Uitgeverij
PIEMOLKAAD
Geschiedenis
Het uitgeverijbedrijf is pas in de loop van de geschiedenis der boekdrukkunst ontstaan. Eerst waren de drukker, uitgever en de verkoper van een boek dezelfde persoon en breidden drukkers hun assortiment uit door middel van ruilhandel. In de zeventiende eeuw begon het uitbesteden van het drukken op te komen. Terwijl de drukker van alles moest drukken om zijn persen gaande te houden, kon de uitgever-boekverkoper zijn assortiment specialiseren. Neveninkomsten waren kantoorartikelen en andere waren, het binden van boeken voor een klant en ook de vervaardiging en/of verkoop van roofdrukken.
De vroegst gedateerde drukken dateren zowel voor de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden uit 1473 en werden vervaardigd te Utrecht, Aalst en Leuven. Het merendeel van deze zogeheten incunabelen, waarvan er zo'n 2000 bekend zijn, zijn in het Latijn. In de volkstaal werden vooral bijbels en heiligenlevens gedrukt. Na 1500, in de periode van de postincunabelen werd Antwerpen het centrum van de boekhandel en -productie: van de 120 bekende Nederlandse drukkers bevonden zich er 56 daar.
Het bedrijf van de Antwerpse drukker-uitgever Christoffel Plantijn was na 1540 de meest productieve en zelfs de grootste drukkerij ter wereld. Tegen het einde van de 16e verschoof het zwaartepunt naar Amsterdam. De Bezige Bij is een uitgeverij die in de Tweede Wereldoorlog clandestien begon.
Tegenwoordig heeft de uitgever een contract met een auteur, die zijn auteursrecht exclusief bij de uitgeverij onderbrengt. In ruil daarvoor brengt de uitgeverij het werk in druk op de markt en probeert ook de vertaalrechten aan buitenlandse uitgevers te verkopen. De auteur zelf ontvangt per verkocht boek een percentage van de verkoopprijs, de zogeheten royalty, maar wordt soms ook afgekocht met een vast bedrag.
Moderne uitgeverijen zijn meestal gespecialiseerd in een bepaald segment, bijvoorbeeld (jeugd)literatuur, schoolboeken, kunstboeken of wetenschappelijke publicaties.
Activiteiten
Tot het werk van een uitgeverij behoren de volgende activiteiten:
- Het tot stand brengen van manuscripten
- Uitgevers onderhouden contacten met auteurs, ontvangen voorstellen voor nieuwe uitgaven of nemen daartoe zelf initiatieven, beoordelen manuscripten, sluiten contracten af (en wijzen andere auteurs vriendelijk de deur).
- Redacteuren bewerken het manuscript, controleren spelling en stijl, controleren de inhoud (bij informatieve of wetenschappelijke uitgaven).
- Bij wetenschappelijke uitgaven worden er nog indexen geproduceerd.
- Het aankopen van uitgeefrechten van een bestaand werk. De uitgever sluit een exclusief contract met de rechthebbende voor het uitgeven van een publicatie in een bepaald taalgebied. De contacten hiervoor lopen vaak via (literaire) agenten, of worden opgedaan op internationale vakbeurzen zoals de Frankfurter Buchmesse. Als het nodig is, zorgt een redacteur ervoor dat het werk in het Nederlands wordt vertaald.
- Productie van de boeken of tijdschriften. Dit houdt in het contact met drukkers en vormgeving, selectie van papiersoort en lettertype.
- Marketing en verkoop. Marketingmanagers zorgen voor de reclame en publiciteit rondom de nieuwe uitgave. Vertegenwoordigers bezoeken boekhandels en bibliotheken om zo veel mogelijk bestellingen binnen te krijgen.
- Opslag, verzending en distributie (in Nederland in samenwerking met het Centraal Boekhuis).
- Klantenservice en administratie. Hier worden bestellingen ontvangen en afgehandeld en de betalingen aan auteurs geregeld.
In de eenentwintigste eeuw
Over uitgeven in de moderne tijd publiceerde Podium-directeur Joost Nijsen een lexicon: ABC van de literaire uitgeverij.
Een hedendaagse trend is dat uitgeverijen en de visuele media bruggen bouwen. Omdat de combinatie boek en televisie of internet tot grotere verkoop leidt, richten uitgeverijen zich steeds meer op crossmediale uitgaven.
Bron
- Bork, G.J van, D. Delabastita, H. van Gorp. P.J. Verkruijsse en G.J. Vis, 'Uitgeverij.' Algemeen letterkundig lexicon, online.
