Bitwa o Fort Donelson: Różnice pomiędzy wersjami

|epokanazwa = nowożytnośćBitwa o Fort Donelson

|nazwaepoka = Bitwa o Fort= Donelsonnowożytność

|konflikt = [[Wojna secesyjna]]

|grafika = Battle of Fort Donelson.png

|opis grafiki = =

|dataczas = 11–16 lutego [[1862]]

|miejsce = 50 km od [[Clarksville (Tennessee)|Clarksville]], [[Tennessee]]

|przyczyna = chęć wyparcia sił konfederatów z Tennessee

|strona1 = <center>{{flaga|Stany Skonfederowane|7}}<br= />[[Skonfederowane Stany Ameryki|Konfederacja]]</center>

|strona2 = <center>[[Plik:USStany flag 34 stars.svg|30px]]<br />[[USAZjednoczone|Unia]]</center>

|dowódca1 = gen. [[John B. Floyd]]

|dowódca2 = gen. bryg. [[Ulysses Grant|Ulysses S. Grant]]

|siły1 = 16 000

|siły2 = 24 500

|straty1 = około 2 0002000 zabitych i rannych,<br />12 000 jeńców

|straty2 = 2 331= 2331

[[Plik:Fort Donelson Feb14.png|right|thumb|Pozycje wojsk wieczorem [[14 lutego]] [[1862]] roku]]

[[Plik:Fort Donelson Feb15am.png|right|thumb|Kontratak konfederatów rankiem [[15 lutego]] [[1862]] roku]]

[[Plik:Fort Donelson Feb15pm.png|right|thumb|Sytuacja po południu [[15 lutego]] [[1862]] roku]]

Siły Granta nie zdążyły dotrzeć pod Fort Henry z powodu bagnistego i rozmiękniętego przez deszcze terenu, lecz ich udział tam okazał się niepotrzebny. 11 lutego natomiast Grant dotarł pod Fort Donelson nad rzeką [[Cumberland (rzeka)|Cumberland]], obsadzony przez znacznie silniejszy garnizon. Pomimo braku czasu na właściwe odtworzenie gotowości bojowej, atak ponownie został wsparty przez Zachodnią Flotyllę Kanonierek komodora [[Andrew Foote|Andrew Foote'aFoote’a]], w składzie 4 [[kanonierkiKanonierki typu CairoCity|kanonierek pancernych]] ("„[[USS Baron de Kalb|St. Louis]]"”, "„[[USS Carondelet (1861)|Carondelet]]"”, "„[[USS Louisville (18621861)|Louisville]]"”, "„[[USS Pittsburgh (18621861)|Pittsburg]]"”) i 2 drewnianych ''timberclads'' ("Tyler"„Tyler” i "Conestoga"„Conestoga”)<ref name=blue128>S. Tucker, ''Blue...'', s. 127-128127–128.</ref>. Siły Unii jednak nie miały czasu na wcześniejsze rozpoznanie pozycji konfederatów, ani nawet nie miały dokładnych map terenu<ref name=smith71>M. Smith, ''The USS Carondelet...'', s. 71-7271–72.</ref>.

Budowę Fortu Donelson rozpoczęto w maju 1861,. zostałZostał on nazwany na cześć konfederackiego generała Daniela Donelsona z Armii Tennessee. Główny [[fort]] miał co najmniej 10 [[redan (fortyfikacja)|redanów]] i zajmował powierzchnię 15 [[akr]]ów<ref name=field>R. Field, A. Hook, ''American...'', s. 13-1413–14.</ref>. Zachodnie i południowe podejścia były chronione przez dalsze fortyfikacje polowe, w składzie co najmniej 7 redanów, rowów i jam strzeleckich. Główny wał ziemny fortu miał wysokość ok. 3,6 m i był otoczony rowem<ref name=field />. Na północy, nad samą rzeką znajdowała się ponadto poza fortem niższa bateria nadbrzeżna z 9 działami (8 32-funtowych i 1 10-calowe) oraz wyższa bateria z 3 działami (3 działa 32-funtowe, z tego 1 gwintowane)<ref name=field />. Ogółem w fortyfikacjach było 67 dział<ref name=field />.

