Hamas-aanval in Israël 2023
| Hamas-aanval in Israël 2023 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Onderdeel van Het Israëlisch-Palestijns conflict (2023) | ||||
![De Gazastrook in het rozerood, Israëlisch gebied waar Hamasleden[1] werden gerapporteerd in het blauwpaars. Het geel geeft ontruimde gebieden aan.](/wg_a52b03be97db00a8b00fb8f33a293d141/en/de/nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:October_2023_Gaza%E2%88%92Israel_conflict.svg&lang=nl)
| ||||
De Gazastrook in het rozerood, Israëlisch gebied waar Hamasleden[1] werden gerapporteerd in het blauwpaars. Het geel geeft ontruimde gebieden aan.
| ||||
| Datum | 7 oktober 2023 | |||
| Locatie | Israël, Gazastrook | |||
| Casus belli | Verrassingsaanval Hamas | |||
| Strijdende partijen | ||||
| Leiders en commandanten | ||||
| ||||
| Eenheden | ||||
| ||||
Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst. Voel je vrij het artikel te bewerken.
Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.
De Hamas-aanval in Israël in 2023 was een gecoördineerde verrassingsaanval door de militante beweging Hamas vanuit de Gazastrook op Israël, onder de naam Operatie Al-Aqsa-storm. Het markeerde de start van een ernstige escalatie van het conflict tussen Israël en de Palestijnen, dat onderdeel is van het al jaren voortdurende Israëlisch-Palestijns conflict.
Op de ochtend van 7 oktober 2023 werden door Hamas vanuit de Gazastrook duizenden raketten op Israëlische plaatsen in de grensstreek en op de grote steden Tel Aviv en Jeruzalem afgevuurd.[9] Honderden militanten doorbraken de grens met Israël en richtten in het grensgebied bloedbaden aan, waarbij ten minste 1.300 burgers en militairen werden gedood. Naar schatting 200-250 personen werden gevangen genomen en als gijzelaars naar Gaza overgebracht. Hamas verklaarde dat de aanval een reactie was op het geweld van Israëlische kolonisten, de blokkade van de Gazastrook, de ontheiliging van de Al-Aqsamoskee in Jeruzalem, evenals op de wreedheden die in de afgelopen decennia van Israëlische zijde waren begaan tegen het Palestijnse volk.[10]
De aanval vond plaats op de joodse feestdag Simchat Thora, vijftig jaar en een dag na het uitbreken van de Jom Kipoer-oorlog op 6 oktober 1973, waarbij Israël werd aangevallen door Syrië en Egypte.
Aanloop
Voorbereidingen Hamas
Hamas had zich vanaf 2022 heimelijk voorbereid op deze grootschalige militaire operatie, die de naam Operatie Al-Aqsa-storm kreeg. Een woordvoerder van Hamas zei dat zij voor de verrassingsaanval hulp hadden gekregen van onder andere Iran.[11]
Volgens de Amerikaanse televisiezender CNN konden op grond van de door Hamas gepubliceerde video-opnames de voorbereidingen gedetailleerd worden gevolgd.[12] Drie trainingskampen van de milities bevonden zich in het noorden van de Gazastrook, waarvan twee dicht bij de grens met Israël. In drie kampen in het zuiden werden oefeningen met deltavliegers uitgevoerd. Voor de oefeningen werden terreinen met wijkjes van dummyhuizen aangelegd, om de aanvallen op Israëlische huizen met gijzelingen levensecht te simuleren.
Volgens de voormalige chef van de Britse geheime inlichtingendienst MI6, Sir Alex Younger, was het geheimhouden van de aanvalsdatum succesvol doordat het gebruik van elektronische apparatuur en digitale communicatie consequent was gemeden.
