Vinicius de Moraes
Marcus Vinícius da Cruz de Mello Moraes, beter bekend als Vinícius de Moraes (Rio de Janeiro, 19 oktober 1913 – idem, 9 juli 1980) was een Braziliaans dichter, componist, diplomaat en journalist. Hij werd vooral bekend als tekstschrijver van het nummer Garota de Ipanema ("The Girl from Ipanema"). In eigen land is hij belangrijk geweest voor het bekendmaken van de sonnet als kunstvorm. Zijn bijnaam is dan ook Poetinha ("dichtertje"). Verder heeft hij o.a. gewerkt aan theater, film en muziek. In het dagelijks leven stond hij bekend als bohemien en rokkenjager.
Biografie
Jeugd
Vinícius de Moraes is geboren in de wijk Gávea van Rio de Janeiro, in de tijd dat dit nog de hoofdstad van Brazilië was. Zijn vader Clodoaldo Pereira da Silva Moraes was gemeenteambtenaar en amateurviolist en -dichter. Zijn moeder Lidia Cruz de Moraes was amateurpianiste.
In 1916 verhuisde de familie naar de wijk Botafogo. Op school schreef De Moraes zijn eerste verzen. In 1922 verhuisde de familie naar het eiland Ilha do Governador, dat binnen de stad ligt. Vinícius bleef echter bij zijn grootmoeder in Botafogo wonen om zijn school te kunnen afmaken. 's Weekends werd er in het huis vaak muziek gemaakt door zijn oom Henrique de Melo Moraes en Bororó, die beiden componist waren.
In 1924 begon hij aan de middelbare school. Hier zong hij in het koor, en begon hij kleine theaterstukken te schrijven. In 1927 raakte hij bevriend met de broers Paulo en Haraldo Tapajós, met wie hij zijn eerste composities schreef. Hij behaalde zijn diploma in 1929. In datzelfde jaar verhuisde zijn familie terug naar Gávea.
De Moraes studeerde rechten aan de universiteit van de wijk Catete. Hier raakte hij bevriend met de romanschrijver Otávio Faria, die zijn literaire roeping aanwakkerde. De Moraes studeerde af in 1933.
Burgerlijke carrière
In 1936 kreeg hij een baan als filmcensor bij het Ministerie van Onderwijs en Gezondheid. In 1938 kreeg hij een beurs van de British Council om Engelse taal en literatuur te studeren in Oxford. In 1941 keerde hij terug, en werkte hij als filmcriticus bij verschillende kranten, waaronder A Manhã. Verder werkte hij mee aan het tijdschrift Clima.
In 1942 probeerde hij een baan te krijgen bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, maar dat mislukte. Een jaar probeerde hij het weer, met succes. In 1946 werd hij viceconsul in Los Angeles. Toen zijn vader in 1950 overleed, keerde hij terug naar Brazilië, waar hij een aantal jaren een kantoorfunctie op het Ministerie van Buitenlandse Zaken vervulde.
In 1953 werd hij tweede secretaris op de embassade in Parijs. Later vervulde hij een diplomatieke functie in Rome. In deze laatste stad organiseerde hij geanimeerde feesten in het huis van de schrijver Sérgio Buarque de Holanda. Van 1957 tot 1960 werkte hij op de ambassade van Montevideo. Hierna werkte hij enige tijd in de Braziliaanse delegatie bij de UNESCO in Europa.
In 1968 nam president Artur da Costa e Silva een wet aan, waar iedereen die op een regeringsfunctie bekleedde, maar het niet direct met de militaire dictatuur eens was, ontslagen werd. Dit betekende het eind van de diplomatieke carrière van De Moraes, zeer tot zijn spijt.
Dagelijks leven
Men kan De Moraes omschrijven als een levensgenieter. Hij hield veel van vrouwen, en van whisky. In totaal is hij negen keer getrouwd geweest. Over whisky zei hij:
- Whisky is de beste vriend van de mens. Het is een hond in een fles.
Artistieke carrière
Vroege periode
In de jaren '30 werden er 10 nummers opgenomen waarvan De Moraes de teksten had geschreven. Van 9 van hen werd de melodie gecomponeerd door de broers Tabajós. Verder schreef hij verschillende poëzieboeken, waarvan de eerste, O Caminho para a Distância, in 1933 werd uitgegeven. Hij raakte bevriend met andere dichters, waaronder Manuel Bandeira, Mário de Andrade en Oswald de Andrade. Zijn teksten in deze periode worden gekenmerkt door een hoog "mystiek" gehalte.
In de jaren '40 veranderde zijn stijl. Zijn taalgebruik werd eenvoudiger en sensueler, en ook sneed hij soms sociale thema's aan.
Samenwerking met Tom Jobim
Zijn carrière raakte in een stroomversnelling toen hij in 1954 het theaterstuk Orfeu da Conceição schreef. Deze won het filmconcours ter gelegenheid van het vierhonderdjarig bestaan van de stad São Paulo. Het scenario hiervoor werd geschreven door de architect Oscar Niemeyer. De muziek was van een jonge pianist, Tom Jobim, die aan Vinícius de Moraes werd voorgesteld in een bar in Rio de Janeiro. Samen met Jobim schreef hij de muziek voor deze film.
Dit was het begin van een lange vriendschap en een vruchtbare samenwerking, die onder meer het nummer Garota de Ipanema opleverde.
