Wikipedia

Wikipedia:BATUTA: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
CommonsDelinker zamienia link do pliku z BATUTA_logo2.svg na BATUTA_logo_przezroczyste.svg. Powód: file renamed on Commons.
dr.
 
(Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1:
{{:Wikipedia:BATUTA/Menu}}
[[Plik:BATUTA logo przezroczyste.svg|150px|thumb|Logo akcji]]
== Wstęp ==
Na tej stronie znajduje się opis specjalnej akcji służącej poprawie wiarygodności artykułów, jaka była planowana ponad 15 miesięcy. Dotychczasowe, absorbujące akcje (przenoszenie grafik na Commons, oznaczanie artykułów wolnych od wandalizmów i inne) powodowały, że musieliśmy ją przesunąć w czasie. Zdecydowaliśmy, aby ujawnić ją 20 stycznia 2010 roku w celu włączenia innych wikipedystów do jej jeszcze lepszego przygotowania. '''Akcja ruszy 1 lutego tego roku i potrwa do końca miesiąca.'''
 
=== Cele akcji ===
W tym czasie będziemy chcieli wykonać kilka zadań. Przede wszystkim chcemy zmierzyć się z artykułami, w których od kilku lat znajdują się szablony z komunikatami domagającymi się źródeł. Druga kwestia to indywidualne wybory dziedzin wiedzy, w których brakuje źródeł, a którymi część z nas nie zajmowała się z powodu innych prac w Wikipedii. Po trzecie chcemy położyć większy i skuteczniejszy nacisk na to, aby nowe artykuły w Wikipedii miały źródła. Nawyk pisania artykułów od razu z bibliografią i przypisami powinien stać się standardem tej encyklopedii.
 
== Dlaczego źródła w artykułach są konieczne ==
[[Plik:Status haseł w pl wiki wg źródeł.png|thumb|350px|Jeszcze ok. 40% artykułów nie posiada żadnych źródeł, nawet linków zewnętrznych, a tylko 1/3 ma przypisy lub bibliografię]]
Nie ma wątpliwości, że w artykułach w Wikipedii ważną rolę odgrywają sekcje wskazujące źródła informacji. Strona ''[[Wikipedia:Weryfikowalność]]'' (jeden z [[Wikipedia:Pięć filarów|pięciu filarów Wikipedii]] – najważniejszych zasad projektu) podaje: „czytelnicy Wikipedii powinni mieć możliwość sprawdzenia, czy zamieszczone tu materiały zostały wcześniej opublikowane przez wiarygodne źródła. Autorzy artykułów powinni zapewnić źródła dla cytatów oraz dla wszelkich informacji, które są lub mogłyby zostać zakwestionowane. W przeciwnym przypadku takie materiały mogą zostać usunięte”.
 
Linia 39 ⟶ 33:
== Fronty działań Armii Batuty ==
; Front OZ
Jest to pierwsza linia frontu walki z nowymi artykułumiartykułami, w których nie zamieszczono źródeł do podanych w nich informacji: czy to w postaci przypisów (przy czym tymi odnośnikami do źródeł należy uźródłowić całe artykuł; dla przykładu jeden przypis w artykule o długości jednego ekranu to zdecydowanie za mało), czy bibliografii ogólnej. Zadania batalionu pełniącego służbę na tym froncie są bardzo proste, ale jednocześnie niezwykle ważne, ponieważ mają one walor edukacyjny. Sukcesy odniesione na tym froncie przełożą się na osłabienie przeciwnika na innych frontach i walnie przyczynią się do ostatecznego zwycięstwa Armii Batuty. Zadania na Froncie OZ sprowadzają się do:
# Pouczania autorów nieczyniących zadość wymogowi weryfikowalności artykułów, iż źródła w artykułach na Wikipedii są konieczne i potrzebne (vide ''[[Wikipedia:BATUTA#Dlaczego źródła w artykułuch są konieczne|Dlaczego źródła w artykułach są konieczne]]'').
# Grzecznego ale stanowczego domagania się od autorów nowo powstałych nieuźródłowionych artykułów uzupełnienia ich o źródła. Można użyć szablonu {{s|Szablon:TestWER}}.
Linia 53 ⟶ 47:
=== Weryfikowanie starych artykułów ===
Za uźródłowienie artykułu odpowiadają autorzy wprowadzający do niego treści merytoryczne. To oni są najbardziej kompetentni do uczynienia zadość wymogowi weryfikowalności artykułu, tzn. wzbogacenia go o źródła, czyli materiały, na podstawie których zostało ono napisane. Niemniej, gdy autorzy nie poczuwają się do tej odpowiedzialności, inni wikipedyści mogą ich w tym zadaniu zastąpić lub wspomóc. Muszą oni pamiętać jednak o tym, że uźródłowienie artykułu powinno mieć charakter całościowy, tzn. zamieszczając w nieuźródłowionym artykule źródła, należy uźródłowić wszystkie istotne informacje, które są w nim podane. Na wikipedyście weryfikującym artykuł niezawierające źródeł spoczywa więc obowiązek sumiennego zebrania w miarę możliwości jak największej liczby rzetelnych materiałów. Jeżeli w artykule znajduje się informacja inna niż w zgromadzonych przez wikipedystę materiałach, należy tę informację w artykule poprawić. Jeżeli w artykule znajduje się istotna informacja, której wikipedysta uźródławiający artykuł nie znalazł w swoich źródłach, wówczas przy tej informacji należy zamieścić szablon {{s|fakt}}. Jednak w przypadku gdy informacja taka dotyczy kwestii kontrowersyjnych lub wygląda na niewiarygodną bądź mocno wątpliwą, powinno się ją usunąć z artykułu. Weryfikacja artykułu jest też dobrą okazją do jego rozbudowy, nie jest to jednak konieczność.
 