Waarschuwingen aan Israël
Egypte verklaarde dat het Israël drie dagen voor het begin van de aanvallen had gewaarschuwd. Dit werd bevestigd door Michael McCaul, de voorzitter van de commissie voor Buitenlandse Zaken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. De Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, ontkende deze waarschuwingen te hebben ontvangen.[13][14]
Volgens de verklaringen van een van de eerste vrijgelaten gijzelaars, werden er in de weken voorafgaand aan de aanslag vanuit de Gazastrook signalen gestuurd dat er iets groots op handen was. Zo zouden de velden rond haar kibboets in brand zijn gestoken. Het Israëlische leger zou deze waarschuwingen niet serieus hebben genomen.[15]
Verloop
Een groot aantal Hamasleden stak vanuit de Gazastrook, over land, zee en via de lucht, op meerdere plaatsen de grens met Israël over. Er werd gebruikgemaakt van tunnels en er werden paramotors ingezet. Terroristen van Hamas drongen straten van verschillende dorpjes binnen, schoten op Israëlische burgers en namen burgers in gijzeling. De Hamasstrijders gingen onder andere vuurgevechten aan in de steden Sderot, Ofakim en Be'eri. In Be'eri werden tot 50 mensen gegijzeld; na een patstelling van 18 uur tussen militanten en IDF-troepen werden ze vrijgelaten. Israëlische troepen in Kfar Aza troffen de lichamen van de slachtoffers verminkt aan, de lichamen van jonge kinderen werden op brancards naar buiten gebracht. Tijdens de operatie werden ook een Israëlische militaire basis en een muziekfestival bij de kibboets Re'im in de Negev-woestijn aangevallen. Bij de aanval op het muziekfestival kwamen meer dan 260 festivalgangers om het leven.[16][17]
Volgens het Israëlische leger waren op 7 oktober alle door Hamas ingenomen grensdorpen weer in handen van het Israëlische leger, maar verschillende bronnen maakten op 9 oktober nog melding van zware vuurgevechten in de omgeving van Sderot. Het is onbekend hoeveel Hamasterroristen tijdens de aanval zijn omgekomen.
Slachtoffers
Doden en gewonden
De aanval van Hamas was de dodelijkste aanslag op Joden sinds de Holocaust.[18][19][20] Ten minste 1.300 Israëliërs werden gedood, waaronder 220 soldaten en 45 politieagenten, er waren meer dan 3.400 gewonden. Er werden 200 burgers gedood bij het bloedbad in Kfar Aza, 108 bij het bloedbad in Be'eri en 15 bij het bloedbad in Netiv HaAsara. Tot de Israëlische slachtoffers behoren ongeveer 70 Arabische Israëliërs, voornamelijk uit bedoeïenengemeenschappen in de Negev-woestijn.
Gijzelaars
Een dag na het begin van de aanval maakte Ziad Nakhaleh van de Palestijnse Islamitische Jihad bekend dat zij meer dan dertig gijzelaars hadden genomen. In totaal werden naar schatting ruim 200 gijzelaars naar de Gazastrook ontvoerd.[21] De meesten van hen werden gevangen genomen op het muziekfestival in Re'im. Onder de gegijzelden waren Israëlische soldaten en burgers van alle leeftijden, waaronder ook kinderen.
The Jerusalem Post berichtte over video-opnames van het verhoor van Hamasstrijders die gevangen waren genomen op 7 oktober. Volgens een van hen had de commandeur van de Qassambrigade $ 10.000 en een appartement voor elke ontvoering beloofd.[22] De opdracht was expliciet om vrouwen en kinderen te ontvoeren. Een handboek van de Al-Quds Brigade beschreef gedetailleerd hoe de burgers vastgebonden en problematische personen geëlimineerd moesten worden.[23]
Op 13 oktober verklaarde Hamas dat 13 gegijzelden waren omgekomen bij Israëlische luchtaanvallen. Zes zouden zijn gedood bij twee aanvallen in Noord-Gaza; zeven bij drie aanvallen op de Gaza-Stad-provincie. De claim kon niet worden geverifieerd.[24]
Op 20 oktober werden de eerste twee gijzelaars door Hamas vrijgelaten. Het waren twee Amerikanen uit Chicago, moeder en dochter.[25] Op 23 oktober werden twee Israëlische vrouwen van respectievelijk 79 en 85 jaar door Hamas overgedragen aan het Internationale Rode Kruis.
