Zestafoni (gemeente): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
infobox upgrade, update cijfers, redactie e.a. |
wikidata, inwoners en red. |
||
| Regel 14: | Regel 14: | ||
| km2 = 423.7 |
| km2 = 423.7 |
||
| oppervlakteref = <ref name=census2014detail/> |
| oppervlakteref = <ref name=census2014detail/> |
||
| inwoners = |
| inwoners = 52938 |
||
| inwonersref = <ref name=geostatpop /> |
| inwonersref = <ref name=geostatpop /> |
||
| meetjaar = |
| meetjaar = 2024 |
||
| etniciteit = [[Georgiërs|Georgisch]] (99,5%) |
| etniciteit = [[Georgiërs|Georgisch]] (99,5%) |
||
| etniciteitjaar = 2014 |
| etniciteitjaar = 2014 |
||
| Regel 22: | Regel 22: | ||
| religiejaar = 2014 |
| religiejaar = 2014 |
||
| burgemeester = Vasil Gvelesiani (2021-) |
| burgemeester = Vasil Gvelesiani (2021-) |
||
| website = |
| website = <!-- wikidata --> |
||
| detailkaarttype = relief |
| detailkaarttype = relief |
||
| lat_deg = 42 |
|||
| lat_min = 06 |
|||
| lon_deg = 43 |
|||
| lon_min = 02 |
|||
| image = River Kvirila between Zestaponi and Shorapani (Photo A. Muhranoff, 2010).jpg |
| image = River Kvirila between Zestaponi and Shorapani (Photo A. Muhranoff, 2010).jpg |
||
| caption = Gemeente van hoogland met rivierdalen |
| caption = Gemeente van hoogland met rivierdalen |
||
}} |
}} |
||
'''Zestafoni''' of '''Zestaponi''' ([[Georgisch]]: {{lang|ka|ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი}}, ''{{lang|ka-latn|Zestɑpʰonis moenitsipaliteti}}'') is een [[Gemeenten van Georgië|gemeente]] in het midden van [[Georgië]] met |
'''Zestafoni''' of '''Zestaponi''' ([[Georgisch]]: {{lang|ka|ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი}}, ''{{lang|ka-latn|Zestɑpʰonis moenitsipaliteti}}'') is een [[Gemeenten van Georgië|gemeente]] in het midden van [[Georgië]] met ongeveer 53.000 inwoners (2024), gelegen in de regio [[Imereti]]. De [[Zestafoni (stad)|gelijknamige stad]] is het bestuurlijk centrum van de gemeente, die een oppervlakte heeft van 423,7 km². Zestafoni is gesitueerd in het Imereti-hoogland waar de [[Kvirila]] als belangrijkste rivier doorheen stroomt. De gemeente wordt doorkruist door belangrijke nationale infrastructuur. |
||
== Geschiedenis == |
== Geschiedenis == |
||
Het gebied van het hedendaagse Zestafoni ligt historisch op een strategische plek. Belangrijke rivieren in het Imereti-hoogland komen hier samen en het gebied ligt aan de centrale doorgang door het [[Lichigebergte]] tussen oost- en west-Georgië. Bij de samenvloeiing van de [[Dziroela]] en de [[Kvirila]] ontstond de nederzetting [[Sjorapani]] rond het strategisch belangrijke fort op deze plek, dat in de [[1e eeuw]] door [[Strabo (historicus)|Strabo]] beschreven werd.<ref name=shorapantopoarch>{{Citeer web | url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=25&t=715 | titel=Topoarchaeologisch woordenboek van Kartli - Sjorapani | bezochtdatum=2022-08-22 | werk=National Parliamentary Library of Georgia | taal=ka }}</ref> |
Het gebied van het hedendaagse Zestafoni ligt historisch op een strategische plek. Belangrijke rivieren in het Imereti-hoogland komen hier samen en het gebied ligt aan de centrale doorgang door het [[Lichigebergte]] tussen oost- en west-Georgië. Bij de samenvloeiing van de [[Dziroela]] en de [[Kvirila]] ontstond de nederzetting [[Sjorapani]] rond het strategisch belangrijke fort op deze plek, dat in de [[1e eeuw]] door [[Strabo (historicus)|Strabo]] beschreven werd.<ref name=shorapantopoarch>{{Citeer web | url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=25&t=715 | titel=Topoarchaeologisch woordenboek van Kartli - Sjorapani | bezochtdatum=2022-08-22 | werk=National Parliamentary Library of Georgia | taal=ka }}</ref> |
||
