Narbona: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
dodanie kategorii
m wymowa
 
(Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1:
{{Jednostka administracyjna infobox
|nazwa = Narbona
|nazwa oryginalna = Narbonne
|dopełniacz nazwy = gminy Narbona
|jednostka = miejscowość i gmina
|zdjęcie = Narbonne panorama.jpg
|opis zdjęcia =
|herb alt zdjęcia = Blason ville fr Narbonne.svg
|flagaherb = FrBlason ville fr narbonaNarbonne.pngsvg
|hymnflaga = Fr narbona.png
|dewizahymn =
|państwodewiza = Francja
|siedzibapaństwo = Oksytania
|1. jednostka administracyjna = [[Oksytania (region)|Oksytania]]
|21. jednostka administracyjna = [[Aude]]
|32. jednostka administracyjna = [[Okręg Narbona|NarbonaAude]]
|43. jednostka administracyjna = [[Okręg Narbona|Narbona]]
|commonssiedziba = Category:Narbonne
|5. jednostka administracyjna =
|nazwa kodu statystycznego = [[Institut national de la statistique et des études économiques|INSEE]]
|siedziba =
|kod statystyczny = 11262
|nazwa kodu statystycznego = [[Institut national de la statistique et des études économiques|INSEE]]
|ISOpowierzchnia 3166-2 = 173,02 km²
|wysokość = 16 m n.p.m.<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.yr.no/place/France/Languedoc-Roussillon/Narbonne/ |tytuł = Narbonne, Languedoc-Roussillon (France) |autor = |data = |opublikowany = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015 |język = en |data dostępu = 7 czerwca 2016-06-07}}</ref>
|kod statystyczny = 11262
|zarządzającyrok = 1990
|liczba ludności = 45 849
|stanowisko zarządzającego =
|powierzchniagęstość zaludnienia = 265 = 173,02os./km²
|numer kierunkowy =
|wysokość = 16<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.yr.no/place/France/Languedoc-Roussillon/Narbonne/ |tytuł = Narbonne, Languedoc-Roussillon (France) |autor = |data = |opublikowany = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015 |język = en |data dostępu = 7 czerwca 2016}}</ref>
|liczbakod pocztowy ludności = 45 84911100
|rok tablice rejestracyjne = 1990
|gęstośćadres urzędu zaludnienia = 265
|numerplan kierunkowy =
|kodmapa pocztowy = 11100
|tablicenazwa mapy rejestracyjne = Francji
|adreskod mapy urzędu = Aude
|planwspółrzędne = 43.184820N = 3.003423E
|mapacommons = Category:Narbonne
|nazwawikisłownik mapy = FrancjiNarbona
|współrzędnewww = 43http://www.184820N 3narbonne.003423Efr/
|commons = Category:Narbonne
|www = http://www.narbonne.fr/
}}
'''Narbona''' ([[Język francuski|{{fr.]] ''|Narbonne''}}, [[Język oksytański{{wymowa|oksytański]]LL-Q150 ''(fra)-Mecanautes-narbonne.wav}}; {{w języku|oc|Narbona''}}, [[Łacina|{{łac.]] ''|Narbo''}}) – miejscowość i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Oksytania (region)|Oksytania]], w departamencie [[Aude]]<ref>{{cytuj książkę |autor = |tytuł = Atlas Routier France 2014 |url = |wydawca = Michelin |miejsce = |rok = |strony = 321 |isbn = 978-2-06-719261-4 |język = fr}}</ref>. Przez gminę przepływa rzeka [[Aude (rzeka)|Aude]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę |url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=Y1--0200#bogus |tytuł = Fiche cours d’eau – L’Aude (Y1--0200) |autor = |data = |opublikowany = SANDRE |język = fr |data dostępu = 19 października 2015-10-19}}</ref>.
 