Een van de eerste vier vrijgelaten gijzelaars, Yocheved Lifshitz, een vrouw van 85 jaar oud, beschreef de aanslagen op 7 oktober als een ware hel, waarbij bewoners van de kibboets werden mishandeld ongeacht hun leeftijd. Ook werd ze geslagen terwijl ze mee werd genomen naar Gaza. Volgens haar verklaringen werden de gijzelaars, eenmaal in Gaza, goed behandeld, ontvingen er voedsel en medicijnen en werd er op de hygiëne gelet.[15] Een keer per dag kwam er een arts langs om naar hen te kijken en gewonden werden goed verzorgd.[26]
Motieven
De operatie was een reactie op de voortdurende onderdrukking van de Palestijnen – waarbij met name op de Westoever regelmatig Palestijnen werden gedood – en de Israëlische invallen bij de Al-Aqsamoskee. Er waren wijdverbreide aanvallen van Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, waarbij recentelijk vier Palestijnen waren gedood.[27][11]
Verklaring van Hamas op 7 oktober 2023
Een woordvoerder van Hamas, Saleh al-Arouri, zei dat de groep genoeg Israëlische soldaten gevangen had genomen om alle Palestijnse gevangenen vrij te krijgen. Op dat moment waren er circa 5.200 Palestijnen in Israëlisch gevangenschap, 1.200 onder administratieve detentie. Volgens al-Arouri was er maar een hoofddoel: vrijheid voor de Palestijnen en hun heilige plaatsen. Hij zei dat de Palestijnen het recht hebben om te strijden tegen de Israëlische bezetting en om hun heilige plaatsen te beschermen. Hij zei ook dat Israël een aanval op Gaza en de Westoever aan het voorbereiden was.[27] De operatie was volgens een andere woordvoerder een reactie op aanvallen van Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, waarbij recentelijk vier Palestijnen waren gedood, en de Israëlische invallen bij de Al-Aqsamoskee.[27][11]
Gijzelingen
Een belangrijk doel van de operatie was het in bezit krijgen van zoveel mogelijk gijzelaars, om deze met Israël te kunnen uitruilen tegen Palestijnse gevangenen. The Jerusalem Post berichtte over video-opnames van het verhoor van Hamasstrijders die gevangen waren genomen op 7 oktober. Volgens een van hen had de commandeur van de Qassambrigade $ 10.000 en een appartement voor elke ontvoering beloofd.[22] De opdracht was expliciet om vrouwen en kinderen te ontvoeren. Een handboek van de Al-Quds Brigade beschreef gedetailleerd hoe de burgers vastgebonden en problematische personen geëlimineerd moesten worden.[23]
Gaza-tunnels
Het tunnelnetwerk, bekend als de ‘Gaza-metro’, werd door Hamas gebruikt voor opslag, verplaatsing en commando. Hamas gebruikte twee jaar lang vaste telefoonlijnen in de tunnels voor geheime communicatie, om de Israëlische inlichtingendienst te ontwijken. Dit maakte een succesvolle verrassingsaanval op Israël mogelijk, met specifieke plannen die kort voor de operatie bekend werden gemaakt, waardoor de Israëlische inlichtingendiensten werden overrompeld.[28]
In zijn campagne tegen Hamas viel het Israëlische leger al eerder op verschillende locaties de tunnels aan die Hamas gebruikte, waaronder in Beit Hanoun, Gaza-stad en Rafah, waar ze werden gebruikt voor smokkel. Grensoverschrijdende tunnels werden gebruikt bij spraakmakende operaties. De bouw van de tunnels was een aanzienlijke, meerjarige inspanning waarbij Palestijnse arbeiders betrokken waren.[29]
Bedoeïenen bouwden in 1981 vroege smokkeltunnels aan de grens tussen Egypte en Gaza. In 2001 startte Hamas een uitgebreid ondergronds netwerk, aanvankelijk voor smokkel, maar later met meerdere functies. De tunnels waren bedoeld om gevechten ondergronds te verplaatsen. In 2014 had Hamas 900 mensen in dienst voor de tunnelbouw, die elk drie maanden in beslag namen en gemiddeld $ 100.000 kostten. De financiering kwam uit commerciële programma's via de moskeeën in Gaza, met bijdragen van Iran en Noord-Korea.[30]
