Brukar:Arntor/Temples

For andre tydingar av oppslagsordet, sjå hær.

Hæren
Land	Noreg
Aktiv	1628–no
Rolle	Armé
Storleik	8812
Del av	Forsvarsstaben
Garnison/HK	Bardufoss
Motto	«Respekt, ansvar, mot»

Hæren utgjer den landmilitære delen i det norske forsvaret. Med om lag 9000 soldatar er Hæren er den største av fire forsvarsgreiner i Noreg. Grunnlagt i 1628 av kong Christian IV er Hæren også den eldste forsvarsgreina i Noreg.historie «Hærens historie» av Dag Leraand i Store norske leksikon, snl.no.

Gjennom å vera det statlege landforsvaret, er hovudoppgåva til Hæren først og fremst å sikra suverenitet over det norske landterritoriet. Hæren skal òg bidra til Forsvarets krigsførebyggande rolle og krisehandtering ved å forhindra og motstå militære åtak. Ved krig, konfliktar, krisar eller eventuelle katastrofar skal Hæren sikra mottak av og samvirka saman med allierte styrkar i gjenopprettinga av territoriell integritet. Hæren skal sikra norske politiske interesser, gjennom å produsera stridsklare avdelingar nasjonalt og internasjonalt. Hæren er geografisk plassert i nord og søraust. Den største og viktigaste avdelinga til Hæren er Brigade Nord, med om lag 5000 soldatar. Kjernekapaisteten er evna til å utføra taktiske samvirkeoperasjonar, der Brigade Nord framstår som hovudaktøren.

Ei panservogn M113 med 12.7 mitraljøse Browning tilhøyrande Panserbataljonen på vinterøvelse Cold Challenge i 2011
Foto: Tobias Tofte (2011)

Historie

Mellomalderen

Offisielt vart Hæren stifta som ein moderne armé og militærorganisasjon i 1628. Militære ordningar kan likevel sporast heilt tilbake til eldre norrøn tid. Høvdingar, drottar og kongar hadde eigne krigsmenn for forsvar og okkupasjon; konseptet om regjeringshærar var ukjend. Mellom 866 og 872 la Harald Hårfagre store delar av Noreg under seg med ein militær landsstyrke. Kongens nærmaste var tidleg organisert i hirda. Delar av hirda bestod av yrkessoldatar og livvaktane til kongen. Harald Hårfagre krona seg til konge av Noreg, og styrte dei sørlege delane av Noreg til 930-talet, då Eirik I Blodøks overtok makta ein kort periode. Desse kongane kunne legitimera sitt eige regime med hirda. Etterfylgjaren Håkon den gode måtte ta i bruk militærstyrkane sine då han kom i konflikt med høvdingar frå Trøndelag på 950-talet. Kong Håkon I innførte òg leidangen, i områda knytt til Gulatinget og Frostatinget. Leidangen var ei forsvarsordning der den regjerande kongen kunne beordra frie bønder, fiskarar og byfolk til militærteneste – først og fremst til å utrusta skip. Dersom kongen trong militære styrkar til å forsvara riket kalla han ut leidangen. Naturleg nok vart hirda og leidangen nytta til å handheva kongens suverenitet. Kong Håkon måtte fleire gonger verja kongeriket mot Eirikssønene: I 954 vann han eit slag ved Avaldsnes på Karmøy med ein hær beståande av tenestegjerande bønder. Bruken av statleg militærmakt vart ikkje redusert utover 1000-talet. Olav I Tryggvason brukte hæren sin til å kristna store delar av Noreg. Kong Olav I og store delar av hæren falt ved slaget ved Svolder i år 1000. Sigurd Jorsalfare med ein hær på 5000 mann til Jerusalem

Under kong Håkon IV Håkonsson roa konfliktane seg. Han gjenetablerte ein nasjonal hær utover 1200-talet. Sjølv om hest i krigføring hadde vore brukt tidlegare, grunnla Håkon IV Håkonsson kavaleriet til invasjonshæren. På hans krigstog i Värmland i 1225 hadde han ein styrke på 3000 fotsoldatar og 1200 ryttarar. På 1270-talet kunne kongen henta tenestemenn frå Noregs fire lovområde: Frostatinget, Gulatinget, Borgartinget og Eidsivatinget. Desse hadde utvikla militære strukturar. Under landlova hans kong Magnus Håkonsson vart militærordninga også innlemma i lovverket. Blant anna fekk elitesoldatane i hirda privilegium. Norske elitesoldatar lét seg verva til leigesoldatar i England og Bysants.