Bossa nova
In 1958 begon in Brazilië de belangrijke muziekstroming bossa nova. Een belangrijke hoeksteen voor deze stroming was de lp Canção do Amor Demais van de zangeres Elizeth Cardoso. Veel nummers op deze plaat zijn van de hand van Tobim en Moraes. De plaat werd een referentie voor artiesten als Chico Buarque en Caetano Veloso. In de jaren '50 en '60 werden nummers van De Moraes opgenomen door verschillende artiesten.
Samenwerkingen
In 1961 was voor het eerst De Moraes' stem zelf op lp te horen, in de sambanummers Água de Beber en Lamento no Morro, beiden in samenwerking met Jobim.
Het nieuwe theater Santa Rosa in Rio de Janeiro werd ingewijd met het stuk Procura-se uma rosa, geschreven door De Moraes in samenwerking met Pedro Bloch en Gláucio Gil. Van dit stuk is later een Italiaanse film gemaakt met de titel Una Rosa per Tutti.
In de jaren '60 werkte De Moraes samen met uiteenlopende mensen als Pixinguinha, de violisten João Gilberto en Baden Powell en de actrice Odete Lara. Ook publiceerde hij in die tijd enkele boeken. Vanaf het eind van de jaren '60 volgde een zeer succesvolle samenwerking met de violist Toquinho.
Na zijn dood
Overlijden
Op de avond voor zijn dood nam hij met de violist Toquinho de details door voor de opnames van een lp met kinderliedjes, Arca de Noé. Op 9 juli 1980 werd hij wakker met ademhalingsmoeilijkheden. Zijn vrouw Gilda Mattoso en Toquinho schoten hem te hulp, maar het mocht niet meer baten.
Toen De Moraes in een interview eens gevraagd werd of hij bang was voor de dood, had hij geantwoord:
- Ik ben niet bang voor de dood. Ik heb heimwee naar het leven.
Postuum eerbetoon
Na zijn overlijden zijn er nog verschillende postume albums van hem uitgekomen. Er zijn biografieën over hem geschreven, en documentaires over hem geproduceerd. In 2000, 20 jaar na zijn dood, is er ter eerbetoon aan hem een groot concert geweest op het strand van Ipanema, met verschillende artiesten. In 2005 werd The Girl from Ipanema gekozen door de Library of Congress uitgeroepen tot een van de 50 grootste muziekwerken van de mensheid.
Werken
Albums
| Jaar | Album | Samenwerking | Maatschappij |
|---|---|---|---|
| 1956 | Orfeu da Conceição | Tom Jobim | Odeon |
| 1963 | Vinícius e Odete Lara | Odete Lara | Elenco |
| 1965 | De Vinicius e Baden especialmente para Ciro Monteiro | Baden Powell | Elenco |
| 1965 | Vinícius e Caymmi no Zum Zum | Dorival Caymmi | Elenco |
| 1966 | Os Afro-Sambas | Baden Powell | Elenco |
| 1966 | Vinícius: Poesia e Canção (live) | Forma | |
| 1967 | Garota de Ipanema (soundtrack) | Philips | |
| 1967 | Vinícius | Elenco | |
| 1969 | Vinícius em Portugal | Festa | |
| 1970 | Vinícius de Moraes en "La Fusa" com Maria Creuza e Toquinho | Maria Creuza en Toquinho | Diorama |
| 1971 | Como Dizia O Poeta... | RGE | |
| 1971 | Toquinho e Vinicius | Toquinho | RGE |
| 1971 | Vinícius + Bethânia + Toquinho - En La Fusa | Maria Bethânia en Toquinho | Inter Records |
| 1972 | Marilia / Vinicius | Marilia Medalha | RGE |
| 1972 | Vinicius canta: Nossa Filha Gabriela | Toquinho | Polydor |
| 1972 | São Demais Os Perigos Dessa Vida | Toquinho | RGE |
| 1973 | O Bem-Amado (soundtrack) | Som Livre | |
| 1974 | Vinicius & Toquinho | Toquinho | Philips |
| 1974 | Saravá Vinicius! | Quarteto em Cy en Toquinho | Mercury |
| 1975 | Vinicius / Toquinho | Toquinho | Philips |
| 1975 | O Poeta e o Violão | Toquinho | RGE |
| 1976 | Deus lhe pague | Edu Lobo | EMI |
| 1977 | Antologia Poética | Philips | |
| 1977 | Tom, Vinicius, Toquinho e Miúcha | Tom Jobim, Toquinho en Miúcha | Som Livre |
| 1979 | 10 anos de Toquinho e Vinicius | Toquinho | Philips |
| 1980 | Um pouco de ilusão | Toquinho | Ariola |
| 1980 | Testamento... | RGE | |
| 1980 | A Arca de Noé | Toquinho | Universal |
| 1981 | A Arca de Noé 2 | Toquinho | Polygram |
| 1991 | Poeta, Moça e Violão | Clara Nunes en Toquinho | Collector's Editora LTDA |
| 2006 | Vinicius & Amigos | diverse artiesten | Selectie Reader’s Digest |
Boeken
- 1933: O caminho para a distância
- 1935: Forma e exegese
- 1936: Ariana, a mulher
- 1938: Novos Poemas
- 1943: Cinco elegias
- 1946: Poemas, sonetos e baladas
- 1949: Pátria minha
- 1954: Antologia Poética
- 1957: Livro de Sonetos
- 1959: Novos Poemas
- 1962: Para viver um grande amor (kronieken en poëzie)
- 1970: A arca de Noé (kinderpoëzie)
- 1998: Poesia Completa e Prosa
Theater
- As Feras
- Cordélia e o Peregrino
- Orfeu da Conceição
- Procura-se uma Rosa
Externe links
- (pt) Officiële site