Reacties
Reacties binnen Israël
Daags na de aanslagen op 7 oktober rees er in Israël grote kritiek op het beleid van Benjamin Netanyahu omdat, in voorgaande jaren, zijn opeenvolgende regeringen bewust Hamas hadden gesteund om een wig te drijven tussen de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever die onder gezag staat van de Palestijnse Autoriteit.[31] Deze steun uitte zich onder meer in het toelaten van grote hoeveelheden aan buitenlandse tegoeden, voornamelijk uit Qatar, en het uitgeven van werkvergunningen aan Gazanen om in Israël te kunnen werken. Bovendien onderhandelden zijn regeringen over deze zaken met Hamas via Egypte. Netanyahu zou op een partijbijeenkomst van de Likud-partij in 2019 hebben verklaard dat iedereen die tegen de vestiging van een Palestijnse staat was, voorstander van steun en financiering van Hamas was.[32]
In de nadagen van de aanslagen werd er in de pers een link gelegd tussen de corruptiezaken die tegen Netanyahu lopen, de verzwakking van de juridische macht onder zijn regeringen, en het falen van de veiligheidsdiensten om de aanslagen te voorkomen.[32] Daarbij zou hij waarschuwingen van de veiligheidsdiensten, dat hun capaciteit om de situatie te analyseren aanzienlijk verzwakt was, hebben genegeerd uit persoonlijk politiek gewin. In een poging relaties met grote Arabische buurlanden te normaliseren, zou hij het conflict met de Palestijnen hebben genegeerd. Het verwijt dat hij meer aan zijn eigen politieke toekomst dacht dan aan wat goed is voor het land, klonk ook tijdens de militaire acties in Gaza na de aanslagen.[33]
Een week na de aanslagen bleek uit een peiling dat 86% van de Israëliërs de schuld van de aanslagen op het conto van het falende regeringsbeleid schreef. Onder kiezers van de coalitiepartijen was dat 79%.[34]
Internationale reacties
Meer dan 40 landen veroordeelden in de eerste elf dagen van de oorlog de aanval van Hamas als 'terrorisme'. Met name het Westen – Noord-Amerika, Europa, Australië en Nieuw-Zeeland – steunde Israël eenzijdig in diens reactie en sprak van recht op zelfverdediging.
Ambtenaren van de Europese Unie bekritiseerden de "onvoorwaardelijke steun" van Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen aan Israël.[35] Op Twitter verkondigde Von der Leyen op 13 oktober "dat Israël op de onvoorwaardelijke steun van de EU kan rekenen", zonder daarbij aandacht te besteden aan het lot van de Palestijnen in Gaza. Een uitspraak die door Ierland werd bekritiseerd en door Josep Borrell werd genuanceerd.[36]
Tussen Spanje en Israël brak er een diplomatieke crisis uit, nadat drie ministers via sociale media hun steun hadden betuigd aan het Palestijnse volk. Spanje was op dat moment voorzitter van de EU. Minister Ione Belarra riep bovendien op Netanyahu voor het internationaal gerechtshof te dagen. De Israëlische ambassade in Madrid reageerde daarop door "bepaalde elementen binnen de regering" te beschuldigen van het steunen van terrorisme in IS-stijl, en de Joodse gemeenschap in Spanje in gevaar te brengen, zonder daarbij de ministers bij naam te noemen. De demissionaire Spaanse regering deed deze verklaring af als gebaseerd op leugens, bij monde van minister van buitenlandse zaken, José Manuel Albares.[37][38] Belarra riep daarna Spanje en de EU nog op om alle diplomatieke banden met Israël te verbreken. Premier Sánchez zelf liet uiteindelijk een wat gematigdere toon horen.