• 
  Leidangen til jarl Håkon Sigurdsson og jarl Eirik Håkonsson i kamp mot den danske hæren ved Hjørungavåg i 986.
  Halfdan Egedius (1899).
• 
  Med ein hær på 5000 mann, inntar Sigurd Jorsalfare Jerusalem.
  Gerhard Munthe (1899)
• 
  Hærfylkingen til Kong Inge Haraldsson Krokrygg ved slaget ved Ekeberg i 1161.
  Wilhelm Wetlesen (1899).

Seinmellomalder

Frå 1200-talet til 1500-talet var hirda ikkje berre kongens nærmaste tenestemenn, dei var òg militærapparat som hevda rettar og suverenitet både innan- og utanlands. Leidangen var likevel mest sentral i det norske militærorganisasjonen i mellomalderen. Ved Magnus Lagabøtes lov frå 1274 vart leidangsordninga nedskriven og lovfesta. I dette tidsrommet vart også ei ny militærordninga sett i verks der hirda og leidangen vart supplert av elitesoldatar stilt av storbønder. Noreg fekk altså eit føydalt system.

Utover 1350-talet, etter Svartedauden hadde herja landet, mista 60% av folkesetnaden livet. Noregs forsvarsevne går nesten heilt til grunne etter pesten. Det er lite folk å plukka frå, og landet er politisk ustabilt. I 1355 overtek Håkon VI Magnusson trona, den andre norske kongen av den svenske Folkungaætta. Då han i 1370 påla bøndene på Austlandet å stilla med hest og våpen, nektar dei. I regjeringstida hans klarer han berre å mobilisera ein liten leidang; Noreg stod for svakt til å føra krig. Kong Håkon regjerer både i Noreg og Sverige til 1380. Den svensk-norske kongefellesskapen tok slutt i 1380 då Danmark okkuperte både Götaland og overtok den norske trona. Under den danske okkupasjonen og i Kalmarunionen hadde ikkje Noreg ein hær; det var Danmark som administrerte dei militære styrkane. Norske leigeknektar på dei norske festningane hadde ansvaret for å forsvara landet på 1400-talet. Kavaleriet i Noreg vert supplert i denne tida: Utover 1300-talet var adelsmennene plikta til å stilla utrusta ryttarar. Utrustninga til desse ryttarane blei lik sine europeiske naboar i sør, med visir på hjelmen, lansar, kårde og ulike utgåver av økser.

Den første organiseringa

Christian IV etablerte den norske hæren i 1628.
Pieter Isaacsz (ca. 1615).

Den danske hæren vart stifta i 1614, rett etter kalmarkrigen. Norske vernepliktige soldatar hadde allereie på den tida bidrege i krigføring mot Sverige, sidan norske bygder var underlagt våpenplikt – sidan 1604. Kong Christian IV etablerte den moderne norske hæren gjennom hærordinansen av 18. januar 1628. Avgjerda om å etablera ein norsk militær institusjon kom som eit direkte følge av den mislukka dansk-norske krigføringa mot Det tyske keisarriket under Trettiårskrigen i 1625. Organiseringa av ein offisell hærstruktur i både Danmark og Noreg skjedde altså på bakgrunn av dårlege militære erfaringar. Christian IV frykta at tyske soldatar skulle invadera Noreg, og ville sikra seg for militært overfall. Men kort tid etter, i 1629, stansa planlegginga av hæren opp, då det vart fred mellom Danmark-Noreg og Det tyske keisarriket. Under hærordninga av 1641 vart den norske hæren reetablert. I motsetnad til Danmark-Noreg, hadde Sverige stor suksess under Trettiårskrigen.

Denne armeen baserte seg på ein såkalla legdshær, som innebar at utskrivinga var knytt til jordeigedom: Fire gardar, som utgjorde éin legd, hadde ansvaret for å halda éin soldat med kost og utstyr. Hærordinansen frå 1628 regulerte fleire forhold ved organiseringa av legdshæren. Likevel skulle det ta ein del år før den norske hæren var skikkeleg organisert og etablert. Troppane vart etter kvart oppsett i regiment og kompani. I 1645 hadde den norske hæren 10 000 mann fordelt på seks regiment:

• Trondhjemske regiment
• Bergenshusiske regiment
• Tunsbergske regiment
• Akershusiske regiment
• Båhusiske regiment
• Stavangerske regiment

Sidan regimenta var knytt til distrikta, framstod Hæren som ein lokal institusjon – med forankring og rekruttering frå nærområda. Dei seks regimenta i Hæren bestod hovudsakleg av infanteri; andre våpengreiner kom noko seinare. Først eit nasjonalt kavaleri ved «kvartérforordningen» av 28. april 1663, så artilleri i 1685.