Het gebied was regelmatig het toneel van veldslagen tussen strijdende partijen over de controle over de Georgische vorstendommen. Na het uiteenvallen van het [[Koninkrijk Georgië]] in de [[15e eeuw]] lag het gebied van Zestafoni in het [[Koninkrijk Imeretië]] dat door zowel het [[Ottomaanse Rijk]] als [[Safawieden|Safavidisch Perzië]] werd bevochten. Na de [[Vrede van Amasya]] in [[1555]] werd het gebied tot de [[18e eeuw]] gedomineerd door de [[Ottomaanse Rijk|Ottomanen]].{{refn| Skinner, Hoofdstuk 13 "Georgia in the 17th Century: The Persian Ascendancy", p.248-250.<ref name=skinner>{{citeer boek |achternaam=Skinner|voornaam=Peter F. |datum=2014 |titel=Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history |edition=1e druk |uitgever=Narikala Publications |plaats=[[New York (stad)|New York]], [[Londen]], [[Tbilisi]] |isbn=978-0-9914232-0-0 |taal=en | bezochtdatum=2022-08-22 }}</ref>}} |
|||
=== Russisch gezag === |
=== Russisch gezag === |
||
| Regel 45: | Regel 43: | ||
=== Moderne indeling === |
=== Moderne indeling === |
||
[[Bestand:Zestaponi. View from Shorapani fortress (Photo A. Muhranoff).jpg|miniatuur |
[[Bestand:Zestaponi. View from Shorapani fortress (Photo A. Muhranoff).jpg|miniatuur|Zicht over [[Sjorapani]] en [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]]]] |
||
Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de [[Democratische Republiek Georgië]] en de vorming van de [[Sovjet-Unie]]. Tijdens de grote bestuurlijke hervormingen in 1930 van de [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische SSR]] werd de moderne bestuurlijke eenheid Zestafoni als [[rajon]] (district) opgericht. De stad [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]] werd het districtscentrum.<ref>{{Citeer web | url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=87809 |titel=Gemeente Zestafoni- Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006 | bezochtdatum=2022-08-22 | werk=National Parliamentary Library of Georgia | taal=ka}}</ref> Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde [[Bestuurlijke indeling van Georgië|regio]] (''mchare'') [[Imereti]], en werd het district in 2006 omgevormd tot [[Gemeenten van Georgië|gemeente]]. |
Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de [[Democratische Republiek Georgië]] en de vorming van de [[Sovjet-Unie]]. Tijdens de grote bestuurlijke hervormingen in 1930 van de [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische SSR]] werd de moderne bestuurlijke eenheid Zestafoni als [[rajon]] (district) opgericht. De stad [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]] werd het districtscentrum.<ref>{{Citeer web | url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=87809 |titel=Gemeente Zestafoni- Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006 | bezochtdatum=2022-08-22 | werk=National Parliamentary Library of Georgia | taal=ka}}</ref> Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde [[Bestuurlijke indeling van Georgië|regio]] (''mchare'') [[Imereti]], en werd het district in 2006 omgevormd tot [[Gemeenten van Georgië|gemeente]]. |
||
==Geografie== |
==Geografie== |
||
[[Bestand:Shrosha (Georgia). A traditional pottery market (Photo A. Muhranoff, 2011).jpg|miniatuur |
[[Bestand:Shrosha (Georgia). A traditional pottery market (Photo A. Muhranoff, 2011).jpg|miniatuur|Regionaal aardewerk langs de [[S1 (Georgië)|Tbilisi-Samtredia weg]]]] |
||
De gemeente ligt centraal in de regio [[Imereti]] en grenst rondom aan vier gemeenten van de regio. In het noorden ligt [[Terdzjola (gemeente)|Terdzjola]], in het noordoosten [[Tsjiatoera (gemeente)|Tsjiatoera]], in het zuidoosten [[Charagaoeli (gemeente)|Charagaoeli]] en tot slot in het zuidwesten [[Baghdati (gemeente)|Baghdati]]. |
De gemeente ligt centraal in de regio [[Imereti]] en grenst rondom aan vier gemeenten van de regio. In het noorden ligt [[Terdzjola (gemeente)|Terdzjola]], in het noordoosten [[Tsjiatoera (gemeente)|Tsjiatoera]], in het zuidoosten [[Charagaoeli (gemeente)|Charagaoeli]] en tot slot in het zuidwesten [[Baghdati (gemeente)|Baghdati]]. |
||
| Regel 58: | Regel 56: | ||
==Demografie== |
==Demografie== |
||
Begin |
