بین سازندگان ساز رواج پیدا کرد. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | تارهای یحیی به علت مرغوبیت خریداران فراوانی داشت. به همین دلیل کار او را تقلید می‌کردند و به نام او می‌فروختند. همین موضوع استاد را واداشت تا نخستین بار برای نشان دادن اصالت کارش مهری بسازد. استاد مهر بیضی شکل کوچکی با اسم یحیی ساخت و آن را درون کاسهٔ ساز چسباند اما پس از چندی طبق روال گذشته از نو تارهایی تقلبی به نام او ساختند؛ لذا استاد تصمیم گرفت مهری دایره شکل با تاریخ بر روی دستهٔ تار بچسباند. در نهایت، استاد مهر سومی تهیه کرد که تاریخ و محل ساخت تار را نشان می‌داد. آن را به صورت مخفی در زیر |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== درگذشت == |
== درگذشت == |
||
یحیی در ۲۸ بهمن ۱۳۱۰ در سن ۵۶ سالگی در [[جلفای اصفهان]] درگذشت و در قبرستان ارمنیان، در دامنهٔ [[کوه صفه]]، به خاک سپرده شد. |
یحیی در ۲۸ بهمن ۱۳۱۰ در سن ۵۶ سالگی در [[جلفای اصفهان]] درگذشت و در قبرستان ارمنیان، در دامنهٔ [[کوه صفه]]، به خاک سپرده شد. |
||
[[ساسان سپنتا]] در کتابش سال مرگ او را ۱۳۱۲ ذکر کرده‌است و برخی دیگر نیز سال مرگ یحیی را ۱۳۱۱ عنوان کرده‌اند. یحیی در زمان مرگ چیزی در حدود ۵۶ سال سن داشته‌است. عده‌ای دلیل مرگ او را استنشاق مداوم تراشه چوب توت ذکر کرده‌اند. چه آن که چوب توت حاوی ماده سمی [[آرسنیک]] است و استنشاق گرد ساییده آن در طول زمان می‌تواند بیماری‌های تنفسی یا سرطان ایجاد کند. به نوشته [[سپنتا]]، یحیی در ساخت تار اعجاز می‌کرده‌است و تار یحیی گران‌ترین و مشهورترین تارهای دنیا بوده‌است. اتفاقاتی که تا امروز نیز تداوم یافته‌است.<ref name="cmi"/> |
|||
== |
== پانویس == |
||
{{پانویس|۲|اندازه:کوچک}} |
{{پانویس|۲|اندازه:کوچک}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== منابع == |
|||
[[رده:موسیقی‌دانان اهل ایران]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =[[ژانت د. لازاریان|لازاریان]] | نام =ژانت د | فصل = سازندگان ادوات موسیقی| نشانی فصل = | نویسندگان سایر بخش‌ها = | عنوان =دانشنامه ایرانیان ارمنی | کوشش = | ترجمه = | دیگران = | نشانی = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = | نوع = | ویرایش = | تاریخ = | سال =۱۳۸۲ | ناشر = انتشارات هیرمند| مکان = تهران| زبان =فارسی | شابک =۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳ | صفحه = | صفحات = 398-99| در = | گفتاورد = | ref = | جداکننده = | پی‌نوشت =}} |
|||
* https://donya-e-eqtesad.com/بخش-خبر-64/548542-حکایت-آن-ساز-هوش-ربا |
|||
* {{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.raminjazayeri.com/?p=99 |عنوان = مقبره يحيي تارساز| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = }} |
|||
* {{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.dw.com/fa-ir/آفریدگار-تارهای-ماندگار/a-56102307 |عنوان = آفریدگار تارهای ماندگار| ناشر = دویچه‌وله - روزشمار چهره‌های تاریخی |
|||
|تاریخ = |تاریخ بازدید = }} |
|||
{{موسیقی در دوران قاجار}} |
|||
{{داده‌های کتابخانه‌ای}} |
|||
{{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} |
|||
{{ترتیب‌پیش‌فرض:تارساز، یحیی}} |
|||
[[رده:افراد ایرانی ارمنی‌تبار]] |
|||
[[رده:اهالی ارمنی‌تبار اصفهان]] |
|||
[[رده:اهالی اصفهان]] |
|||
[[رده:اهالی جلفای اصفهان]] |
[[رده:اهالی جلفای اصفهان]] |
||
[[رده: |
[[رده:خاک‌سپاری‌ها در گورستان ارامنه اصفهان]] |
||
[[رده: |
[[رده:درگذشتگان ۱۳۱۰]] |
||
[[رده:درگذشتگان ۱۹۳۱ (میلادی)]] |
|||
[[رده:زادگان ۱۲۵۴]] |
|||
[[رده:زادگان ۱۸۷۵ (میلادی)]] |
|||
[[رده:سازندگان ساز اهل ایران]] |
[[رده:سازندگان ساز اهل ایران]] |
||
[[رده: |
[[رده:سازندگان ساز ارمنی‌تبار]] |
||
[[رده: |
[[رده:موسیقی‌دانان اهل ایران]] |
||
[[رده: |
[[رده:موسیقی‌دانان ارمنی‌تبار]] |
||
نسخهٔ ۲۹ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۱:۳۱
هُوْهانِس آبکاریان یحیی تارساز | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۲۵۴ خورشیدی |
| درگذشت | ۱۳۱۰ خورشیدی (۵۶ سال) |
| آرامگاه | گورستان ارامنه اصفهان[۱] |
| پیشه | سازنده ساز |
| شناخته‌شده برای | موسیقی سنتی ایرانی |
| دوره | مشروطه |
| فرزندان | ماری،مالنیا |
| والدین | خاچیک نجارباشی |
| خویشاوندان | استاد ملکم تار ساز و استاد خاچیک تار ساز |
هُوْهانِس آبکاریان (به ارمنی Հովհաննես Աբքարյան - به انگلیسی Hovhannes Abkarian)، (زاده ۱۲۵۴ خورشیدی در اصفهان - وفات ۱۳۱۰ خورشیدی در جلفای اصفهان)، معروف به یحیی تار ساز، سازنده ساز ایرانی ارمنی‌تبار بود.