Unionsoppløysinga og den første verdskrigen

Ein norsk soldat i uniform.

Den andre verdskrigen

Sjølv om Noreg erklærte seg som ein nøytral part i 1939, okkuperte tyske soldatar Noreg 9. april 1940.

Ein ny brigade

Oversyn over organisasjonen til Tysklandsbrigade 471.

For meir om dette emnet, sjå Tysklandsbrigaden og Brigaden i Nord-Norge

To år etter den andre verdskrigen slutta bidrog den norske hæren med fredsbevarande styrkar i Schleswig-Holstein i Tyskland. Det norske militære bidraget kom som eit resultat av forhandlingar mellom den norske regjeringa i London og Storbritannia. Oppgåvene til Tysklandsbrigaden var å driva militære øvelsar med allierte, gjenoppbygga landet og sikra tryggleik gjennom objektsikring. Den britiske forsvarsleiinga ønskte at Noreg bidrog med ein divisjon på 12 000 mann. Forsvarsdepartementet reduserte talet ned til 8000 vernepliktige soldatar, som skulle tenestegjera eitt år i Tyskland, fordelt på to halvårskontigentar på 4000 mann.

Som samarbeidspartnarar til attreisinga av landet, var Tysklandsbrigadane fordelt på ulike garnisonar i den britiske okkupasjonssonen. Etter grunnleggjande soldatutdanning sende Hæren soldatar til Tyskland. Den første kontigenten vart utplassert i januar 1947. Brigaden bestod av 4200 mann fordelt på militære underavdelingar. Brigaden bestod blant anna av tre infanteribataljonar, eitt feltartilleriregiment, éin sambandstropp, eitt militærpolitikompani og eitt sanitetskompani, i tillegg til forsyningsavdelingar. Det var tre geværkompani – Kompani A, B og C – i kvar infanteribataljon. Seinare vart Tysklandskommandoen oppretta, underlagt Hærens overkommando, oppretta som eige organ. Dette var for å sikra kontinuiteten og dessutan ta seg av dei oppgåvene som ikkje høyrer inn under ein standard feltbrigade. Etter seks år avslutta Hæren det norske bidraget; den siste brigaden forlét Tyskland i april 1953.

Lagførarkurs ved Tysklandsbrigade 472.

Brigaden i Nord.

Nedrusting og modernisering

Feil. 2bn

Organisasjon

Reinsdyr på svart bakgrunn er avdelingsmerket til Brigade Nord, som har røter til Brigaden i Nord-Norge frå 1953.

Det er stor geografisk spreiing av Hæren. Det meste ligg i Troms fylke, der ein finn både Brigade Nord (BRIG N), Hærstaben (HST) og Operasjonsstøtteavdeling (OPS STØ). Hærstaben er det sentrale organet i Hæren som har ansvaret for utdanning, personellforvaltning, organisasjon og utrustning av avdelingane. Generalinspektøren for Hæren (GIH) er ein militær embetsmann i Hærstaben som er utnemnd til å styra Hæren. Hausten 2015 vart generalmajor Odin Johannessen utnemnd til ny generalinspektør. Hærstaben inngår i Forsvarsstaben sin kommandostruktur.

Hæren er den landlege forsvarsgreina i det norske forsvaret som opererer uavhengig – anten i tropps-, kompani- eller bataljonsforband. På større øvingar eller oppdrag med høg prioritet, er Hæren avhengig av transport av materiell og personell, frå Luftforsvaret eller Sjøforsvaret.

Avdelingar

Sjå òg: Nedlagte militæravdelingar

Hæren er samansett av mange ulike avdelingar. Ein stor del av desse er utdanningsinstitusjonar, medan det er kampavdelingane som utgjer den største delen. Hæren består av fem kampavdelingar: Hans Majestet Kongens Garde, Garnisonen i Sør-Varanger, Panserbataljonen, 2. bataljon og Telemark bataljon.