Begin 2024 telde de gemeente Zestafoni 52.938 inwoners,<ref name=geostatpop>{{Citeer web | url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population | titel=Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January | datum=2024-01-01 | bezochtdatum=2024-07-22 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en }}</ref> een daling van bijna 8% ten opzichte van de volkstelling van 2014.<ref name=census2014detail /> Het aantal inwoners in de hoofdplaats Zestafoni daalde gering sinds diezelfde volkstelling. |
||
{| class="wikitable" style="text-align:right" |
{| class="wikitable" style="text-align:right" |
||
| Regel 64: | Regel 62: | ||
! colspan=19 | Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Zestafoni |
! colspan=19 | Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Zestafoni |
||
|- |
|- |
||
! !! 1897 !! 1922 !! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989 !! 2002<ref name="nootcensus2002"/> !! 2014 !! 2020 !! |
! !! 1897 !! 1922 !! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989 !! 2002<ref name="nootcensus2002"/> !! 2014 !! 2020 !! 2024 |
||
|- |
|- |
||
! Gemeente Zestafoni |
! Gemeente Zestafoni |
||
| - || - || 66.017 || {{winst}} 68.196 || {{winst}} 73.975 || {{verlies}} 72.835 || {{winst}} 75.539 || {{winst}} 76.208 || {{verlies}} 57.628 || {{verlies}} 55.489 || {{verlies}} |
| - || - || 66.017 || {{winst}} 68.196 || {{winst}} 73.975 || {{verlies}} 72.835 || {{winst}} 75.539 || {{winst}} 76.208 || {{verlies}} 57.628 || {{verlies}} 55.489 || {{verlies}} 52.938 |
||
|- |
|- |
||
| [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]] ''(stad)'' |
| [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]] ''(stad)'' |
||
| 2.010 || {{winst}} 4.902 || {{winst}} 13.728 || {{winst}} 17.213 || {{winst}} 21.701 || {{verlies}} 21.101 || {{winst}} 26.098 || {{verlies}} 24.158 || {{verlies}} 20.814 || {{verlies}} 20.684 || {{verlies}} 20. |
| 2.010 || {{winst}} 4.902 || {{winst}} 13.728 || {{winst}} 17.213 || {{winst}} 21.701 || {{verlies}} 21.101 || {{winst}} 26.098 || {{verlies}} 24.158 || {{verlies}} 20.814 || {{verlies}} 20.684 || {{verlies}} 20.212 |
||
|- |
|- |
||
| [[Sjorapani]] ''([[nederzetting met stedelijk karakter|daba]])'' |
| [[Sjorapani]] ''([[nederzetting met stedelijk karakter|daba]])'' |
||
| - || 233 || {{winst}} 2.096 || {{verlies}} 1.685 || {{verlies}} 1.508 || {{verlies}} 1.489 || {{winst}} 1.743 || {{verlies}} 1.597 || {{verlies}} 1.258 || {{winst}} 1.559 || {{winst}} 1. |
| - || 233 || {{winst}} 2.096 || {{verlies}} 1.685 || {{verlies}} 1.508 || {{verlies}} 1.489 || {{winst}} 1.743 || {{verlies}} 1.597 || {{verlies}} 1.258 || {{winst}} 1.559 || {{winst}} 1.890 |
||
|- |
|- |
||
| colspan=15 class="wikitable" style="align:left;text-align:left;background-color:#eaecf0"|Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.<ref name="inwgemeente">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-division.htm | titel=Population divisions of Georgia | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="inwplaatsen">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm | titel=Population cities & towns of Georgia | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="etn1923">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc1923.htm | titel=Ethnic composition rural Georgia 1923 | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="etno">{{Citeer web | url=http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rngeorgia.html | titel=Etnische Samenstelling Georgië 1886-1959 | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Ethno Kavkaz | taal=ru }}</ref> Noot:{{refn|name="nootcensus2002"|Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie <ref name=retro2017>{{Citeer web | url=https://geostat.ge/media/20624/3.-Population-Dynamics_ENGL-_print_F.pdf | titel=Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data | datum=2017-11-29 | bezochtdatum=2022-01-10 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en |formaat=pdf }}</ref>, "1. Introduction", Pagina 1.}} |