زندگینامه
هوهانس آبکاریان معروف به یحیی تار ساز فرزند «خاچیک نجارباشی» در سال ۱۲۵۴ یا ۱۲۵۵ خورشیدی در یکی از محله‌های قدیمی جلفای اصفهان به نام «محله سنگتراش‌ها»، در «کوچهٔ گازاندران» به دنیا آمد.[۲]او به یحیی دوم[۳] نیز معروف است. وی ابتدا وسایل موسیقی و طرز ساخت آنها را از پدرش آموخت و کم‌کم پا را فراتر از الگوی پدر گذاشت و برای شروع کار از الگو و اندازه‌های تار «استاد فرج‌الله» تقلید کرد.
ویژگی‌های تار یحیی
از ویژگی‌های تار یحیی نکته‌ای است که استادان قبل و بعد از او کمتر به آن توجه داشته‌اند. یحیی اولین سازنده‌ای بود که از ابتدای کار روند کیفی ثابت و مستمری (و به اصطلاح امروز استانداردی) را برای کار خود در نظر گرفت. مقایسهٔ آثار متعدد بر جای مانده از او حکایت از آن دارد که انحراف معیار در آثار متعدد استاد یحیی بسیار ناچیز و در حد صفر است. تمامی تارهای به جای مانده از او حتی از نظر کوچک‌ترین معیارها و اندازه‌های فنی و الگو اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند (البته، با در نظر گرفتن این نکته که یحیی در سه اندازهٔ بزرگ، متوسط و کوچک تار می‌ساخته)؛ امری که بیشتر از یک کارخانه با فناوری نوین مورد انتظار است تا از سازنده‌ای در کارگاهی کوچک و ابتدایی.[۴]
می‌گویند صبر و حوصله یحیی در آماده‌سازی چوب توت راز ماندگاری سازها و طنین خوش صدای آنها است. نقل شده که یحیی کُنده‌های توت را در حاشیه زاینده‌رود می‌بسته تا آب به مرور زمان آوندها را از شیرآبه خالی کند. سپس بعد سالی آنها را به نانوایی برده و سالی دیگر کُنده‌ها در کنار تنور نانوایی خشک می‌شدند. سالی دیگر را نیز در دمای کارگاه سپری می‌کردند و آن گاه زیر تیشه استاد تارساز قرار می‌گرفتند.[۵]
خوش‌خوانی و خوش دستی تار یحیی به چند عامل مهم دیگر نیز بستگی دارد که عبارت‌اند از: طرز ساخت کاسه، شیوهٔ نصب دسته به کاسه، عمل آوردن رو دسته، اندازه‌های نسبت کاسه به دسته، تناسب کاسهٔ بزرگ با کاسهٔ کوچک، نفیر داخل کاسه، تراش داخل کاسه، تناسب داخلی حجم کاسهٔ بزرگ و کوچک و… مهم‌تر از همه اینکه یحیی خرکی را که اولین بار روی تار قرار می‌داد تا آن را امتحان کند اگر از نظر صدا دهی مقبول واقع می‌شد، دیگر آن را تغییر نمی‌داد و این خرک را همیشه بر روی تار نگاه می‌داشت.
هر ساله آقا حسینقلی و میرزا عبدالله سفری به اصفهان کرده و از ساخته‌های یحیی آزمون به عمل می‌آوردند.[۶] تار یحیی را اشرف تارها و صدای آن را یکی از بهترین صداهای ساطع شده از ساز تار می‌دانند.[۵]
الگوی ساز یحیی
امروزه شکل و ساختمان کنونی تار که ساخته می‌شود از روی تار یحیی است و به «الگوی یحیی» معروف است. در سال ۱۳۱۲ قیمت تار یحیی ۴۰ تومان بوده‌است. در حالی که تار سایر استادان آن زمان از ۱۴ یا ۱۵ تومان تجاوز نمی‌کرده‌است. تارهای معمولی بی‌نام و نشان نیز ۳ تا ۵ تومان قیمت داشته‌اند. یحیی در ابتدا بی مهر می‌ساخته، اما تقلید و فروش تار به نام او باعث شد تا سرانجام مهر بیضی یحیی را بسازد و درون کاسه و زیر سیم گیر را مهر کند.[۷] او در کارهای سالهای ۱۳۰۰ به بعد تاریخ و در برخی محل ساخت را نیز حک می‌کرد.