Fort Donelson położony był około 30 metrów nad rzeką, umożliwiając dobry ostrzał okrętów zbliżających się od północnego wschodu. Konfederaci wybudowali również skomplikowaną serię umocnień wokół fortu i wokół pobliskiego miasteczka Dover. Siły Unii liczyły około 24,5 tysięcy żołnierzy, podczas gdy fortu broniło około 16 tysięcy konfederatów. Obrońcy byli dobrze zaopatrzeni, ale ich uzbrojenie w dużym stopniu pamiętało jeszcze [[Wojna brytyjsko-amerykańska|wojnę brytyjsko-amerykańską]] z [[1812]] roku.

12 lutego 1862 kanonierka pancerna [[USS Carondelet (1861)|"Carondelet"„Carondelet”]] przeprowadziła rozpoznanie, wystrzeliwując kilka pocisków na fort, bez odpowiedzi. Następnego dnia "Carondelet"„Carondelet” wdał się w dłuższy samotny pojedynek z artylerią fortu w celu odwrócenia uwagi od ruchów wojsk Unii. Prowadząc nękający ogień, wystrzelił 139 pocisków i uszkodził jedno działo 32-funtowe, zabijając dowódcę ciężkiej baterii kapitana Josepha Dixona<ref name=smith73>M. Smith, ''The USS Carondelet...'', s. 73-7773–77.</ref>. Sam został uszkodzony ciężkim pociskiem, lecz po południu kontynuował ostrzał, wystrzeliwując dalsze 45 pocisków<ref name=smith73 />. Po południu [[14 lutego]] cztery kanonierki pancerne pod dowództwem Andrew Foote'aFoote’a podeszły do Fortu Donelson od północy i rozpoczęły ostrzał, wspierane przez drewniane kanonierki za nimi, mając nadzieję zniszczyć baterie fortu, podobnie jak udało się to kilka dni wcześniej z Fortem Henry. Jednak, w walce zna bliskiejniewielką odległościodległość (200-400200–400 m), zmasowany ogień obrońców uszkodził wszystkie cztery kanonierki pancerne (łącznie trafione ok. 180 razy). Zginęło 9 marynarzy i 45 zostało rannych (z tego ponad połowa na "Carondelet"„Carondelet”)<ref name=smith85>M. Smith, ''The USS Carondelet...'', s. 85.</ref>, a sam Foote został raniony w stopę<ref name=blue130 />. Dwa okręty ("St„St. Louis"Louis” i "Louisville"„Louisville”), z uszkodzonymi urządzeniami sterowymi zdryfowały wstecz, w dół rzeki, a pozostałe kanonierki również musiały się wycofać<ref name=blue130>S. Tucker, ''Blue...'', s. 130.</ref>. Ostrzał okrętów Unii nie wyrządził żadnych poważnych strat<ref name=blue130 />.

Rankiem [[15 lutego]] konfederaci wyprowadzili kontratak na słabszym prawym skrzydle Unii i udało im się początkowo przełamać linię Unii. Jako pierwsze zaatakowały oddziały pod dowództwem generała [[Gideon Johnson Pillow|Gideona Pillowa]], jednak brak komunikacji i zamieszenie w szeregach konfederatów sprawiły, że generał [[Simon Bolivar Buckner, Sr.|Simon Buckner]] zwlekał z udzieleniem wsparcia. Jednocześnie generał Unii [[Ulysses Grant]] udał się na północ, aby spotkać się z Foote'mFoote’m i nie był świadomy toczącej się bitwy. Tymczasem generał [[John Alexander McClernand|John McClernand]] zażądał wsparcia na prawym skrzydle i ostatecznie ze wsparciem przyszedł mu generał [[Lewis Wallace]]. Dzięki temu unionistom udało się utrzymać linię na prawym skrzydle. Kawaleria konfederatów dowodzona przez pułkownika [[Nathan Bedford Forrest|Nathana Forresta]] nadal próbowała oskrzydlić unionistów na prawym skrzydle. Po przybyciu na pole walki, Grant rozkazał odzyskać prawe skrzydło i jednocześnie zaatakować na lewym skrzydle, przypuszczając, że konfederaci musieli osłabić tam siły<ref name=blue131>S. Tucker, ''Blue...'', s. 131.</ref>.<ref name=blue130 />. Natarcie to powiodło się, zagrażając fortowi. Tego dnia przybyły statkami dalsze posiłki dla Unii<ref name=blue131 />.