| colspan=15 class="wikitable" style="align:left;text-align:left;background-color:#eaecf0"|Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.<ref name="inwgemeente">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-division.htm | titel=Population divisions of Georgia | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="inwplaatsen">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm | titel=Population cities & towns of Georgia | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="etn1923">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc1923.htm | titel=Ethnic composition rural Georgia 1923 | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="etno">{{Citeer web | url=http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rngeorgia.html | titel=Etnische Samenstelling Georgië 1886-1959 | bezochtdatum=2022-01-18 | werk=Ethno Kavkaz | taal=ru }}</ref> Noot:{{refn|name="nootcensus2002"|Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie <ref name=retro2017>{{Citeer web | url=https://geostat.ge/media/20624/3.-Population-Dynamics_ENGL-_print_F.pdf | titel=Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data | datum=2017-11-29 | bezochtdatum=2022-01-10 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en |formaat=pdf }}</ref>, "1. Introduction", Pagina 1.}} |
||
| Regel 82: | Regel 80: | ||
== Administratieve onderverdeling == |
== Administratieve onderverdeling == |
||
[[Bestand:Shorapani fortress 99.jpg|miniatuur |
[[Bestand:Shorapani fortress 99.jpg|miniatuur|Restanten van fort [[Sjorapani]]]] |
||
De gemeente Zestafoni is administratief onderverdeeld in 12 gemeenschappen ({{lang|ka|თემი}}, ''temi'') met in totaal 59 dorpen ({{lang|ka|სოფელი}}, ''sopeli''), één '[[nederzetting met stedelijk karakter|nederzettingen met stedelijk karakter]]' ({{lang|ka|დაბა}}, ''daba'') en één stad ({{lang|ka|ქალაქი}}, ''kalaki'').<ref name=census2014detail>{{Citeer web |url=http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf |formaat=pdf |titel=Main Results of the 2014 Census (Publication) |werk=Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) |paginas=p.82-86 |datum=2016-04-28 |bezochtdatum=2022-08-22 |taal=ka |archiefdatum=2020-02-13 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200213232229/http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf |dodeurl=ja }}</ref> |
De gemeente Zestafoni is administratief onderverdeeld in 12 gemeenschappen ({{lang|ka|თემი}}, ''temi'') met in totaal 59 dorpen ({{lang|ka|სოფელი}}, ''sopeli''), één '[[nederzetting met stedelijk karakter|nederzettingen met stedelijk karakter]]' ({{lang|ka|დაბა}}, ''daba'') en één stad ({{lang|ka|ქალაქი}}, ''kalaki'').<ref name=census2014detail>{{Citeer web |url=http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf |formaat=pdf |titel=Main Results of the 2014 Census (Publication) |werk=Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) |paginas=p.82-86 |datum=2016-04-28 |bezochtdatum=2022-08-22 |taal=ka |archiefdatum=2020-02-13 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200213232229/http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf |dodeurl=ja }}</ref> |
||
| Regel 173: | Regel 171: | ||
== Bezienswaardigheden == |
== Bezienswaardigheden == |
||
[[Bestand:Tabakini monastery (16).jpg|miniatuur |
[[Bestand:Tabakini monastery (16).jpg|miniatuur|Tabakiniklooster]] |
||
In de gemeente zijn een aantal cultuur-historische bezienswaardigheden. |
In de gemeente zijn een aantal cultuur-historische bezienswaardigheden. |
||
* Sjorapanikasteel. De ruïnes van dit historisch belangrijke fort bevinden zich op een heuvel boven [[Sjorapani]] in de punt van de samenvloeiing van de [[Kvirila]] en Dziroela rivieren. De Griekse [[Strabo (historicus)|Strabo]] schreef er over in de [[1e eeuw v.Chr.]] en [[Parnavaz I van Iberië]] zou in de [[3e eeuw v.Chr.]] voor het eerst hier een fortificatie hebben laten bouwen.<ref name=fort>{{Citeer web | url=https://memkvidreoba.gov.ge/objects/immovable/immovableObject?id=14859 | titel=Shorapani Castle - # 14859 | bezochtdatum=2022-09-01 | werk=Cultureel Erfgoed Portaal | taal=ka }}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://georgiantravelguide.com/ka/shorapnis-tsikhe |titel=Shorapni Castle | bezochtdatum=2022-09-01 |werk=Georgian Travel Guide |taal=ka}}</ref> |
