Wikipedia: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Niet triviaal voor veel lezers. Versie 65693167 van Saschaporsche (overleg) ongedaan gemaakt. Label: Ongedaan maken |
k + linkje |
||
| (32 tussenliggende versies door 17 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 8:
| registratie = Optioneel
| eigenaar = [[Wikimedia Foundation]]
| auteur = [[Wikipediagemeenschap]]
| opgericht = [[15 januari]] [[2001]]
| status = Actief
Regel 14:
| url = https://www.wikipedia.org/
}}
'''Wikipedia''' is een meertalige [[internetencyclopedie]], die door [[Vrijwilligerswerk|vrijwillige]]
Wikipedia is in 2001 opgezet in de vorm van een [[wiki]], zodat elke inhoudelijke pagina in beginsel door iedere bezoeker bewerkt kan worden. Voor Wikipedia is een apart [[computerprogramma]] ontworpen. Deze [[software]], [[MediaWiki]], is [[opensourcesoftware]] die ook gebruikt wordt door de andere projecten van de Wikimedia Foundation en door vele andere projecten en bedrijven.
Een bewerker van Wikipedia wordt een ''[[Wikipediagemeenschap#Wikipedianen|Wikipediaan]]'' genoemd, als groep wordt gesproken over de Wikipediagemeenschap (Engels: Wikipedia community).
De Europese [[Verordening digitale diensten]] beschouwt Wikipedia als een ''zeer groot onlineplatform'', en legt bijhorende verplichtingen op.<ref>{{Citeer web |url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_2413 |titel=Press corner - Digital Services Act: Commission designates first set of Very Large Online Platforms and Search Engines|bezochtdatum=2023-09-06 |werk=European Commission - European Commission |taal=en}}</ref>
{{Inhoud beperkt|3}}
== Vijf zuilen ==
{{Zie hoofdartikel|Wikipedia:Vijf zuilen}}
Op Wikipedia zijn in de beginfase door de oprichters en Engelstalige gebruikers allerlei richtlijnen en beginselen geformuleerd die voor alle bewerkers gelden. In 2005 maakte een gebruiker een samenvatting in vijf universele beginselen die ''five pillars'' werden genoemd, vertaald als de vijf [[zuil (bouwkunde)|zuilen]]<ref>[[:en:Wikipedia:Five pillars]] Artikel in engelstalige wikipedia hulpruimte aangemaakt op 4 mei 2005 door gebruiker [[:en:User:Neutrality|Neutrality]] als "''New simple policy page"'' [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Five_pillars&oldid=13207659 zie eerste versie]</ref> Het gaat om de volgende principes:
# Wikipedia combineert eigenschappen van gespecialiseerde [[encyclopedie|encyclopedieën]], [[almanak]]ken en [[Aardrijkskunde|geografische]] [[woordenboek]]en (boeken met alfabetische beschrijvingen van plaatsen), het is geen woordenboek of krant.
# Wikipedia wordt geschreven vanuit een [[neutraal standpunt]], gebaseerd op feitelijkheden. Wikipedia streeft naar artikelen die de verschillende relevante standpunten
# Wikipedia
# De bewerkers van Wikipedia dienen elkaar beleefd en respectvol te behandelen, ook als verschil van mening bestaat. Aanvallen op de persoon horen te worden vermeden en nieuwkomers open tegemoet getreden.
# Er bestaan regels en richtlijnen maar ze zijn niet in steen gebeiteld, ze kunnen veranderen met de loop der tijd. Hoofdzaak is de inhoud te bewerken met gezond verstand volgens bovenstaande principes, wetend dat alles eenvoudig veranderd en hersteld kan worden, alle bewerkingen worden bewaard.