تارهای یحیی به علت مرغوبیت خریداران فراوانی داشت. به همین دلیل کار او را تقلید می‌کردند و به نام او می‌فروختند. همین موضوع استاد را واداشت تا نخستین بار برای نشان دادن اصالت کارش مهری بسازد. استاد مهر بیضی شکل کوچکی با اسم یحیی ساخت و آن را درون کاسهٔ ساز چسباند اما پس از چندی طبق روال گذشته از نو تارهایی تقلبی به نام او ساختند؛ لذا استاد تصمیم گرفت مهری دایره شکل با تاریخ بر روی دستهٔ تار بچسباند. در نهایت، استاد مهر سومی تهیه کرد که تاریخ و محل ساخت تار را نشان می‌داد. آن را به صورت مخفی در زیر سیمگیر بر روی کاغذی می‌زد و سپس، زیر استخوان سرپنجه می‌چسباند. اگر تاری این سه مهر را داشته باشد، خصوصاً مهر زیر استخوان سرپنجه را، بی‌گمان ساختهٔ یحیی است. بعدها، این کار در بین سازندگان ساز رواج پیدا کرد.
یحیی از سالهای ۱۳۲۲ قمری به بعد، یعنی از ۳۰ سالگی، مهر خود را بر روی سازها حک می‌کرده‌است؛ در این سالها کم‌کم الگوی خود را نهایی کرد و سازها را به اندازه‌ی مناسب رساند. به این نحو، الگوی یحیی شناخته‌شده گشت. تاریخهای مهر یحیی، سالهای ۱۳۲۲، ۱۳۴۰، ۱۳۴۳، ۱۳۴۵ و ۱۳۵۲ قمری می‌باشد.
امروزه تعداد سازهای یحیی را ۱۵۰ عدد تخمین زده‌اند. تارهای ساخت یحیی امروزه زینت بخش موزه‌های ایران است؛ و نمونه‌ای از تار ساخت یحیی هم‌اکنون در موزه کلیسای وانک نگهداری می‌شود و در معرض دید عموم قرار دارد.[۵]
درگذشت
یحیی در ۲۸ بهمن ۱۳۱۰ در سن ۵۶ سالگی در جلفای اصفهان درگذشت و در قبرستان ارمنیان، در دامنهٔ کوه صفه، به خاک سپرده شد.
ساسان سپنتا در کتابش سال مرگ او را ۱۳۱۲ ذکر کرده‌است و برخی دیگر نیز سال مرگ یحیی را ۱۳۱۱ عنوان کرده‌اند. یحیی در زمان مرگ چیزی در حدود ۵۶ سال سن داشته‌است. عده‌ای دلیل مرگ او را استنشاق مداوم تراشه چوب توت ذکر کرده‌اند. چه آن که چوب توت حاوی ماده سمی آرسنیک است و استنشاق گرد ساییده آن در طول زمان می‌تواند بیماری‌های تنفسی یا سرطان ایجاد کند. به نوشته سپنتا، یحیی در ساخت تار اعجاز می‌کرده‌است و تار یحیی گران‌ترین و مشهورترین تارهای دنیا بوده‌است. اتفاقاتی که تا امروز نیز تداوم یافته‌است.[۵]
پانویس
- ↑ «پرلاشزِ اصفهان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۹ نوامبر ۲۰۱۷.
- ↑ هفته نامه عبدالحسین سپنتا، سری چهارم
- ↑ کتاب سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهٔ ۱۷۰
- ↑ «فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۵،نویسنده: زویا خاچاطور». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۴۵۰
- ↑ سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهٔ ۱۷۱
- ↑ کتاب هنر ساز سازی، حسین مسعود
منابع
- روح‌الله خالقی (۱۳۳۵)، «سوم»، سرگذشت موسیقی ایران - جلد اول، تهران: صفیحعلیشاه، ص. ۵۱۶
- یحیی خان نابغه هنر تارسازی جلفای اصفهان،نویسنده: زویا خاچاطور،فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۵ - سال دوازدهم - پائیز ۱۳۸۷
- لازاریان، ژانت د (۱۳۸۲). «سازندگان ادوات موسیقی». دانشنامه ایرانیان ارمنی. تهران: انتشارات هیرمند. صص. ۳۹۸–۹۹. شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳.
- https://donya-e-eqtesad.com/بخش-خبر-64/548542-حکایت-آن-ساز-هوش-ربا
- «مقبره يحيي تارساز».
- «آفریدگار تارهای ماندگار». دویچه‌وله - روزشمار چهره‌های تاریخی.