Brigade Nord

Manøverbataljonar Panserbataljonen 2. bataljon Telemark bataljon

Støttebataljonar Artilleribataljonen Etterretningsbataljonen Ingeniørbataljonen Sambandsbataljonen Sanitetsbataljonen Stridstrenbataljonen

Utdannings- og kompetanseavdelingar

Offisersskular Hærens befalsskole Krigsskolen

Fagskular Hærens våpenskole Forsvarets vinterskole Kampeskadronen Operasjonsstøtteavdeling

Øvrige beredskapsstyrkar

• Hans Majestet Kongens Garde
• Garnisonen i Sør-Varanger

Garnisonar

Nord

Ein vinterkveld frå Setermoen garnison. Midt i biletet står Trondenes kaserne som husar delar av Artilleribataljonen.
Fotograf: (2014)

• Garnisonen i Porsanger (GP) ligg ved Porsangmoen sør for Lakselv i Finnmark. Vest-Finnmark heimevernsdistrikt (HV-17) og Heimevernets befalsskole har garnisonen som standkvarter. Garnisonen var tidlegare standkvarter til Jegerkompaniet. I dag bruker Hæren garnisonen sitt skytefelt Halkavárri ved eksersisar i Finnmark.
• Garnisonen i Sør-Varanger (GSV) er garnisonen for grensejegerane i Aust-Finnmark. Høybuktmoen leir utanfor Kirkenes er standkvarter for utdanningskompaniet og offiserane i avdelinga. Garnisonen inkluderer seks grensestasjonar langsmed grensa:

• Grense Jakobselv
• Korpfjell
• Elvenes
• Svanvik
• Skogfoss
• Gjøkåsen

• Heggelia leir i Bardufoss i Indre Troms er leiren til Sambandsbataljonen. Brigade Nord sitt militærpolitikompani har standkvarter ved Heggelia leir. Ved Heggelia finn ein òg Hærstaben og Brigadestaben, i tillegg til eit materielldepot for Stridstrenbataljonen og Sambandsbataljonen.
• Rusta leir ligg like ved Heggelia leir i Målselv kommune. Stridstrenbataljonen og nokre avdelingar frå Luftforsvaret held til her.
• Setermoen garnison er den største militærbasen til Hæren, som husar Panserbataljonen, Artilleribataljonen, Sanitetsbataljonen og Etterretningsbataljonen. I tillegg vert garnisonen nytta av innsatsstyrke Claymore, tilhøyrande Nord-Hålogaland heimevernsdistrikt HV-16. Garnisonen er ei samanslåing av tre seperate leirar: Artillerileiren, Panserleiren (tidl. Infanterileiren) og Sanitetsleiren. Setermoen har fått mange nye bygg og bustadar dei siste åra.
• Skjold garnison ligg i Øverbygd i Målselv. Både 2. bataljon og Ingeniørbataljonen held til ved Maukstadmoen leir ved garnisonen. Mauken skytefelt, som ligg mellom Bardufoss og Øverbygd, tilhøyrer garnisonen.

Sør

Ein gardist held vakt ved Huseby leir.
Torbjørn Kjosvold (2012)

• Huseby leir er standkvarter for Hans Majestet Kongens Garde. Gardeleiren ligg ved Røa i Oslo vest. Leiren har vakthald døgnet rundt og husar beredskapsklare gardistar.
• Østerdal garnison er Hærens hovudgarnison i sør, og omfattar Rena og Terningmoen leir. Garnisonen er plassert i søndre del av Hedmark.

• Rena leir i Østerdalen er Noregs mest moderne leir. Rena husar mange ulike avdelingar i Hæren. Størst representert er Telemark bataljon. Markørstyrken deira, Kampeskadronen, held òg til ved leiren. Leiren husar både Hærens jegerkommando og delar av Brigade Nord sine støtteavdelingar:
• Terningmoen leir ligg ved Elverum i Østerdalen. Det er standkvarteret mange avdelingar i Hæren. Største aktiviteten er knytt til rekruttutdanninga i 6. gardekompani og Hærens våpenskole. Terningmoen er standkvarteret til Forsvarets vinterskole. Leiren husar også Heimevernsstaben (HVST) og Opplandske Heimevernsdistrikt.

• Sessvollmoen leir ligg like ved Gardermoen i Ullensaker. Sjølv om leiren først og fremst er standkvarter for Luftforsvaret og Forsvarets fellesavdelingar, held Teknisk linje ved Hærens befalsskole til her.

Gradar i Hæren

I dagleg teneste er distinksjonen ein olivengrøn hylse som er festa på uniformen eller stridsvesten.

For meir om dette emnet, sjå militære gradar i Noreg

Det militære gradsystemet i Hæren er nesten likt som resten av det norske forsvaret, berre med nokre få unnatak. Hæren nyttar eit NATO-rangsystem, og skil seg difor lite frå andre alliansestatar. Merket som viser rang, kallar ein for distinksjon. I dagleg teneste er distinksjonen eit tøymerke som vert festa på uniformen. Vanlegvis er distinksjonen svart med olivengrøn bakgrunn, medan når soldaten tenestegjer i område med mindre vegetasjon vil distinksjonen vera brun på sandfarga bakgrunn. Distinksjonen var tidlegare festa på skuldrene, men i dag ber soldatane distinksjonen på brystet, som er meir praktisk. Eit simplifisert hærmerke signaliserer at soldaten er meinig eller dragon. Rekruttar og kandidatar ber vanlegvis ikkje distinksjon på uniformen.