Nederland
Gesteund door een meerderheid van de Tweede Kamer benadrukte demissionair premier Mark Rutte, drie dagen na de grootschalige aanval van Hamas op 7 oktober, Israëls recht op zelfverdediging. Hij noemde het 'ongepast' als er nu zou worden gesproken over de bredere context van het conflict. Het Nederlandse demissionaire kabinet sprak zich uit tegen het stopzetten van de humanitaire hulp aan de Palestijnse gebieden, in tegenstelling tot de Europese Commissie, die alle betalingen onmiddellijk wilde opschorten.[39]
Een groep van bijna 300 Nederlandse rijksambtenaren van alle ministeries riep het demissionaire kabinet op om Israël zo snel mogelijk een halt toe te roepen en onschuldige burgers te beschermen. Zij noemden de reactie van Israël in Gaza 'disproportioneel' en 'buitensporig' en maakten zich zorgen over de onvoorwaardelijke steun van de internationale gemeenschap, inclusief het Nederlandse kabinet, aan Israël. De ambtenaren wilden niet medeplichtig worden gemaakt aan de houding van het kabinet. Ook schreef een groep van ruim 350 ambtenaren van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken in een brief onder andere dat Palestijnse burgerdoden minder scherp werden veroordeeld dan Israëlische en "institutioneel racisme ons buitenlandbeleid vormgeeft".[35]
Op 23 oktober bracht Rutte als eerste westerse regeringsleider sinds de aanslag van Hamas op 7 oktober 2023, naast een bezoek aan Netanyahu, ook een bezoek aan Abbas in Ramallah.[40]
Bronnen
- ↑ Is Iran behind Hamas terrorist attacks? What it would mean for US and Middle East security. USA today (10 oktober 2023).
- ↑ NRC: VS stellen geen voorwaarden aan wapensteun aan Israël, zegt defensieminister Austin. NRC (14 oktober 2023).
- ↑ (ar) "الجبهة الشعبية: قرار الإدارة الأمريكية بتوفير الدعم للكيان هدفه تطويق النتائج الاستراتيجية لمعركة طوفان الأقصى", alahednews.com.lb, 8 oktober 2023. Geraadpleegd op 13 oktober 2023.
- ↑ (en) "Al-Qassam fighters engage IOF on seven fronts outside Gaza: Statement", Al Mayadeen English, 8 oktober 2023. Geraadpleegd op 13 oktober 2023.
- ↑ "Qassam Brigades announces control of 'Erez Crossing'", Roya News, 7 oktober 2023. Geraadpleegd op 13 oktober 2023.
- ↑ (en) "Israel Army Fires Artillery at Lebanon as Hezbollah Claims Attack", Asharq Al-Awsat. Geraadpleegd op 12 oktober 2023.
- ↑ Wall Street Journal: Iran hielp met voorbereiden Hamas-aanvallen. NRC (9 oktober 2023).
- ↑ (en) North Korea’s Covert Alliance With Iran Aligned Militias in the Middle East.
- ↑ Hamas vuurt vanuit Gaza raketten af op Israël, vuurgevechten in zuiden. nos.nl (7 oktober 2023). Geraadpleegd op 15 oktober 2023.
- ↑ (en) Fears of a ground invasion of Gaza grow as Israel vows ‘mighty vengeance’. Al Jazeera. Geraadpleegd op 20 november 2023.
- ↑ a b c (en) Hamas Says Attacks on Israel Were Backed by Iran. WSJ. Geraadpleegd op 18 oktober 2023. (betaalmuur)
- ↑ (en) Murphy, Paul, Hamas militants trained for its deadly attack in plain sight and less than a mile from Israel’s heavily fortified border (12 oktober 2023). Geraadpleegd op 13 oktober 2023.
- ↑ (en) Sabbagh, Dan, Egypt warned Israel of Hamas attack days earlier, senior US politician says (12 oktober 2023). Geraadpleegd op 14 oktober 2023.
- ↑ (en) Magid, Jacob, Top US lawmaker affirms Cairo warned Israel days before onslaught (11 oktober 2023). Geraadpleegd op 14 oktober 2023.
- ↑ a b (en) Amy Teibel, Now freed, an Israeli hostage describes the ‘hell’ of harrowing Hamas attack and terrifying capture. AP (24 oktober 2023). Geraadpleegd op 26 oktober 2023.
- ↑ "Ruim honderd lichamen geborgen in Israëlische plaats Be’eri na inval Hamas", NRC, 9 oktober 2023.
- ↑ (en) "‘It was a pogrom’: Be’eri survivors on the horrific attack by Hamas terrorists", The Guardian, 11 oktober 2023.
- ↑ Hamas’s attack was the bloodiest in Israel’s history. The Economist. Geraadpleegd op 20 oktober 2023.
