コンテンツにスキップ

ラテン語 指示代名詞

出典: フリー教科書『ウィキブックス(Wikibooks)』
2006年4月25日 (火) 04:55時点におけるMtodo (トーク | 投稿記録)による版

ラテン語 > 代名詞 > 指示代名詞

指示代名詞の格変化

指示代名詞というと「近称 (questo/questa, dieser/diese/dieses, this)/ 遠称 (quel/quella, jener/jene/jenes, that)」と思いがちであるが、ラテン語ではやや異なる。律儀なことに、ラテン語には、指示代名詞にも一人称、二人称、三人称がある。そもそも人称とは何かを考えてみると、一人称とは話し手がテーマであるということであり、二人称とは話しの相手がテーマであるということであり、三人称とは、話し手でも話し相手でもない何者かがテーマであるということである。そう考えると、指示代名詞に一人称、二人称、三人称があってもおかしくない。つまり、一人称の指示代名詞は話し手の身近にあるものを指し、二人称の指示代名詞は話し相手の身近にあるものを指し、三人称の指示代名詞は、話し手にとっても話し相手にとっても身近でないものを指す(直接にその人を指すわけではないので、一人称「的」などという)。このような指示代名詞のあり方は、現代ではスペイン語に残っている(一人称:este/esta、二人称:ese/esa、三人称:aquel/aquella)。

人称 (persona) 一人称 (prima) 二人称 (secunda) 三人称 (tertia)
性 (genus) 男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 (singularis) 主格 (nominativus) hic haec hoc iste ista istud ille illa illud
属格 (genitivus) huius huius huius istius istius istius illius illius illius
与格 (dativus) huic huic huic isti isti isti illi illi illi
対格 (accusativus) hunc hanc hoc istum istam istud illum illam illud
奪格 (ablativus) hoc hac hoc isto ista isto illo illa illo
複数 (pluralis) 主格 (nominativus) hi hae haec isti istae ista illi illae illa
属格 (genitivus) horum harum horum istorum istarum istorum illorum illarum illorum
与格 (dativus) his his his istis istis istis illis illis illis
対格 (accusativus) hos has haec istos istas ista illos illas illa
奪格 (ablativus) his his his istis istis istis illis illis illis

その他、同一性を示す指示代名詞と指示形容詞がある。これは、「idem」(同じ)と「ipse」(自身)である。ドイツ語に訳せば、それぞれ「derselbe」と「selbst」になり、要するに同一性を表すのだと分かる。idemについては、三人称の人称代名詞にdemをつけたような格変化をする。ipseについては、二人称・三人称の指示代名詞の格変化の型と同じである。

人称 (persona) 指示代名詞 指示形容詞
性 (genus) 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 (singularis) 主格 (nominativus) idem eadem idem ipse ipsa ipsum
属格 (genitivus) eiusdem eiusdem eiusdem ipsius ipsius ipsius
与格 (dativus) eidem eidem eidem ipsi ipsi ipsi
対格 (accusativus) eundem eandem idem ipsum ipsam ipsum
奪格 (ablativus) eodem eadem eodem ipso ipsa ipso
複数 (pluralis) 主格 (nominativus) iidem (eidem) eaedem eadem ipsi ipsae ipsa
属格 (genitivus) eorundem earundem eorundem ipsorum ipsarum ipsorum
与格 (dativus) iisdem (eisdem) iisdem (eisdem) iisdem (eisdem) ipsis ipsis ipsis
対格 (accusativus) eosdem easdem eadem ipsos ipsas ipsa
奪格 (ablativus) iisdem (eisdem) iisdem (eisdem) iisdem (eisdem) ipsis ipsis ipsis