* Sjorapanikasteel. De ruïnes van dit historisch belangrijke fort bevinden zich op een heuvel boven [[Sjorapani]] in de punt van de samenvloeiing van de [[Kvirila]] en Dziroela rivieren. De Griekse [[Strabo (historicus)|Strabo]] schreef er over in de [[1e eeuw v.Chr.]] en [[Parnavaz I van Iberië]] zou in de [[3e eeuw v.Chr.]] voor het eerst hier een fortificatie hebben laten bouwen.<ref name=fort>{{Citeer web | url=https://memkvidreoba.gov.ge/objects/immovable/immovableObject?id=14859 | titel=Shorapani Castle - # 14859 | bezochtdatum=2022-09-01 | werk=Cultureel Erfgoed Portaal | taal=ka }}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://georgiantravelguide.com/ka/shorapnis-tsikhe |titel=Shorapni Castle | bezochtdatum=2022-09-01 |werk=Georgian Travel Guide |taal=ka}}</ref> |
||
| Regel 181: | Regel 179: | ||
==Vervoer== |
==Vervoer== |
||
[[Bestand:Zestaponi railway station (Photo A. Muhranoff).jpg|miniatuur |
[[Bestand:Zestaponi railway station (Photo A. Muhranoff).jpg|miniatuur|Station Zestafoni]] |
||
De belangrijkste hoofdweg in Georgië, de [[S1 (Georgië)|S1]] / [[Europese weg 60|E60]] ([[Tbilisi]] - [[Zoegdidi (stad)|Zoegdidi]] - [[Abchazië]]), passeert de gemeente langs de rivieren [[Kvirila]] en [[Dziroela]] en loopt door [[Sjorapani]] en [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]]. Een belangrijke alternatieve route door het [[Lichigebergte]] dat oost- en west-Georgië van elkaar scheidt is de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#51-100|nationale route Sh55]] die langs de rivier Tsjcherimela via [[Charagaoeli (stad)|Charagaoeli]] en de [[Soeramipas]] naar [[Soerami (plaats)|Soerami]] gaat en zich daar weer bij de S1 hoofdroute voegt. Vanaf Zestafoni is ten slotte het noorden van de gemeente ontsloten via de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#1-50|nationale route Sh22]] naar [[Tsjiatoera (stad)|Tsjiatoera]] en [[Satsjchere (plaats)|Satsjchere]]. |
De belangrijkste hoofdweg in Georgië, de [[S1 (Georgië)|S1]] / [[Europese weg 60|E60]] ([[Tbilisi]] - [[Zoegdidi (stad)|Zoegdidi]] - [[Abchazië]]), passeert de gemeente langs de rivieren [[Kvirila]] en [[Dziroela]] en loopt door [[Sjorapani]] en [[Zestafoni (stad)|Zestafoni]]. Een belangrijke alternatieve route door het [[Lichigebergte]] dat oost- en west-Georgië van elkaar scheidt is de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#51-100|nationale route Sh55]] die langs de rivier Tsjcherimela via [[Charagaoeli (stad)|Charagaoeli]] en de [[Soeramipas]] naar [[Soerami (plaats)|Soerami]] gaat en zich daar weer bij de S1 hoofdroute voegt. Vanaf Zestafoni is ten slotte het noorden van de gemeente ontsloten via de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#1-50|nationale route Sh22]] naar [[Tsjiatoera (stad)|Tsjiatoera]] en [[Satsjchere (plaats)|Satsjchere]]. |
||
Versie van 22 jul 2024 18:11
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Imereti | ||
| Hoofdplaats | Zestafoni | ||
| Oppervlakte | 423.7 km² [1] | ||
| Hoogste punt | 1088 m | ||
| Coördinaten | 42° 6' NB, 43° 3' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 52.938 [2] (124,9 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (99,5%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (99,0%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Vasil Gvelesiani (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | Officiële website | ||
| Zestafoni in Imereti | |||
  | |||
| Foto's | |||
.jpg)
| |||
| Gemeente van hoogland met rivierdalen | |||
| |||
Zestafoni of Zestaponi (Georgisch: ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი, Zestɑpʰonis moenitsipaliteti) is een gemeente in het midden van Georgië met ongeveer 53.000 inwoners (2024), gelegen in de regio Imereti. De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum van de gemeente, die een oppervlakte heeft van 423,7 km². Zestafoni is gesitueerd in het Imereti-hoogland waar de Kvirila als belangrijkste rivier doorheen stroomt. De gemeente wordt doorkruist door belangrijke nationale infrastructuur.