== Patrole na OZ ==
=== Wykrywanie ===
Nowe artykuły sprawdzamy na stronie [[Specjalna:Nowe strony]] (link wisi na OZ), w istniejących artykułach wykrywamy ''(co?)'' na OZetach ([[Specjalna:Ostatnie zmiany]]).
 
Ponieważ nowicjusze są słabiej zaznajomieni z zasadami, w ich przypadku częściej zdarza się, że nie dodają źródeł. Administratorzy najczęściej dodają źródła do nowych artykułów, osoby niezarejestrowane najrzadziej (zobacz raport poniżej). Szczególną uwagę warto zwrócić na nieoznaczone od dłuższego czasu, zapewne artykuł był już przeglądany przez któregoś z redaktorów, ale nie został oznaczony z powodu wątpliwych treści. Warto więc śledząc zmiany, pilniej sprawdzać treści dodawane przez niezarejestrowane osoby, przez nowicjuszy (nieznane nam nicki, nicki z czerwonymi stronami dyskusji) oraz nieoznaczone artykuły. Aby przejrzeć wkład niezarejestrowanych, można odhaczyć opcję „Ukryj zalogowanych” na stronie ostatnich zmian. [http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&hideliu=1 kliknij tutaj]. W tej akcji przeglądamy we wszystkich przypadkach głównie duże zmiany, rozpoznajemy je po dużej liczbie podanej w nawiasie.
 
=== Działania po wykryciu ===
Po wykryciu nieuźródłowionych treści, szczególnie zawierających ''informacje wrażliwe'', podejmujemy działania, które naszym zdaniem przyczynią się uźródłowienia.
 
Jeżeli edytorem była osoba zarejestrowana, podejmujemy działania mające na celu propagowanie podawania źródeł do dodawanych treści. W przypadku gdy edytorem jest niezarejestrowany użytkownik, działania promocyjne można prowadzić, jeżeli rozpoznamy edycję ze stałego IP.
 
Kolejną decyzją, jaką musimy podjąć, to czy sami dodajemy źródła, czy pozostawiamy to innym. Jeżeli artykuł jest z dziedziny, w której mamy rozeznanie i mamy publikacje opisujące to zagadnienie, to dodanie wskazań na źródła nie zajmie wiele czasu, a problem zostanie rozwiązany. Pamiętajmy też, że żyjemy w dobie ''globalnej wioski'', a dotarcie do informacji w Internecie to moment.
 
W pozostałych przypadkach oznaczamy wrażliwe miejsca szablonami. Tu na razie krótko - zastępujemy {{s|Źródła}} wywołaniem tego szablonu z datą w kategorii, czyli <nowiki>{{subst:źd}}</nowiki>. Podobnie w tekście dodajemy zamiast {{s|fakt}} szablon z wywołaniem daty: <nowiki>{{subst:fd}}</nowiki> (zobacz więcej o szablonach poniżej). Ponieważ część z nas jest przyzwyczajona do wstawiania pierwszego typu szablonu, a o dacie się zapomina, to jeszcze można użyć CatScana: [http://toolserver.org/~daniel/WikiSense/CategoryIntersect.php?wikilang=pl&wikifam=.wikipedia.org&basecat=Artyku%C5%82y+wymagaj%C4%85ce+uzupe%C5%82nienia+%C5%BAr%C3%B3de%C5%82&basedeep=3&mode=rc&hours=96&onlynew=on&go=Skanuj&format=html&userlang=pl zobacz w których nowych artykułach dodaje się szablony bez dat]. Można przejrzeć, kto dodał te szablony i poinformować, że lepiej dodawać odpowiedni szablon wywołujący kategorię z datą.
 
