Stellingmolen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Huidige versie van 29 aug 2024 om 12:45

Een stellingmolen is een hoge windmolen met een galerij of stelling. Zo'n molen staat meestal in bebouwd gebied en moet hoog zijn om binnen de bebouwde kom voldoende wind te kunnen vangen, de vrije windvang. De wieken en de staart reiken dan ook niet tot de grond.

Om dan de molen te kunnen bedienen moet er halverwege de hoogte een stelling zijn (of ook wel omloop, zwichtstelling, galerij, gaanderij of balie genoemd), die rondom de molen loopt. Vanaf deze stelling wordt de molen gekruid en worden de zeilen aan de wieken voorgelegd.

Beneden beschikt men op deze manier over een grote ruimte om met paard en wagen of auto naar binnen te kunnen rijden, zonder dat men door de draaiende wieken gevaar loopt. De voet van een stellingmolen is meestal van steen, vanaf de stelling omhoog is het soms een houten constructie.

Stellingmolens zijn meestal korenmolens, oliemolens of pelmolens.

De hoogste molen ter wereld is een stellingmolen: een van de vijf stadsmolens van Schiedam is tot aan de bovenste wiek bijna 45 meter hoog.

Molens zonder stelling, waarvan de wieken bijna de grond kunnen raken, worden grondzeilers genoemd.

Molen De Bleeke Dood in Zaandijk is de oudste nog bestaande houten stellingmolen van Nederland.

De Groenendaalse Molen bij Heemstede heeft zelfs twee stellingen.

Fotogalerij

Geheel stenen stellingmolen
't Slot, Gouda
De Groenendaalse Molen met dubbele stelling
Walderveense stellingmolen
Zaanse houten stellingmolen De (Bleeke) Dood

Zie de categorie Smock mills van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+[[Bestand:De gooyer amsterdam.jpg|thumb|[[De Gooyer (Amsterdam)|De Gooyer]] in Amsterdam]]
-[[Afbeelding:Molen 'Slot.jpg|thumb|right|250px|''Geheel stenen stellingmolen 't Slot, Gouda, juli 2004'']]
+Een '''stellingmolen''' is een hoge [[windmolen]] met een galerij of [[stelling (stellingmolen)|stelling]]. Zo'n molen staat meestal in bebouwd gebied en moet hoog zijn om binnen de bebouwde kom voldoende wind te kunnen vangen, de vrije windvang. De wieken en de staart reiken dan ook niet tot de grond.
-[[Afbeelding:Walderveensemolen.jpg|250px|thumb|[[Walderveense molen|Walderveense stellingmolen]]]]
-[[Afbeelding:Koog_aan_de_Zaan_-_molen_De_Bleeke_Dood.jpg|250px|thumb|[[De (Bleeke) Dood|Zaanse houten stellingmolen De (Bleeke) Dood]]]]
-Een '''stellingmolen''' is een [[windmolen]] die hoog genoeg moet zijn, om binnen de bebouwde kom voldoende wind te kunnen vangen, de 'vrije windvang'.
-Om dan de molen te kunnen bedienen moet er halverwege de hoogte een [[stelling (stellingmolen)|stelling]] zijn (of ook wel omloop, zwichtstelling, galerij, gaanderij of balie genoemd), die rondom de molen loopt.
-Vanaf deze stelling bedient de molenaar de molen om te kruien (dat is de wieken op de wind draaien) en het voorleggen van de zeilen aan de wieken. Daarmee zijn het tevens '[[bovenkruier|buitenkruier]]s'.
+Om dan de molen te kunnen bedienen moet er halverwege de hoogte een stelling zijn (of ook wel omloop, zwichtstelling, galerij, gaanderij of balie genoemd), die rondom de molen loopt.
-Beneden beschikt men op deze manier tevens over een grote ruimte om met paard en wagen of auto naar binnen te kunnen rijden. De voet van een stellingmolen is meestal van steen, vanaf de stelling omhoog is het vaak een houten constructie.
+Vanaf deze stelling wordt de molen [[Kruien (windmolen)|gekruid]] en worden de zeilen aan de wieken voorgelegd.
+Beneden beschikt men op deze manier over een grote ruimte om met paard en wagen of auto naar binnen te kunnen rijden, zonder dat men door de draaiende wieken gevaar loopt. De voet van een stellingmolen is meestal van steen, vanaf de stelling omhoog is het soms een houten constructie.
-''Stellingmolens'' zijn meestal [[korenmolen]]s, [[oliemolen]]s of [[pelmolen]]s.
+Stellingmolens zijn meestal [[korenmolen]]s, [[oliemolen]]s of [[pelmolen]]s.
-De hoogste molen ter wereld is een stellingmolen: [[Schiedamse molens|één van de vijf stadsmolens]] van [[Schiedam]] is tot aan de bovenste wiek bijna 45 meter hoog.
+De hoogste molen ter wereld is een stellingmolen: [[Schiedamse molens|een van de vijf stadsmolens]] van [[Schiedam]] is tot aan de bovenste wiek bijna 45 meter hoog.
-Molens zonder stelling, waarvan de wieken bijna de grond kunnen raken, worden '[[grondzeiler]]s' genoemd.
+Molens zonder stelling, waarvan de wieken bijna de grond kunnen raken, worden [[grondzeiler]]s genoemd.
-Molen [[De (Bleeke) Dood]] in [[Zaandijk]] is de oudste nog bestaande houten stellingmolen van [[Nederland]].
+Molen [[De Bleeke Dood]] in [[Zaandijk]] is de oudste nog bestaande houten stellingmolen van [[Nederland]].
+De [[Groenendaalse Molen]] bij [[Heemstede (Noord-Holland)|Heemstede]] heeft zelfs twee stellingen.
+==Fotogalerij==
-{{Navigatie windmolens naar bouwwijze}}
+<gallery widths="150">
+Bestand:Molen 'Slot.jpg|Geheel stenen stellingmolen<br>[['t Slot (molen)|'t Slot]], Gouda
+Bestand:Heemstede - Groenendaalse Molen.jpg|De [[Groenendaalse Molen]] met dubbele stelling
+Bestand:Walderveensemolen.jpg|[[Walderveense molen|Walderveense stellingmolen]]
+Bestand:Koog aan de Zaan - molen De Bleeke Dood.jpg|[[De Bleeke Dood|Zaanse houten stellingmolen De (Bleeke) Dood]]
+</gallery>
+{{Commonscat|Smock mills}}
-[[Categorie:Windmolen]]
+{{Navigatie windmolens naar bouwwijze}}
+[[Categorie:Stellingmolen| ]]
-[[en:Smock mill]]
-[[eo:Platforma muelejo]]
-[[sv:Holländare (väderkvarn)]]