Wieczorem generał [[John B. Floyd]] po rozmowie z generałem Bucknerem doszedł do wniosku, że siły Unii zostały poważnie wzmocnione przy pomocy posiłków i podjął decyzję o poddaniu fortu. Nocą Forrest i jego oddział kawalerii w sile około 700 żołnierzy wycofał się na południowy wschód, bez żadnej akcji ze strony Unii. Generałowie Pillow i Floyd uciekli rzeką, pozostawiając poddanie fortu Bucknerowi<ref name=blue131 />. Nad rankiem [[16 lutego]] Buckner poddał siły konfederatów, liczące około 12 tysięcy żołnierzy<ref name=field />. Na pytanie o warunki kapitulacji, Grant odpowiedział, że możliwa jest jedynie bezwarunkowa kapitulacja<ref name=blue131 />.

Było to pierwsze poważne zwycięstwo unionistów w wojnie secesyjnej, ugruntowane następnie sukcesem w [[Bitwa pod Shiloh|bitwie pod Shiloh]] w kwietniu tego samego roku. Wyniosło ono mało znanego generała brygadiera Ulyssesa S. Granta do pierwszego szeregu dowódców Unii i przyniosło mu awans na generała majora<ref name=field />. Dało mu też pseudonim ''Unconditional Surrender'' ("bezwarunkowa„bezwarunkowa kapitulacja"kapitulacja”, zbieżny z inicjałami generała U.S.)<ref name=field />.

FilePlik:Fort Donelson river battery (1).jpg|Dolna bateria nadbrzeżna, stan obecny.

* Bryan Perrett, ''The Battle Book'', New York 1993, {{ISBN |1-85409-125-5}}.

* Ron Field, Adam Hook, ''American Civil War fortifications (3). The Mississippi and river forts'', seria Fortress nr 68, Oxford: Osprey, 2007, {{ISBN |978-184603-194-6}}.

* {{Cytuj|autor = Myron J Smith, ''|tytuł = The USS Carondelet: a Civil War ironclad on western waters'', Jefferson:|data McFarland,= 2010. ISBN|isbn = 978-0-7864-4524-0 {{lang|miejsce = Jefferson |wydawca = McFarland |oclc = 610030196 |język = en}}

* Spencer Tucker, ''[http://books.google.com/books?id=w-WCS6Cp_ZMC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Blue and Gray Navies: the Civil War Afloat]'', Annapolis: Naval Institute Press, 2006. {{ISBN |1-59114-882-0}}, {{lang|en}}

* [https://archive.ph/20121214150728/http://www.nps.gov/history/hps/abpp/battles/tn002.htm CWACS Battle Summaries: Fort Donelson] [[National Park Service]] {{lang|en}}

* [{{Cytuj stronę | url = http://www.historyanimated.com/HenryAnimation.html | tytuł = Forts Henry and Donelson] | opublikowany = historyanimated.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20130502004849/http://www.historyanimated.com/HenryAnimation.html | zarchiwizowano = 2013-05-02}} historyanimated.com {{lang|en}}

[[da{{SORTUJ:Slaget ved Fort Donelson]], Bitwa o}}

[[deKategoria:Schlacht1862 umw Ameryce Północnej|Bitwa o Fort Donelson]]

[[nlKategoria:SlagHistoria omTennessee|Bitwa o Fort Donelson]]