=== Propagowanie dodawania źródeł ===
* '''Informowanie''': Część wikipedystów, szczególnie nowych, może nie wiedzieć o tym, że przy dodawaniu treści należy zamieszczać źródła, na jakie się powołują. Karcenie nowych za to, że ich nie dodali, nie jest najlepszym wyjściem. Zaczynamy więc od informowania. Najlepiej jest podać przykład podobnego artykułu/podobnej treści, jaką dodał nowicjusz. Dodawanie przypisów wcale nie jest bardzo łatwe, ale można wytłumaczyć, jak się to robi. Minimum to oczywiście podanie linków do stron pomocy, zasad i zaleceń. Można w tym celu wykorzystać nowy szablon {{s|TestWER}} - wpisujemy go w postaci <nowiki>{{testWER|nazwa artykułu nie mającego źródła|Nick powiadamiającego}}</nowiki>.
* '''Pomaganie''': Mimo podania niezbędnych linków nowicjusz nadal może mieć problem ze zrozumieniem stron zasad i pomocy. Może warto byłoby się zabrać za ulepszenie opisów - są dość skąpe i schematyczne. Jeżeli mamy pomagać, pamiętajmy - nowicjusz nie będzie rozumiał żargonu. Piszmy prostym (ale nie prostackim) językiem. Można też przy okazji wspomnieć o użyciu przycisków w pasku edycji: [[Wikipedia:Narzędzia/refToolbar|Wikipedysta:Holek/refToolbar]]. Jeżeli pomagasz, pamiętaj, że może będzie trzeba trochę więcej czasu poświęcić na pomoc i przerwać na ten czas inne prace w Wikipedii.
* '''Co robić z uparciuchami''': trzeba dobrze wytłumaczyć, że projekt opiera się na pewnych zasadach. Można też uprzejmie zapytać, dlaczego dana osoba nie dodaje przypisów. Niektóre osoby... nie chcą się po prostu przyznać, że coś jest trudne do zrozumienia, bo nie chcą wyjść na lamerów. Może tłumaczą artykułu z innej wersji Wikipedii i wydaje im się, że wystarczy, gdy w tamtej wersji są źródła. A może tam też ich nie ma i dziwią się, że w polskiej wersji źródeł się wymaga. Oczywiście tu też trzeba wyjaśnić, że zasadę dodawania bibliografii przyjęto konsensem w większości Wikipedii (w małych może te naciski nie są zbyt wyraźne). Gorzej gdy druga strona nie odpowiada w ogóle na nasze zapytania i prośby. Niestety, czasami trzeba przyhamować, używając tych przycisków, które najlepiej, gdyby przyciskane nie były. Pamiętajmy, by nie starać się udowodnić drugiej stronie, że zasługuje na bloka. To jest ostateczność.
 
=== Szablony ostrzegawczo-informacyjne ===
* {{s|Weryfikacja}} - lepiej użyć nowego '''{{s|TestWER}}''' w postaci <nowiki>{{testWER|nazwa artykułu nie mającego źródła|Nick powiadamiającego}}</nowiki> + ewentualnie lista artykułów, jeśli było ich więcej niż jedno.
* {{s|źródła}} - zamiast niego lepiej użyć szablonu {{s|źd}} w postaci '''<nowiki>{{subst:źd}}</nowiki>''' - zobacz niżej
* {{s|fakt}} - analogicznie lepiej użyć szablonu {{s|fd}} w postaci '''<nowiki>{{subst:fd}}</nowiki>'''.
 
=== Efektywne wykorzystanie szablonów ===
; Kwestie ogólne
Szablon '''[[Szablon:Źródła|źródła]]''' nie zmienia stanu ''uźródłowienia'' artykułu, ale może pełnić dwie funkcje – mobilizującą (prowadzącą do uzupełnienia [[Wikipedia:Bibliografia|źródeł]] w artykule) oraz ostrzegającą (czytelnika przed natrafieniem na treści nieweryfikowalne). Za ważniejszą należy uznać pierwszą z nich, co zresztą pośrednio wynika z treści tegoż szablonu (''Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.'') oraz z istoty wskazanej zasady weryfikowalności. To samo w zasadzie dotyczy także szablonu '''[[Szablon:Fakt|fakt]]'''.
 