For å vera meir i tråd med NATOs standard og alliansestatane, endra Hæren gradsystemet sitt i januar 2016. Som før vil gradane delast opp i soldatar og underoffiserar (OR) og overoffiserar (OF). Skilnaden er at soldatgradane vil fyllast meir ut. Dette tyder at ein vil få fleire korporal- og sersjantgradar. Meininga bak den nye personellordninga er å gje spesialistar og fagkompetent personell eit løft. I staden for at sersjantar vert forfremja oppover til fenrik – ein administrativ grad – vil det nye systemet opna for at underoffiserar kan forfremjast «bortover». Gradsystemet skal dermed sikra ein personellstruktur som styrker den operative evna og held fast på kompetanse hos dei stridande styrkane. Endringa skal vera ferdig implementert ved 2020.

I ein alminneleg infanteribataljon er det vanleg at gradane gir desse stillingane:

• Korporal eller visekorporal er nestlagførar;
• Sersjant er lagførar;
• Løytnant er troppsjef;
• Kaptein eller rittmeister er kompani- eller eksadronsjef;
• Oberstløytnant er bataljonssjef

Soldatar og befal

Vernepliktige		Verva				Befal
OR1	OR1	OR2	OR3	OR4	OR4	OR5	OR5	OR6	OR7	OR8	OR9
Meinig	Leiande meinig	Visekorporal	Visekorporal 1. klasse	Korporal	Korporal 1. klasse	Sersjant	Sersjant 1.klasse	Oversersjant	Stabssersjant	Kommandér- sersjant	Sersjant- major

Offisergradar

Subalternoffiserar			Stabsoffiserar				Generalitet
OF1	OF1	OF2	OF3	OF4	OF5	OF6	OF7	OF8	OF9
Fenrik	Løytnant	Kaptein / Rittmeister	Major	Oberstløytnant	Oberst	Brigadér	Generalmajor	Generalløytnant	Allgemein

Uniform

For meir om dette emnet, sjå uniformsreglement i Hæren

• 
  Ein vaktstyrke frå Garden foran Slottet i paradeuniform.
  Foto: Marcin Szala (2008)
• 
  Hæren har delteke i NATO-øvelsar dei siste åra. Infateristar frå 2. bataljon under øvelse Saber Strike i Latvia
• 
  Ein infanterist frå 2. bataljon utstyrt med feltjakke og HK 416 semiautomatisk rifle.

Personell ber uniform i teneste, både i felt og garnison. Til dagleg er dette ein arbeidsuniform lett feltuniform M-04 i norsk skogkamuflasje. Soldatar kan bera arbeidsuniformen med oppbretta erme om sommaren, mellom 1. mai til 30. september. Oppbretten skal vera like brei som tre fingar, ca 5 cm. Til uniformen nyttar ein svarte marsjstøvlar M-77 eller andre svarte fjellstøvlar. Uniformen skal vera lik i troppsforbandet. På øvelsar og under skarpe operasjonar står enkeltsoldaten friare til å gjera individuelle løysingar. Uansett vil vêr, temperatur og feltmessige forhold regulera uniform mannskapet bruker. I snøvêr nyttar soldatane kvite overtrekksbusker og -jakkar. På stader med lite vegetasjon bruker soldaten uniform i norsk ørkenkamuflasje.

Hæren nyttar desse uniformane:

• Lett feltuniform M-04, standard arbeidsuniform i bomull;
• Membranuniform M-02, feltuniform i goretex-materiale;
• Feltuniform F1 i impregnert bomull .

Beret

I Hæren bruker både soldatar og offiserar beret i garnison. Ute i felt nyttar soldatane hjelm eller meir praktiske hovudplagg. I visse avdelingar, derimot, er det populært å bruka bereten også i felt. Over høgre auge har bereten eit forsylva kongemerke med farga filt bak. Fargen på bereten er avhengig av kva kommandostruktur soldaten høyrer til. Sjølv om den fjellgrå bereten er Hærens standard, er nok Brigade Nord sin blå beret den mest utbreidde.

