Sintjohannesga

dorp in De Friese Meren, Nederland

Sintjohannesga (Fries: Sint-Jânsgea) is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland. Sintjohannesga ligt tussen Heerenveen en het Tjeukemeer en vormt samen met Rotsterhaule een tweelingdorp.

Sintjohannesga
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Sintjohannesga (Friesland)
Sintjohannesga
Situering
Provincie Friesland
Gemeente De Friese Meren
Coördinaten 52° 56′ NB, 5° 51′ OL
Algemeen
Oppervlakte 6,85[1] km²
- land 6,18[1] km²
- water 0,67[1] km²
Inwoners
(2023-01-01)
1.250[1]
(182 inw./km²)
Woning­voorraad 499 woningen[1]
Overig
Postcode 8464
Netnummer 0513
Woonplaats­code 2508
Belangrijke verkeersaders A6 A7 N924
Detailkaart
Kaart van Sintjohannesga
Locatie in de voormalige gemeente Scharsterland
Foto's
Sintjohannesga
Sintjohannesga
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Friesland

In 2023 telde het dorp Sintjohannesga 1.250 inwoners. Het dorp wordt in de volksmond Sint Jut genoemd.

Geschiedenis

bewerken

Het dorp is ontstaan aan de weg van Rottum naar de veenontginningen in het omliggende gebied. Het dorp werd vanaf de 15e eeuw vermeld als Sint Jansga, Sente Johansgoe, Sinte Jansgae, Sinte Johannisgae en S. Iohannisgae. De spelling Sintjohannesga dateert uit de jaren 70 van de twintigste eeuw toen de toenmalige PTT deze naam aannam.

In de 18e eeuw was de bebouwing geconcentreerd rond de weg de Streek, waarbij het opvallend was dat de kerk van het dorp een stukje van deze weg af lag. In het gebied vond in het verleden veel vervening plaats. Gietersen vestigden zich in de tweede helft van de 18e eeuw om veen af te graven. Het gebied werd erg nat en liep bij slecht weer helemaal onder water, het werd het Onland genoemd. De polder is echter drooggemalen door vier molens, de laatst overgebleven molen is door de bevolking van sloop gered, genaamd De Hersteller.

Tot 1934 behoorde Sintjohannesga tot de gemeente Schoterland, waarna het onderdeel werd van de gemeente Haskerland. In 1984 ging het over naar de nieuwe Skarsterlân en deze ging in 2014 over in de gemeente De Friese Meren.

Naamgeving

bewerken

Over de naamgeving van het dorp zijn meerdere versies in omloop:

  • In vroeger tijden was er nog geen kerk in Sintjohannesga, er was wel een kapel in Rotsterhaule gevestigd. Deze Roomse kapel van het Hasker Convent-klooster (uit Haskerdijken) heeft ooit gestaan op de hoek van de Streek en de Lange Dijk. Sintjohannesga werd toen nog aangeduid als gea (gebied) en had nog geen eigennaam. De inwoners van het gea moesten belasting afdragen aan Sint Jan (rond 1300 stond er een klooster in Sneek van de Sint Janshospitaalridders) en daarom werd het Sint Jansga genoemd.
  • Een andere uitleg is dat de inwoners rond 1600 belasting moesten betalen aan bisschop Jan van Utrecht.
  • Sintjohannesga is genoemd naar de kerk in het dorp, die gewijd is aan de heilige apostel Johannes. Deze kerk uit 1864 is door brand verwoest en in 1963 is de huidige kerk gebouwd.

Bakkerijen

bewerken

In de jaren 50 van twintigste eeuw woonden en werkten aan de Streek in het tweelingdorp wel tien verschillende bakkers. Een mogelijke uitleg is dat bakkers jonge knechten in dienst namen. Als deze knechten na jaren dienst goed opgeleid waren, werden ze te duur en begonnen zij een eigen bakkerij. De meeste van die bakkerijen zijn in de jaren zestig verdwenen, maar de zaken die overbleven zijn opgenomen in grotere bakkersbedrijven. De koekfabriek van Sintjohannesga, Wieger Ketellapper (onderdeel van Koninklijke Peijnenburg B.V.), is bekend in heel Nederland, evenals de roggebroodfabriek van Van Dijk, en in Rotsterhaule de koek- en pepernotenfabriek van Modderman.

Ten zuiden van Sintjohannesga liggen de scharrenlanden in de Groote Sintjohannesgaaster Veenpolder. Aan de westelijke rand van dat gebied ligt het natuurreservaat Oosterschar.

Onderwijs

bewerken

Het dorp heeft een basisschool, de christelijke basisschool CBS De Trieme. Net over de dorpsgrens, in Rotsterhaule staat de Openbare basisschool De Schakel. Aan de Hoge Dijk is de Kappersvakschool Noord Oost gevestigd.

De voetbalvereniging DWP werd opgericht in 1947 in Rohel op de grens met Rotsterhaule maar is sinds 1976 in Sintjohannesga gevestigd. In 1988 werd volleybalvereniging IVO opgericht. Verder is er in het dorp een gymvereniging, ODI en een ijsclub Eensgezindheid gevestigd. Net over dorpsgrens met Rotsterhaule is de Tennisvereniging Sintjohannesga e.o. gevestigd met een aantal buitenbanen.

Openbaar vervoer

bewerken

Geboren

bewerken

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Sintjohannesga van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.