'''Narbona''' ([[Język francuski|fr.]] ''Narbonne'', [[Język oksytański|oksytański]] ''Narbona'', [[Łacina|łac.]] ''Narbo'') – miejscowość i gmina we [[Francja|Francji]], w regionie [[Oksytania (region)|Oksytania]], w departamencie [[Aude]]<ref>{{cytuj książkę |autor = |tytuł = Atlas Routier France 2014 |url = |wydawca = Michelin |miejsce = |rok = |strony = 321 |isbn = 978-2-06-719261-4 |język = fr}}</ref>. Przez gminę przepływa rzeka [[Aude (rzeka)|Aude]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę |url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=Y1--0200#bogus |tytuł = Fiche cours d’eau – L’Aude (Y1--0200) |autor = |data = |opublikowany = SANDRE |język = fr |data dostępu = 19 października 2015}}</ref>.
 
Według danych na rok 1990 gminę zamieszkiwało 45 849 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 265 osób/km² (wśród 1545 gmin [[Langwedocja-Roussillon|Langwedocji-Roussillon]] Narbona plasuje się na 1. pozycji pod względem powierzchni, a na 5. miejscu pod względem liczby ludności).
Linia 45 ⟶ 42:
== Położenie ==
[[Plik:Narbonne - Canal de la Robine 01.jpg|thumb|left|240px|[[Canal de la Robine]] w Narbonie]]
Narbona administracyjnie położona jest w południowej [[Francja|Francji]], w regionie [[Oksytania (region)|Oksytania]], we wschodniej części departamentu [[Aude]]<ref name=gmaps>{{cytuj stronę |url = https://www.google.pl/maps?hl=pl&tab=wl |tytuł = Narbona, Francja |autor = |data = |opublikowany = GoogleMaps |język = pl |data dostępu = 7 czerwca 2016-06-07}}</ref>. Na zachód od miasta znajdują się wzniesienia [[Massif de la Clape]], na południowy zachód masyw [[Corbières (góry)|Corbières]], a na południe usytuowane jest jezioro przybrzeżne [[Étang de Bages-Sigean]]. Na północ od Narbony przepływa rzeka [[Aude (rzeka)|Aude]], a przez samo miasto przeprowadzony jest [[Canal de la Robine]]. We wschodniej części gminy, nad [[Morze Śródziemne|Morzem Śródziemnym]] położona jest miejscowość nadmorska [[Narbonne-Plage]]. Wschodnia część gminy znajduje się na terenie [[Park Regionalny Narbonnaise en Méditerranée|Parku Regionalnego Narbonnaise en Méditerranée]]<ref>{{cytuj książkę |autor = |tytuł = Atlas Routier France 2014 |url = |wydawca = Michelin |miejsce = |rok = 2014 |strony = 321 |isbn = 978-2-06-719261-4 |język = fr}}</ref><ref name=inpncl>{{cytuj stronę |url = https://inpn.mnhn.fr/espace/protege/FR8000042/tab/communes |tytuł = FR8000042 - La Narbonnaise en Méditerranée / Liste des communes |autor = |data = |opublikowany = 2003-2016. Inventaire National du Patrimoine Naturel |język = en |data dostępu = 16 czerwca 2016-06-16}}</ref>. Miasto położone jest w odległości 30&nbsp;km od [[Béziers]], 60&nbsp;km od [[Carcassonne]], 65&nbsp;km od [[Perpignan]], 95&nbsp;km od [[Montpellier]], 150&nbsp;km od [[Tuluza|Tuluzy]], 250&nbsp;km od [[Barcelona|Barcelony]] i 770&nbsp;km od [[Paryż]]a<ref name=gmaps />.
 