; Oznaczenie daty w szablonie
Aby szablon wykonywał efektywnie wskazaną wyżej funkcję korygującą, należy przede wszystkim zaopatrzyć go w datę (roku i miesiąca jego wstawienia), a więc zastosowanie formatu '''<nowiki>{{źródła|data=2009-12}}</nowiki>''' (i odpowiednio '''<nowiki>{{fakt|data=2009-12}}</nowiki>'''). Takie oznaczenie spowoduje dodanie danego artykułu do kategorii szczegółowej ([[:Kategoria:Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł od 2009-12|Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł od 2009-12]]), będącej jedną z podkategorii dla kategorii [[:Kategoria:Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł|Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł]]. Kategoria główna liczy (według stanu na dzień 18 grudnia 2009) '''już ponad 13&nbsp;400''' pozycji – tj. artykułów, w których wstawiono szablon źródła/fakt bez dodatkowego zaopatrzenia go w datę. Przez to kategoria ta staje się mało praktyczna, co w rezultacie przekłada się na obniżenie użyteczności szablonów – ustalenie, kiedy pojawił się monit o poprawę weryfikowalności, będzie bowiem możliwe dopiero po przeanalizowaniu historii edycji (liczącej nieraz kilkadziesiąt i więcej pozycji). Wstawienie daty dodatkowo porządkuje zawartość kategorii głównej, ułatwiając nawigację, jak również pozwala zweryfikować długość sygnalizacji braku źródeł, a tym samym podjąć odpowiednie dalsze kroki po upływie określonego czasu.
 
: '''Uwaga''': Przy używyciu procedury wstawiaj kod szablonu '''<nowiki>{{subst:źd}}</nowiki>''' data dodawana jest automatycznie, razem z kategorią.
 
; Adnotacje w szablonie
W ramce tworzonej przez szablon umieszczać, tekst ten dodawany jest jako parametr wywołania szablonu, np. <nowiki>{{źródła|w szczególności w sekcji pierwszej, drugiej i trzeciej}}</nowiki> lub <nowiki>{{źródła|sekcja|w szczególności w pierwszym i ostatnim akapicie}}</nowiki>.
 
; Dodatkowe zalecenia
Dla większej skuteczności wskazanych szablonów warto też podjąć (poza ich wstawieniem) dodatkowe czynności, a w szczególności:
* zwrócić się do autora artykułu (autora danej części artykułu) o uzupełnienie źródeł. W przypadku [[Wikiprojekt:Nowicjusz|nowicjuszy]] warto przedstawić im dodatkowo podstawy zasady weryfikowalności;
* zasygnalizować brak źródeł w danym artykule odpowiedniemu wikiprojektowi;
* rozważyć zasadność usunięcia artykułu (np. w trybie [[Wikipedia:Poczekalnia|Poczekalni]]), zwłaszcza przy długotrwałym braku reakcji na monity o źródła i braku możliwości uźródłowienia we własnym zakresie.
 
Należy też pamiętać o usunięciu szablonu, jeżeli źródła w dostatecznej formie (jako sekcja np. [[Wikipedia:Bibliografia|bibliografia/źródła]] albo jako [[Pomoc:Przypisy|przypisy]], aby artykuł w nie zaopatrzone nie znajdowało się bezczynnie w kategorii (zob. np. [http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_U%C5%82an&action=historysubmit&diff=18752078&oldid=15321577]). Zbędne jest także wstawianie zwłaszcza szablonu fakt do wyrażeń [[Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych|zwodniczych]] i [[Wikipedia:Unikaj próżnych wyrażeń|próżnych]]; w takich wypadkach określenia te należy po prostu zneutralizować lub usunąć.
 
; Propozycje techniczne
* uzupełnianie daty w szablonach źródła i fakt przez [[Wikipedia:Boty|bota]];
* zaimplementowanie z angielskiej Wikipedii odpowiednika szablonu [http://en.wikipedia.org/wiki/Template:BLP_sources BLP sources] dla artykułów biograficznych (ogólnie wszystkich lub dla osób żyjących, jak to ma miejsce na angielskiej Wikipedii), co pozwoli wyodrębnić część artykułów (również z podziałem na podkategorie według daty).
 
== Już o nas piszą ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:BATUTA”