Buiten Wikipedia, in een rechtszaak voor de gewone civiele of strafrechter, gelden niet de richtlijnen van Wikipedia maar de rechtsregels van het betreffende land.<ref>In de Duitse zaak [https://raue.com/en/news/industries/media-and-telecommunications/media/raue-llp-successful-against-wikipedia/ Waibel tegen Wikimedia Foundation] was dit een van de overwegingen van de rechter. Een lezer verwacht van een encyclopedie dat er feiten zijn te vinden, geen vermoedens of verdachtmakingen. Bij het publiceren op Wikipedia moeten door de auteurs dezelfde zorgvuldigheidsregels worden aangehouden als die voor de pers gelden. Gebeurt dat niet, bestaat voor de WMF de plicht de inhoud te verwijderen zodra ze op de hoogte is gebracht van mogelijke onrechtmatige publicaties. (Landgericht Berlin, 28 augustus 2018, Zaaknr. 27 O 12/17). Zie: [https://www.lto.de/recht/nachrichten/n/lg-berlin-27o12-17-wikipedia-eintrag-falsch-korrektur-stoerer-unterlassung/ "LG Berlin zu Sorgfaltspflichten auf Plattform - Wikipedia, ein Schwarm von Journalisten"] en in het engels: [https://raue.com/en/news/industries/media-and-telecommunications/media/raue-llp-successful-against-wikipedia/ Raue LLP successfull against Wikipedia]</ref><ref>{{Citeer web |url=https://blog.iusmentis.com/2016/04/15/zweedse-wikipedia-mag-geen-openbarekunstfotos-opnemen/ |titel=Zweedse Wikipedia mag geen openbarekunstfoto’s opnemen |auteur=mr. Arnoud Engelfriet |datum=2016-04-15 |bezochtdatum=2018-07-21 |werk=Ius Mentis}}</ref>
== De naam Wikipedia ==
De naam Wikipedia is een [[Porte-manteauwoord|samentrekking]] van ''wiki'', dat in het [[Hawaïaans]] ''snel'' betekent, en het Engelse woord ''[[Encyclopedie|encyclopedia]]''. Een bewerker van Wikipedia wordt een ''Wikipediaan'' genoemd.<ref>{{Citeer web |url=https://www.volkskrant.nl/wetenschap/de-wikipediaan-die-een-lintje-kreeg-ik-kan-ook-netflix-gaan-kijken-maar-wat-heeft-de-wereld-daaraan~b2a5ba52/ |titel=Interview - Wikipediaan Edo de Roo - De Wikipediaan die een lintje kreeg: ‘Ik kan ook Netflix gaan kijken, maar wat heeft de wereld daaraan?’ |voornaam=Noël |achternaam=Bemmel, van |datum=2020-05-15 |werk=[[de Volkskrant]] |toegang=beperkt |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/l/2143928 |titel=Jong en Wikipediaan: soms werk ik nachtenlang aan een artikel |datum=2016-11-19 |website=[[NOS Nieuws]] |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://plusmagazine.knack.be/magazine/geert-van-pamel-is-wikipediaan/article-normal-1709835.html |titel=Geert Van Pamel is Wikipediaan |datum=2021-03-17 |werk=[[Knack (tijdschrift)|Knack]] |toegang=abonnement |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer tijdschrift |url=https://www.groene.nl/artikel/kennis-is-macht |titel=Kennis is macht |auteur=Naïm Derbali en Coen van de Ven |datum=2022-03-03 |tijdschrift=[[De Groene Amsterdammer]] |jaargang=22 |nummer=9 |toegang=beperkt |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.parool.nl/amsterdam/wikipedia-eert-nederlander-die-inmiddels-850-lemma-s-op-zijn-naam-heeft-staan~baeb75bb/ |titel=Interview - Wikipedia eert Nederlander die inmiddels 850 lemma’s op zijn naam heeft staan |voornaam=Herman |achternaam=Stil |datum=2021-08-15 |werk=[[Het Parool]] |toegang=beperkt |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref> Het Engelse woord ''Wikipedian'' staat sinds augustus 2012 in het [[Oxford English Dictionary]].<ref>{{Citeer web |url=http://blog.oxforddictionaries.com/2012/08/hella-ridic-new-words-to-make-you-lolz/ |titel=Hella ridic new words to make you lolz: ODO August 2012 update |datum=2012-08-23 |website=[[Oxford English Dictionary]] |uitgever=[[Oxford University Press]] |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20121028113814/http://blog.oxforddictionaries.com/2012/08/hella-ridic-new-words-to-make-you-lolz/ |archiefdatum=2012-10-28 |dodeurl=ja}}</ref>▼
▲Een bewerker van Wikipedia wordt een ''Wikipediaan'' genoemd.<ref>{{Citeer web |url=https://www.volkskrant.nl/wetenschap/de-wikipediaan-die-een-lintje-kreeg-ik-kan-ook-netflix-gaan-kijken-maar-wat-heeft-de-wereld-daaraan~b2a5ba52/ |titel=Interview - Wikipediaan Edo de Roo - De Wikipediaan die een lintje kreeg: ‘Ik kan ook Netflix gaan kijken, maar wat heeft de wereld daaraan?’ |voornaam=Noël |achternaam=Bemmel, van |datum=2020-05-15 |werk=[[de Volkskrant]] |toegang=beperkt |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/l/2143928 |titel=Jong en Wikipediaan: soms werk ik nachtenlang aan een artikel |datum=2016-11-19 |website=[[NOS Nieuws]] |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://plusmagazine.knack.be/magazine/geert-van-pamel-is-wikipediaan/article-normal-1709835.html |titel=Geert Van Pamel is Wikipediaan |datum=2021-03-17 |werk=[[Knack (tijdschrift)|Knack]] |toegang=abonnement |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer tijdschrift |url=https://www.groene.nl/artikel/kennis-is-macht |titel=Kennis is macht |auteur=Naïm Derbali en Coen van de Ven |datum=2022-03-03 |tijdschrift=[[De Groene Amsterdammer]] |jaargang=22 |nummer=9 |toegang=beperkt |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.parool.nl/amsterdam/wikipedia-eert-nederlander-die-inmiddels-850-lemma-s-op-zijn-naam-heeft-staan~baeb75bb/ |titel=Interview - Wikipedia eert Nederlander die inmiddels 850 lemma’s op zijn naam heeft staan |voornaam=Herman |achternaam=Stil |datum=2021-08-15 |werk=[[Het Parool]] |toegang=beperkt |bezochtdatum=2023-05-24}}</ref> Het Engelse woord ''Wikipedian'' staat sinds augustus 2012 in het [[Oxford English Dictionary]].<ref>{{Citeer web |url=http://blog.oxforddictionaries.com/2012/08/hella-ridic-new-words-to-make-you-lolz/ |titel=Hella ridic new words to make you lolz: ODO August 2012 update |datum=2012-08-23 |website=[[Oxford English Dictionary]] |uitgever=[[Oxford University Press]] |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20121028113814/http://blog.oxforddictionaries.com/2012/08/hella-ridic-new-words-to-make-you-lolz/ |archiefdatum=2012-10-28 |dodeurl=ja}}</ref>
== Geschiedenis ==
Regel 49 ⟶ 48:
=== Voorgeschiedenis ===
Over de documentering van de menselijke kennis wordt al vele jaren nagedacht. Onder
=== Oprichting ===
Regel 72 ⟶ 71:
Er zijn ook enkele Wikipedia's opgestart in [[minderheidstaal|minderheidstalen]], [[dialect]]en en inmiddels [[dode taal|uitgestorven]] talen (zoals het [[Latijn]] en [[Oudengels]]). Zo bevatte de Wikipedia in het [[Zazaki]] begin 2010 ongeveer 2800 artikelen. Er zijn eveneens versies begonnen in enkele bekende [[kunsttaal|kunsttalen]], zoals het [[Esperanto]] en het [[Klingon (taal)|Klingon]].<ref>{{Citeer web|url=https://meta.wikimedia.org/wiki/History_of_the_Klingon_Wikipedia/nl|titel=Geschiedenis van de Klingon Wikipedia|bezochtdatum=6 oktober 2016|auteur=|datum=|uitgever=Meta-Wiki|archiefurl=https://web.archive.org/web/20161010005657/https://meta.wikimedia.org/wiki/History_of_the_Klingon_Wikipedia/nl|archiefdatum=2016-10-10|dodeurl=nee}}</ref> Een aantal van deze Wikipedia's bleek echter over onvoldoende vaste bijdragers te beschikken om de projecten draaiende te houden. Deze weinig levensvatbare projecten zijn inmiddels weer gesloten en/of in de [[Wikimedia Incubator]] beland.
De meeste opslagcapaciteit is nodig voor de afbeeldingen en andere media die op Wikipedia gebruikt worden. Op 15 januari 2009 meldde [[Wikizine]] dat er 48 [[terabyte]] opslagruimte beschikbaar was gekomen voor [[Wikimedia Commons]]. Op dat moment werd daar 5 terabyte van gebruikt.<ref>[https://web.archive.org/web/20140718071838/http://www.wikizine.org/anno-domini-mmix-week-iii-number-civ/ Anno Domini MMIX Week III Number CIV], Wikizine</ref>
=== Verdere ontwikkeling ===
Regel 115 ⟶ 114:
Wikipedia wordt bewerkt door vrijwilligers en heeft een open structuur. In principe kan iedereen daardoor meewerken aan de encyclopedie. In de praktijk blijkt er echter geen sprake van een volledige afspiegeling van de maatschappij. Zo komt uit onderzoek van de Wikimedia Foundation naar enkele kenmerken van bewerkers van Wikipedia naar voren dat de meerderheid van de bewerkers mannelijk is en geen partner en kinderen heeft. Ongeveer de helft valt in de leeftijd tussen 18 en 30 jaar oud, terwijl de groep jonger dan 18 zo'n 25% bedraagt.
Het dominante profiel van de bewerkers heeft
[[Bestand:User - demography.svg|thumb|[[Demografie]] per Wikipedia]]
Regel 121 ⟶ 120:
=== Gendergap ===
De bewerkers van Wikipedia zijn merendeels mannelijk. Daarom schreef de ''[[New Statesman]]'' dat de Engelstalige versie niet de "''sum of all knowledge''" was
[[Bestand:A side-by-side comparison of the portion of available biographies about women on Wikipedia versus the portion of women biographies nominated for deletion from January 2017 to February 2020.gif|miniatuur|Vergelijking van het relatieve aantal biografieën over vrouwen op de Engelse Wikipedia ten opzichte van het aantal voor verwijdering genomineerde artikelen, van januari 2017 t/m februari 2020.<ref name=":0" />]]
In 2011 bleek uit onderzoek dat de Engelstalige Wikipedia weliswaar meer artikelen over vrouwen had dan de ''Encyclopaedia Britannica'', maar ook dat de kans dat een artikel over een vrouw ontbrak groter was dan over een man. Dat effect was bovendien sterker in de Wikipedia dan in de ''Britannica''.<ref>{{en}}[http://ijoc.org/index.php/ijoc/article/viewArticle/777 Gender Bias in Wikipedia and Britannica]</ref>
| |||