== Charakterystyka ==
Linia 52 ⟶ 49:
== Historia ==
W [[Starożytność|starożytności]] miasto było ośrodkiem [[Wolkowie|Wolków]]. W 121 roku p.n.e. zostało opanowane przez [[Starożytny Rzym|Rzymian]], którzy trzy lata później utworzyli tutaj swoją kolonię ''Narbo Martius''. Było w tym czasie stolicą prowincji [[Gallia Narbonensis]]. W 462 roku miasto zostało zdobyte przez [[Wizygoci|Wizygotów]]. Około 720 roku zostało zajęte przez [[Arabowie|Arabów]], a w 759 roku przeszło we władanie [[Pepin Krótki|Pepina Krótkiego]], króla [[Frankowie|Franków]]. Na początku [[Średniowiecze|średniowiecza]] Narbona była posiadłością [[Władcy Tuluzy|hrabiów Tuluzy]]. Miasto było ówcześnie ważnym ośrodkiem handlu (duże znaczenie portu) i rzemiosła. W 1229 roku Narbona przeszła w bezpośrednie władanie królów [[Francja|Francji]]. Od XIV wieku nastąpił powolny spadek znaczenia miasta, głównie z powodu zamulenia portu<ref name=pwn />.
 
24 października [[1870]] roku w opactwie [[Cystersi|cystersów]] Fontfroide w Narbonie zmarł ks. [[Antoni Maria Claret]], święty Kościoła katolickiego, założyciel zgromadzenie [[Klaretyni|klaretynów]]<ref>{{Cytuj |autor = Artur |tytuł = święty Antoni Maria Klaret |data = 2021-02-09 |data dostępu = 2023-08-10 |opublikowany = Imiona świętych i błogosławionych |url = https://imiona.net.pl/antoni-maria-klaret/ |język = pl-PL}}</ref>.
 
== Klimat ==
Linia 115 ⟶ 114:
|Year_Rain_days = |Year_Snow_days = |Year_Precip_days =
 