- ↑ Chaos overspoelt Israëlische grensplaatsjes, Israëliërs gegijzeld en gemarteld. nos.nl (7 oktober 2023).
- ↑ (en) Israel-Gaza live updates: Gaza without power as death toll continues to mount. ABC News.
- ↑ (en) Ray, Siladitya, How Many Hostages Are In Gaza? Israel Says 203—But Hamas Claims It Doesn’t Know ‘Exact Numbers’. Forbes. Geraadpleegd op 21 oktober 2023.
- ↑ a b (en) Hamas terrorists: We were told 'whoever brings a hostage gets $10,000'. The Jerusalem Post | JPost.com (23 oktober 2023). Geraadpleegd op 25 oktober 2023.
- ↑ a b (en) Hamas 'abduction manual' shows that hostage-taking was a central aim of attack. NBC News (23 oktober 2023). Geraadpleegd op 25 oktober 2023.
- ↑ (en) Hamas armed wing says 13 captives killed in Israeli strikes on Gaza in the last 24 hours. Reuters (2023-10- 13). Geraadpleegd op 21 november 2023.
- ↑ Twee Amerikaanse gijzelaars vrijgelaten door Hamas. nos.nl (20 oktober 2023). Geraadpleegd op 21 november 2023.
- ↑ (en) Janis Laizans, Freed Israeli hostage says 'I've been through hell'. Reuters (24 oktober 2023). Geraadpleegd op 26 oktober 2023.
- ↑ a b c (en) Staff, Al Jazeera, Hamas says it has enough Israeli captives to free all Palestinian prisoners. www.aljazeera.com. Geraadpleegd op 16 oktober 2023.
- ↑ (en) Cohen, Pamela Brown,Zachary, Hamas operatives used phone lines installed in tunnels under Gaza to plan Israel attack over 2 years, sources familiar with intelligence say | CNN Politics. CNN (24 oktober 2023). Geraadpleegd op 26 oktober 2023.
- ↑ (en) Map: Tunnels Under Gaza Made by Hamas, Identified by Israel. WSJ. Geraadpleegd op 26 oktober 2023.
- ↑ Hamas tunnels under Gaza will be a key battlefield for Israel. The Economist. Geraadpleegd op 26 oktober 2023.
- ↑ (en) Tal Schneider, For years, Netanyahu propped up Hamas. Now it’s blown up in our faces. The Times of Israël (8 oktober 2023). Geraadpleegd op 22 oktober 2023.
- ↑ a b (en) Gidi Weitz, Another Concept Implodes: Israel Can’t Be Managed by a Criminal Defendant. Haaretz (9 oktober 2023). Geraadpleegd op 22 oktober 2023.
- ↑ (en) Ruth Michaelson, Netanyahu told to ‘quit now’ as ex-leaders pin blame on dysfunctional government. The Guardian (22 oktober 2023). Geraadpleegd op 22 oktober 2023.
- ↑ (en) Israelis blame gov’t for Hamas massacre, say Netanyahu must resign - poll. The Jerusalem Post (12 oktober 2023). Geraadpleegd op 22 oktober 2023.
- ↑ a b Noodkreet rijksambtenaren aan kabinet: laat Israël stoppen met geweld. nos.nl (20 oktober 2023). Geraadpleegd op 25 oktober 2023.
- ↑ Verdeelde EU wil op extra top over Israël en Gaza eenheid uitstralen. NOS, 17 okt 2023
- ↑ (en) Sam Jones, Spain rejects Israeli claims of its officials aligning with Hamas. The Guardian (17 oktober 2023). Geraadpleegd op 22 oktober 2023.
- ↑ (en) Graham Keeley, Israel accuses Spain of siding with Hamas after ‘genocide’ accusation. Al Jazeera (17 oktober 2023). Geraadpleegd op 22 oktober 2023.
- ↑ Brede steun Tweede Kamer voor kabinetsstandpunt: 'Israël heeft recht op zelfverdediging'. NOS, 10 okt 2023
- ↑ Hans van Soest, Rutte bezoekt Israël en Westelijke Jordaanoever tegen Netanyahu: ‘Schakel Hamas uit, maar wees wijs’. Het Parool (24 oktober 2023). Geraadpleegd op 24 oktober 2023.