Geschiedenis
Het gebied van het hedendaagse Zestafoni ligt historisch op een strategische plek. Belangrijke rivieren in het Imereti-hoogland komen hier samen en het gebied ligt aan de centrale doorgang door het Lichigebergte tussen oost- en west-Georgië. Bij de samenvloeiing van de Dziroela en de Kvirila ontstond de nederzetting Sjorapani rond het strategisch belangrijke fort op deze plek, dat in de 1e eeuw door Strabo beschreven werd.[3]
Het gebied was regelmatig het toneel van veldslagen tussen strijdende partijen over de controle over de Georgische vorstendommen. Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw lag het gebied van Zestafoni in het Koninkrijk Imeretië dat door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië werd bevochten. Na de Vrede van Amasya in 1555 werd het gebied tot de 18e eeuw gedomineerd door de Ottomanen.[5]
Russisch gezag
In 1770 nam koning Salomo I van Imeretië samen met de Russische generaal Gottlob Totleben het fort bij Sjorapani in en vernielde het om hergebruik door de Turken te voorkomen. In 1810 werd Imeretië door het Russisch Rijk geannexeerd, wat de invoering van een Russische bestuurlijke indeling betekende. Het vorstendom werd Oblast Imeretië, dat in 1840 opgenomen werd in het Gouvernement Georgië-Imeretië dat geheel Georgië besloeg.[6]
In 1846 werden oost- en west-Georgië weer gescheiden en werd het gebied van Zestafoni bestuurlijk ingedeeld bij de provincie (oejezd) Sjaropan[7] van het Gouvernement Koetais.[8] Het kerngebied van het hedendaagse Zestafoni werd binnen dat oejezd het gemeentelijk district (oetsjastok) Kvirili,[9] met de plaats Kvirili als bestuurlijk centrum. In 1921 werd de oorspronkelijke naam Zestafoni teruggegeven.[10]
Onder het Russisch keizerlijke gezag werd de spoorweginfrastructuur in Transkaukasië in hoog tempo ontwikkeld. De eerste spoorlijn ten zuiden van de Kaukasus werd in 1872 geopend tussen Tbilisi - Poti, die door Zestafoni passeerde. Het was een belangrijke stopplaats voor de passage door het Lichigebergte. In 1893 volgde de aftakking vanaf Zestafoni naar mijnbouwplaats Tsjiatoera,[8] waar mangaanerts gewonnen werd. Dit gaf een economische impuls aan het district met onder meer een grote metaalfabriek in Zestafoni.[11]
Moderne indeling
.jpg)
Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de Democratische Republiek Georgië en de vorming van de Sovjet-Unie. Tijdens de grote bestuurlijke hervormingen in 1930 van de Georgische SSR werd de moderne bestuurlijke eenheid Zestafoni als rajon (district) opgericht. De stad Zestafoni werd het districtscentrum.[12] Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Imereti, en werd het district in 2006 omgevormd tot gemeente.
Geografie
._A_traditional_pottery_market_(Photo_A._Muhranoff,_2011).jpg)
De gemeente ligt centraal in de regio Imereti en grenst rondom aan vier gemeenten van de regio. In het noorden ligt Terdzjola, in het noordoosten Tsjiatoera, in het zuidoosten Charagaoeli en tot slot in het zuidwesten Baghdati.