|source = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation<ref name=yr>{{cytuj stronę| url = http://www.yr.no/place/France/Languedoc-Roussillon/Narbonne/statistics.html |tytuł = Narbonne, Languedoc-Roussillon (France) |autor = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015 |język = en |data dostępu = 7 czerwca 2016-06-07}}</ref>
|accessdate = 2016-06-07
}}
Linia 122 ⟶ 121:
[[Plik:Euphorbia helioscopica flowers.jpg|thumb|[[wilczomlecz ogrodowy]] (''Euphorbia peplus'')]]
[[Plik:Linnet-Mindaugas Urbonas-1.jpg|thumb|[[makolągwa zwyczajna]] (''Linaria cannabina'')]]
Na terenie gminy zarejestrowano 486 taksonów (nie rozróżniano na gatunek, podgatunek czy odmianę) zwierząt oraz 1148 taksonów roślin<ref>{{cytuj stronę |url = https://inpn.mnhn.fr/collTerr/commune/11262/tab/especes |tytuł = Liste des espèces recensées dans commune Narbonne |autor = |data = |opublikowany = Inventaire National du Patrimoine Naturel |język = fr |data dostępu = 7 czerwca 2016-06-07}}</ref>. Wśród tych przedstawicieli flory i fauny zaobserwowano 65 gatunków wpisanych do francuskiej czerwonej księgi gatunków zagrożonych. 2 gatunki mają status gatunków [[Gatunek krytycznie zagrożony|krytycznie zagrożonych]] – są to [[węgorz europejski]] (''Anguilla anguilla'') oraz roślina ''[[Silene muscipula]]''. Status gatunku [[Gatunek zagrożony|zagrożonego]] ma 7 gatunków roślin – ''[[Alkanna lutea]]'', ''[[Astragalus alopecuroides]]'', ''[[Bifora testiculata]]'', [[nadwodnik trójpręcikowy]] (''Elatine triandra''), ''[[Hypecoum imberbe]]'', ''[[Juncus fontanesii]]'' i [[oleander pospolity]] (''Nerium oleander'') – oraz 9 gatunków ptaków – [[bocian czarny]] (''Ciconia nigra''), [[gołąb skalny]] (''Columba livia''), [[ortolan]] (''Emberiza hortulana''), [[bekas kszyk]] (''Gallinago gallinago''), [[białorzytka rdzawa]] (''Oenanthe hispanica''), [[flaming karmazynowy]] (''Phoenicopterus ruber''), [[modrzyk zwyczajny]] (''Porphyrio porphyrio''), [[remiz zwyczajny]] (''Remiz pendulinus'') i [[pokrzewka okularowa]] (''Curruca conspicillata''). Z kolei z kategorii gatunków [[Gatunek narażony|narażonych]] rozpoznano 23 gatunki roślin – ''[[Astragalus glaux]]'', ''[[Atractylis humilis]]'', ''[[Centaurea corymbosa]]'', ''[[Cirsium echinatum]]'', ''[[Corispermum gallicum]]'', [[wilczomlecz ogrodowy]] (''Euphorbia peplus''), ''[[Heliotropium supinum]]'', ''[[Hypecoum pendulum]]'', ''[[Limoniastrum monopetalum]]'', ''[[Limonium companyonis]]'', ''[[Linaria micrantha]]'', ''[[Loeflingia hispanica]]'', ''[[Medicago ciliaris]]'', ''[[Ophrys bombyliflora]]'', ''[[Ophrys speculum]]'', ''[[Plantago cornutii]]'', ''[[Pulicaria sicula]]'', ''[[Roemeria hybrida]]'', ''[[Schismus barbatus]]'', ''[[Scolymus grandiflorus]]'', ''[[Scorzonera parviflora]]'', ''[[Teucrium brachyandrum]]'' i ''[[Viola arborescens]]'' – oraz 20 gatunków zwierząt – ryby [[parposz]] (''Alosa fallax'') i [[szczupak pospolity]] (''Esox lucius''), motyl [[skalnik bryzeida]] (''Chazara briseis''), gady [[żółw hiszpański]] (''Mauremys leprosa'') i [[jaszczurka perłowa]] (''Timon lepidus''), ptaki [[trzciniak zwyczajny]] (''Acrocephalus arundinaceus''), [[świergotek łąkowy]] (''Anthus pratensis''), [[orzeł przedni]] (''Aquila chrysaetos''), [[bąk zwyczajny]] (''Botaurus stellaris''), [[makolągwa zwyczajna]] (''Linaria cannabina''), [[błotniak stawowy]] (''Circus aeruginosus''), [[błotniak łąkowy]] (''Circus pygargus''), [[dzierlatka iberyjska]] (''Galerida theklae''), [[kania ruda]] (''Milvus milvus''), [[muchołówka szara]] (''Muscicapa striata''), [[kulik wielki]] (''Numenius arquata''), [[Rybołów zwyczajny|rybołów]] (''Pandion haliaetus'') i [[pokląskwa]] (''Saxicola rubetra''), a także ssaki [[podkasaniec zwyczajny]] (''Miniopterus schreibersii'') i [[delfinek pręgoboki]] (''Stenella coeruleoalba'')<ref>{{cytuj stronę |url = https://inpn.mnhn.fr/collTerr/commune/11262/tab/especesmenacees |tytuł = Liste des espèces menacées / commune: Narbonne |autor = |data = |opublikowany = Inventaire National du Patrimoine Naturel |język = fr |data dostępu = 7 czerwca 2016-06-07}}</ref>.
 
== Zabytki ==
Linia 128 ⟶ 127:
[[Plik:Fontfroide.jpg|thumb|opactwo Sainte-Marie de Fontfroide]]
[[Plik:Chapelle des Pénitents blancs de Narbonne003.JPG|thumb|kaplica Pénitents blancs]]
Zabytki w miejscowości posiadające status [[monument historique]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/merimee_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=d%e9partement&VALUE_1=11&FIELD_2=domaines&VALUE_2=%27MONUMENTS%20HISTORIQUES%27 |tytuł = Monuments historiques de l’Aude |autor = |data = |opublikowany = culture.gouv.fr |język = fr |data dostępu = 17 października 2015-10-17}}</ref>:
{|width=auto
|
Linia 215 ⟶ 214:
[[Kategoria:Miejscowości w departamencie Aude]]
[[Kategoria:Miasta w starożytnym Rzymie]]
[[Kategoria:Narbona| ]]
[[Kategoria:Miasta wew Francjiregionie Oksytania]]