Beret		Avdeling
	Fjellgrå standardberet	Hærens befalsskole, Krigsskolen, Garden, Hærstaben og øvrig personell
	Raud	Militærpolitikompaniet
	Blå brigadeberet	Artilleribataljonen, Ingeniørbataljonen, Sambandsbataljonen, Sanitetsbataljonen og Stridstrenbataljonen
	Kavaleriberet	Panserbataljonen, Kampeskadronen og Etterretningsbataljonen
	Sandfarga	2. bataljon
	Emeraldgrøn	Telemark bataljon
	Finnmarksberet	Garnisonen i Sør-Varanger
	Vinraud	Hærens jegerkommando

Materiell

Hæren bruker mykje utstyr og materiell – alt frå ullsokkar til pansra stridsvogner. Det vert stilt høge krav til alt utstyr. Forsvarets logistikkorganisasjon (FLO) disponerer det militære materiellet og har ansvar for oppdatering av materiell. Personleg utstyr (PBU) vert administrert av utstyrsdepota i leirane, medan kompania og troppane har det daglege ansvaret for køyretøya, handvåpen og lagsmateriell. Soldatane sjølv utfører småreparasjonar på utstyret og held kontinuerleg ved like vognene i tenesta. Større reparasjonar vert utførte av verkstadene i garnisonen.

Materiellet i Hæren er variert; noko er slitt og gamalt, medan anna er moderne. Artillerivognene har vore i bruk sidan 70-talet, medan stormpanservognene er frå 2015. Slike djupe alderskilnader finn ein også når det er tale om plagga, geværa og panservernrakettane. Materiellet varer lenge på grunn av at personellet utfører grundig vedlikehald.

Køyretøy

• 
  Stridsvogn Leopard 2 i skytefeltet ved Rena leir.
  Sersjantmajor Chad McMeen (2016)
• 
  Ei sandfarga CV 9030N i Faryab i Afghanistan.
• 
  Ein Iveco LMV på oppdrag for PRT Meymaneh i Afghanistan.

Beltevogner

• CV 9030N er eit mellomtungt, pansra stridskøyretøy med høg mobilitet i terreng. Køyretøyet er den norske utgåva av den svenskutvikla Combat Vehicle 90, utstyrt med 30 mm maskinkanon. Vogna er produsert av BAE Systems Hägglunds og er utstyrt med Scania V8 turbodieselmotor. Kampvogna vert nytta av fleire avdelingar, blant anna Panserbataljonen, Telemark bataljon og Kampeskadronen.

I den norske hæren er køyretøyet ei stormpanservogn; det betyr at eit mekanisert infanterilag er knytt til vogna. Vogna har kapasitet til 8 fotsoldatar i stridsrommet, som under oppdrag vert køyrt trygt inn i striden, der det er nødvendig med ein meir mobil styrke. Det er i hovudsak 3 soldatar som bemannar kampvogna: Ein vognførar, ein vognkommandør og ein skyttar.

Sommaren 2015 oppgraderte Hæren sine stormpanservogner med nye sensor- og sambandssystem. Forsvaret har utrusta Hæren med 144 nye CV 9030N stormpanservogner. Majoriteten av vognene vil utføra same rolle som i dag. I tillegg skal CV 9030N utfylla fire andre roller; det kjem difor fire andre variantar av CV 9030N til Hæren: Stridsleiingsvogn, oppklaringsvogn, stormingeniørvogn og multivogn.

• Leopard 2 A4NO er det kraftigaste stridskøyretøyet i Hæren. Det er ei pansra stridsvogn med 120 mm kanon som hovudvåpen. Vogna er produsert av tyske Krauss-Maffei Wegmann, og er oppfølgaren til Leopard 1. Stridsvogna går som oftast under forkortinga «Leo», og er knyttneva til Panserbataljonen og Telemark bataljon. I motsetnad til CV 9030N, har ikkje stridsvogna ekstra personell i stridsrommet. Mannskapet består av fire soldatar: Vognførar, vognkommandør, skyttar og ladar. I Panserbataljonen og i Kampeskadronen får vernepliktige moglegheit til å utdanna seg til vognførar, skyttar og ladar.
• Bv 206 er ei upansra, amfibisk, beltevogn. Bandvägn 206 er svenskprodusert, består av to separate delar, og køyrer på gummibelter. Vogna er særs mobil, og er nytta i mange ulike rollar i Hæren, blant anna sanitet, samband, forsyning, kommando, eldstøtte og transport av personell. Beltevogna er brukt av dei fleste avdelingane i Hæren, spesielt av bataljonane i Brigade Nord. I dag har Hæren om lag 1000 beltevogner. Fleire beltevogner er utstyrt med 12,7 mm miltraljøse på taket.