Imereti-hoogland
Zestafoni ligt in het westelijke lagere deel van het Imereti-hoogland, een bergachtig hoogland dat doorsneden wordt door rivierkloven. Dit hoogland vormt samen met het aan de oostkant gelegen Lichigebergte de waterscheiding tussen oost en west-Georgië en de Kaspische- en Zwarte Zee bekkens. Het plateau grenst in het zuiden aan het Meschetigebergte en in het noorden aan het Ratsjagebergte. De Kvirila is de hoofdrivier door de gemeente, en gaf in de 19e eeuw tot 1921 ook de naam aan Zestafoni. Het plateau bestaat uit kristallijne gesteentes van granitoïden en gneis en reikt in de gemeente tot ongeveer 600 meter boven zeeniveau.[14]
In het zuiden van de gemeente liggen de noordelijke heuvels van het Meschetigebergte die niet hoger reiken dan 900 meter boven zeeniveau. Het hoogste punt van de gemeente ligt op 1088 meter boven zeeniveau.[15] Het westen van de gemeente ligt in het oostelijk uiteinde van het Colchis-laagland. De stad Zestafoni ligt in de uiterste punt ervan.[16]
Demografie
Begin 2024 telde de gemeente Zestafoni 52.938 inwoners,[2] een daling van bijna 8% ten opzichte van de volkstelling van 2014.[1] Het aantal inwoners in de hoofdplaats Zestafoni daalde gering sinds diezelfde volkstelling.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Zestafoni | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1922 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[17] | 2014 | 2020 | 2024 | ||||||||
| Gemeente Zestafoni | - | - | 66.017 |  68.196 |
73.975 |
 72.835 |
75.539 |
76.208 |
57.628 |
55.489 |
52.938
| |||||||
| Zestafoni (stad) | 2.010 | 4.902 |
13.728 |
17.213 |
21.701 |
21.101 |
26.098 |
24.158 |
20.814 |
20.684 |
20.212
| |||||||
| Sjorapani (daba) | - | 233 | 2.096 |
1.685 |
1.508 |
1.489 |
1.743 |
1.597 |
1.258 |
1.559 |
1.890
| |||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[18][19][20][21] Noot:[17] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
De bevolking van de gemeente was volgens de volkstelling van 2014 vrijwel geheel mono-etnisch Georgisch (99,5%). De belangrijkste etnische minderheden waren ruim 100 Russen en enkele tientallen Armeniërs, Oekraïners en Assyriërs die voornamelijk in de stad Zestafoni woonden.[23] Het grootste deel van de inwoners was volgens de volkstelling Georgisch-Orthodox (99,0%). De enige significante religieuze minderheid waren jehova's (0,3%).[24]
Administratieve onderverdeling
De gemeente Zestafoni is administratief onderverdeeld in 12 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 59 dorpen (სოფელი, sopeli), één 'nederzettingen met stedelijk karakter' (დაბა, daba) en één stad (ქალაქი, kalaki).[1]
- stad: Zestafoni, gemeentelijk centrum en elfde grootste plaats in Georgië.
- daba: Sjorapani
- dorpen: in totaal 59.
Bestuur
De gemeenteraad van Zestafoni (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 39 leden: 26 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 13 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[25] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 21 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Vasil Gvelesiani van Georgische Droom met 54,0% van de stemmen gekozen tot burgemeester. Alle dertien districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom gegaan. Deze partij behaalde tevens de meeste proportionele stemmen (48,3%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (32,5%) en Voor Georgië (7,4%). Elf andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[26][27]
| Partij | 2017 [28] | 2021 [29] | Samenstelling Sakrebulo (zetels per partij) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 29 | 27 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 3 | 10 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Voor Georgië | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Europees Georgië (EG) | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alliantie van Patriotten (AP) | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Total | 36 | 39 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bezienswaardigheden
.jpg)
In de gemeente zijn een aantal cultuur-historische bezienswaardigheden.