Feltvogner

• MB 420GD er ei upansra feltvogn med firehjulstrekk. Vogna utgjer brukskøyretøyet i Hæren både i felt og i garnison. Feltvogna er ein Mercedes Benz 420 Geländewagen Diesel, men går som oftast under kallenamnet «MB». I Hæren nyttar ein vogna innan transport, samband og stab. Sidan 80-talet har Hæren skaffa over 3000 slike vogner.

• Iveco Light Multirole Vehicle er ei lett, pansra feltvogn med firehjulstrekk. Som namnet ber preg av, kan feltvogna utgjera mange roller i strid, og kjem også i fleire versjonar. Først og fremst er det eit mobilitetskøyretøy for infanteri. Hæren fekk tilført køyretøyet i 2006 for norske styrkar på utanlandsoppdrag, for å gje soldatane betre beskyttelse mot eld frå handvåpen og mindre eksplosiv. Iveco LMV kan òg gje beskyttelse frå improviserte vegbombar (IED). Feltvogna er væpna med anten 12,7 mm miltraljøse eller MG42 maskingevær fastmontert på takluka. På grunn av ein del problem med køyretøyet i Afghanistan investererte Forsvaret i nye panserbilar av typen Iveco LAV 4 i 2015.
• M113 er ein panservognfamilie som er nytta på fleire område i Hæren. Panservogna kjem difor i fleire ulike versjonar etter bruk: sanitet (NM200), samband (NM216), kommando (NM198 og M577), luftvern (NM195), panservern (NM142), bombekast (NM204), mekanisert infanteri (NM135), reperasjon (NM197), eldleiing (NM201) og innan ingeniørkrigføring (NM205). Den lettpansra beltevogna har vore i bruk i lang tid i Hæren, men har gjennomgått betydelege oppgraderingar.
• M109A3GN er ein middelstung sjølvdriven artillerihaubits, som skyt artilleri på 155 mm. Haubitsen er ei panservogn som har høg mobilitet i terreng. Artillerivogna vart kjøpt inn i 1969, men har vore kontinuerleg oppgradert sidan 70-talet.
• Lynx 6900 er ein snøskuter brukt av grensekompania, Hærens militærpoliti og Brigade Nord. Snøskuteren vert brukt til oppklaring, patrulje og sambandsrelé.
• Sisu, pansra personelkjøretøy

• 
  Ei skreddarsydd MB feltvogn under patrulje i Faryab, Afghanistan.
• 
  MB 240GD feltvogn i norsk teneste.
  Harald Hansen (2005)
• 
  Ei beltevogn med 12,7 mm M-2 Browning ut or takluka.
  Foto:Tobias Tofte (2011)

Personleg utrustning

Det er heilt nødvendig for den individuelle soldat å ha personleg utrustning i tenesta i Hæren. Det inneber ei omfattande liste av Personlig bekledning og utstyr (PBU) av alt utstyret kvar soldat bruker. Den personlege utrustninga er spesifisert i ulike utstyrslister, kalla for «satsliste». Soldaten får utdelt ulike satsar etter kva rolle han utfyller avdelinga si, som til dømes vognførarsats og jegersats.

Det er fleire aktørar som produserer og importerer den personlege utrustninga for Hæren og Forsvaret. Norsk Forsvarsmateriell (NFM Garm) er ein stor aktør innan tekstil, stridsvestar og taktiske uniformsløysningar. Equipnor og Safety & Security Services importerer og distribuerer utstyr. Cato Ringstad produserer sekkar og ytterklede. Også private aktørar, som Norrøna Sport, Jerven og Aklima, leverer til Hæren.

• 
  Soldatar frå 2. bataljon med HK416 og MINIMI i ei grop under øvelse Saber Strike i Latvia.
  Stabssersjant Brett Miller (2014)
• 
  Ein stormsoldat i vinterkamuflasje og kuldemaske.
• 
  Helikopter Bell 412 SP transporterer soldatar bak fiendens linjer.
  Fredrik Ringnes (2016)

Gardeuniform M/70 Feltskjorte M/71 Marsjstøvel M/77 Stridssekk M/96 Feltuniform M/75 Feltlue M/51 Stridssekk M/53 Membranuniform M/02 Arbeidsuniform M/04

Ved bombeangrepet i Regjeringskvartalet 22. juli 2011 forsterka Garden slottet. Her med skarpt ladd MG42 og HK416N.
Lars Magne Hovtun (2011)

Handvåpen

• Heckler & Koch HK416, automatgevær (5,56 × 45 mm). Standardrifla for soldatar i Hæren.
• Heckler & Koch HK417, skarpskyttarrifle (7,62 × 51 mm). Verva soldatar i oppklaringsavdelingar bruker denne rifla.
• MP-7, maskinpistol (4,6 x 30 mm). Sanitetspersonell og vognførarar ber dette våpenet på grunn av at han er liten og lett.
• MG42 maskingevær (7,62 × 51 mm). Maskingeværet er standard lagsvåpen i infanterikompani og stormeskadronar. Mindre feltvogner og lastebilar er utstyrt med MG42.
• M-2 Browning, mitraljøse (12,7 x 99 mm). Vert stort sett kalla for «tolv-sju». Sidan mitraljøsa er så tung, er ho oftast fastmontert på taket av beltevogn Bv206, M113 panservogner eller feltvogn Iveco LMV.
• FN MINIMI, maskingevær (5,56 x 45 mm). Lett maskingevær som er i bruk i alle avdelingar.
• Barrett M82, materielløydeleggingsrifle (12,7 x 99 mm). Eit fåtal utvalgte spesialtrente skarpskyttarar og stormingeniørar i Hæren handterer denne rifla.
• Glock 17, pistol (9 x 19 mm). Somme befal og verva ber dette våpenet i tillegg til HK416 eller FN MINIMI.

Ein soldat frå 2. bataljon opererer våpensystemet Javelin på øving Saber Strike i Latvia.
Brett Miller (2014)

Artilleri og missilar

• Javelin, våpensystemet er ein sjølvdriven panservernrakett nytta av infanteriet i Panserbataljonen, 2. bataljon og Telemark bataljon.
• RFK, rekylfritt panservernhandvåpen som skyt 84 mm granatar. Kanonen vert oftast operert av to infanteristar.
• M-72, panservernrakett som har vore i bruk sidan 1966. Panservernvåpenet kan handterast av ein enkeltsoldat og kan ikkje ladast på ny etter bruk.

Kjelder

Litteratur

Breidlid, Olav; Oppegaard, Tore H.; Torblå, Per (1990): Hæren etter andre verdenskrig. 1945-1990 Oslo: Fabritius Forlag ISBN 82-90545-16-9 Gjeruldsen, Ole Henrik (2000): Hæren og eneveldet i Norge 1660–1675. Oslo: Forsvarsmuseet Grimnes, Ole Kristian (2015): «Norge under andre verdenskrig». Store Norske Leksikon. Henta 16. november 2015 lenkje Hagtvedt, Arne O. (2005): Unionsoppløsningen i 1905 – Forsvarets rolle. Oslo: Folk og Forsvar PDF-lenkje Jensen, Åke F. (1995): Kavaleriet i Norge 1200–1994: Utvikling og innsats gjennom 800 år. 1. utgåve. Oslo: Elanders Forlag ISBN 82-90545-43-6 Leraand, Dag; Rein, Torolf (2015): «Hæren». Store Norske Leksikon. Henta 23. oktober 2015 lenkje Leraand, Dag (2015): «Hærens historie». Store Norske Leksikon. Henta 22. oktober 2015 lenkje Lockhart, Paul Douglas (2007): Denmark, 1513–1660: The Rise and Decline of a Renaissance Monarchy. Oxford University Press ISBN 0199271216.

Lundesgaard, Leif (1995): Brigaden i Nord-Norge. 1953–1995 1. utgåve, Oslo: Elanders Forlag ISBN 82-90545-51-7 Nørby, Søren (2006): Det danske forsvar. København: Det historiske hus ISBN 87-11-11853-9 Nåvik, Ørnulf (1996) Vernepliktens historie. 950–1996. 1. utgåve. Oslo: Elanders Forlag ISBN 82-90545-60-6 Forsvarets Overkommando (21. august 2014) I Store norske leksikon. Henta 18. november 2015 lenkje Smith, Sven-Erik G. (1978): For konge og fedreland: Hæren på Vestlandet gjennom 350 år. 1. utgåve. Bergen: Hovedkomiteen for feiringen av Hærens 350-års jubileum i Bergensområdet Strøm, Knut Erik (1996): Hærens uniformer i vårt århundrede: Et billedhefte. Forsvarmuseets småskrift nr. 15. Oslo: Forsvarmuseet Valen, May Brith (2012): «Samvirke – et av Hærens viktigste kjerneområder». Oslo: Forsvarets høgskole lenkje Aasgaard, Erik C. (1992): Den norske hær i dansketiden: Et billedhefte. Forsvarmuseets småskrift nr. 10. Oslo: Forsvarmuseet