- Sjorapanikasteel. De ruïnes van dit historisch belangrijke fort bevinden zich op een heuvel boven Sjorapani in de punt van de samenvloeiing van de Kvirila en Dziroela rivieren. De Griekse Strabo schreef er over in de 1e eeuw v.Chr. en Parnavaz I van Iberië zou in de 3e eeuw v.Chr. voor het eerst hier een fortificatie hebben laten bouwen.[30][31]
- Sint Joriskerk (Tabakiniklooster) in het dorp Tabakini, 6 kilometer ten zuiden van Zestafoni. De vroegste sporen van het klooster zouden uit de 6e-7e eeuw dateren, terwijl de basis van het huidige gebouw uit de 10e-11e eeuw dateert. De kloosterkerk is in de 16e eeuw aangepast en heeft sindsdien muurschilderingen.[32][33]
- Tamarabrug, een stenen boogbrug bij het dorpje Tsjalatka over de Kvirila. De brug met drie bogen is gebouwd in de middeleeuwen. Er zijn in de binnenlanden van Georgië veel oude enkelboogsbruggen te vinden maar deze brug is bijzonder door de drie bogen van 6 en 14 meter en een lengte van 40 meter.[34] Het is een van de weinige van dergelijke meerboogsbruggen die in het land bewaard zijn gebleven.[35]
- Samtsverawaterval in de Dzoesa, een bronrivier van de Kvirila, een paar kilometer ten noorden van de Tamarabrug.[36]
Vervoer
.jpg)
De belangrijkste hoofdweg in Georgië, de S1 / E60 (Tbilisi - Zoegdidi - Abchazië), passeert de gemeente langs de rivieren Kvirila en Dziroela en loopt door Sjorapani en Zestafoni. Een belangrijke alternatieve route door het Lichigebergte dat oost- en west-Georgië van elkaar scheidt is de nationale route Sh55 die langs de rivier Tsjcherimela via Charagaoeli en de Soeramipas naar Soerami gaat en zich daar weer bij de S1 hoofdroute voegt. Vanaf Zestafoni is ten slotte het noorden van de gemeente ontsloten via de nationale route Sh22 naar Tsjiatoera en Satsjchere.
Sinds 1872 ligt de Tbilisi - Poti spoorlijn langs de rivier Kvirila met verschillende stations in de gemeente. Dit is de centrale oost-west spoorlijn door Georgië die hoofdstad Tbilisi met de belangrijke steden in het westen van het land. Zestafoni werd door de opening van de Zestafoni - Tsjiatoera - Satsjchere spoorlijn in 1893 een belangrijke spoorwegsplitsing voor met name de mijnen in Tsjiatoera.
Zie ook
Referenties
Zie de categorie Zestaponi Municipality van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ a b c (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.82-86 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 22 juli 2024.
- ↑ (ka) Topoarchaeologisch woordenboek van Kartli - Sjorapani. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (en) Skinner, Peter F. (2014). Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history, 1e druk. Narikala Publications, New York, Londen, Tbilisi. ISBN 978-0-9914232-0-0. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 13 "Georgia in the 17th Century: The Persian Ascendancy", p.248-250.[4]
- ↑ (ru) Oblast Imereti. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 21 augustus 2022. Geraadpleegd op 21 augustus 2022.
- ↑ Russisch: Шаропанскіи уѣздѣ, Sharopanskíi oejezd
- ↑ a b (ru) Gouvernement Koetaiskaja. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 20 september 2022. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ Russisch: Квирильскій участокъ, Kvirilskí oetsjastok
- ↑ (ka) Zestafoni - Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (ru) Definition of "Zestafoni". Great Soviet Encyclopedia, 3rd edition 1969–1978. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (ka) Gemeente Zestafoni- Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ a b (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, pp. 201-203. ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ Tielidze, Geomorphology of Georgia, 11.5 Imereti Highland, pagina 203-205.[13]
- ↑ (en) Zestafoni. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 16 juli 2023.
- ↑ Tielidze, Geomorphology of Georgia, 11.2 Kolkheti Lowland, pagina 191.[13]
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie [22], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (ru) Etnische Samenstelling Georgië 1886-1959. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 16 juli 2023.
- ↑ (en) Religious composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.60-62. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.74-76. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ (ka) Shorapani Castle - # 14859. Cultureel Erfgoed Portaal. Geraadpleegd op 1 september 2022.
- ↑ (ka) Shorapni Castle. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 1 september 2022.
- ↑ (ka) Sint Joriskerk van Tabakini. Angi.ge culturele monumenten. Geraadpleegd op 2 september 2022.
- ↑ (ka) Sint Joriskerk - #8382. Cultureel Erfgoed Portaal. Geraadpleegd op 2 september 2022.
- ↑ (ka) Tamara's brug - #8848. Cultureel Erfgoed Portaal. Geraadpleegd op 2 september 2022.
- ↑ (ka) Chalatki brug met drie overspanningen (Tamarabrug). Angi.ge culturele monumenten. Geraadpleegd op 2 september 2022.
- ↑ (en) Samtsverawaterval. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
· 
· 