Narbona: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Wersja z 07:39, 23 lut 2022 edytuj Zan-mir (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 4598 edycji +parametr "wikisłownik" w infoboksie ← poprzednia edycja		Aktualna wersja na dzień 13:31, 14 paź 2023 edytuj anuluj edycję Delta 51 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 86 951 edycji m wymowa
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 11: \|hymn = \|dewiza = \|państwo = ~~Francja~~Oksytania \|1. jednostka administracyjna = ~~[[Oksytania (region)\|Oksytania]]~~ \|2. jednostka administracyjna = [[Aude]] \|3. jednostka administracyjna = [[Okręg Narbona\|Narbona]] Linia 19: \|kod statystyczny = 11262 \|powierzchnia = 173,02 km² \|wysokość = 16 m n.p.m.<ref>{{cytuj stronę \|url = http://www.yr.no/place/France/Languedoc-Roussillon/Narbonne/ \|tytuł = Narbonne, Languedoc-Roussillon (France) \|autor = \|data = \|opublikowany = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015 \|język = en \|data dostępu = ~~7 czerwca~~ 2016-06-07}}</ref> \|rok = 1990 \|liczba ludności = 45 849 Linia 30: \|mapa = \|nazwa mapy = Francji \|kod mapy = Aude \|współrzędne = 43.184820N 3.003423E \|commons = Category:Narbonne Linia 35 ⟶ 36: \|www = http://www.narbonne.fr/ }} '''Narbona''' (~~[[Język francuski\|~~{{fr.~~]] ''~~\|Narbonne''}}, ~~[[Język oksytański~~{{wymowa\|~~oksytański]]~~LL-Q150 ''(fra)-Mecanautes-narbonne.wav}}; {{w języku\|oc\|Narbona''}}, ~~[[Łacina\|~~{{łac.~~]] ''~~\|Narbo''}}) – miejscowość i gmina we [[Francja\|Francji]], w regionie [[Oksytania (region)\|Oksytania]], w departamencie [[Aude]]<ref>{{cytuj książkę \|autor = \|tytuł = Atlas Routier France 2014 \|url = \|wydawca = Michelin \|miejsce = \|rok = \|strony = 321 \|isbn = 978-2-06-719261-4 \|język = fr}}</ref>. Przez gminę przepływa rzeka [[Aude (rzeka)\|Aude]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę \|url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=Y1--0200#bogus \|tytuł = Fiche cours d’eau – L’Aude (Y1--0200) \|autor = \|data = \|opublikowany = SANDRE \|język = fr \|data dostępu = ~~19 października~~ 2015-10-19}}</ref>.▼ ▲'''Narbona''' ([[Język francuski\|fr.]] ''Narbonne'', [[Język oksytański\|oksytański]] ''Narbona'', [[Łacina\|łac.]] ''Narbo'') – miejscowość i gmina we [[Francja\|Francji]], w regionie [[Oksytania (region)\|Oksytania]], w departamencie [[Aude]]<ref>{{cytuj książkę \|autor = \|tytuł = Atlas Routier France 2014 \|url = \|wydawca = Michelin \|miejsce = \|rok = \|strony = 321 \|isbn = 978-2-06-719261-4 \|język = fr}}</ref>. Przez gminę przepływa rzeka [[Aude (rzeka)\|Aude]]<ref name=sandre>{{cytuj stronę \|url = http://services.sandre.eaufrance.fr/Courdo/Fiche/client/fiche_courdo.php?CdSandre=Y1--0200#bogus \|tytuł = Fiche cours d’eau – L’Aude (Y1--0200) \|autor = \|data = \|opublikowany = SANDRE \|język = fr \|data dostępu = 19 października 2015}}</ref>. Według danych na rok 1990 gminę zamieszkiwało 45 849 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 265 osób/km² (wśród 1545 gmin [[Langwedocja-Roussillon\|Langwedocji-Roussillon]] Narbona plasuje się na 1. pozycji pod względem powierzchni, a na 5. miejscu pod względem liczby ludności). Linia 42: == Położenie == [[Plik:Narbonne - Canal de la Robine 01.jpg\|thumb\|left\|240px\|[[Canal de la Robine]] w Narbonie]] Narbona administracyjnie położona jest w południowej [[Francja\|Francji]], w regionie [[Oksytania (region)\|Oksytania]], we wschodniej części departamentu [[Aude]]<ref name=gmaps>{{cytuj stronę \|url = https://www.google.pl/maps?hl=pl&tab=wl \|tytuł = Narbona, Francja \|autor = \|data = \|opublikowany = GoogleMaps \|język = pl \|data dostępu = ~~7 czerwca~~ 2016-06-07}}</ref>. Na zachód od miasta znajdują się wzniesienia [[Massif de la Clape]], na południowy zachód masyw [[Corbières (góry)\|Corbières]], a na południe usytuowane jest jezioro przybrzeżne [[Étang de Bages-Sigean]]. Na północ od Narbony przepływa rzeka [[Aude (rzeka)\|Aude]], a przez samo miasto przeprowadzony jest [[Canal de la Robine]]. We wschodniej części gminy, nad [[Morze Śródziemne\|Morzem Śródziemnym]] położona jest miejscowość nadmorska [[Narbonne-Plage]]. Wschodnia część gminy znajduje się na terenie [[Park Regionalny Narbonnaise en Méditerranée\|Parku Regionalnego Narbonnaise en Méditerranée]]<ref>{{cytuj książkę \|autor = \|tytuł = Atlas Routier France 2014 \|url = \|wydawca = Michelin \|miejsce = \|rok = 2014 \|strony = 321 \|isbn = 978-2-06-719261-4 \|język = fr}}</ref><ref name=inpncl>{{cytuj stronę \|url = https://inpn.mnhn.fr/espace/protege/FR8000042/tab/communes \|tytuł = FR8000042 - La Narbonnaise en Méditerranée / Liste des communes \|autor = \|data = \|opublikowany = 2003-2016. Inventaire National du Patrimoine Naturel \|język = en \|data dostępu = ~~16 czerwca~~ 2016-06-16}}</ref>. Miasto położone jest w odległości 30 km od [[Béziers]], 60 km od [[Carcassonne]], 65 km od [[Perpignan]], 95 km od [[Montpellier]], 150 km od [[Tuluza\|Tuluzy]], 250 km od [[Barcelona\|Barcelony]] i 770 km od [[Paryż]]a<ref name=gmaps />. == Charakterystyka == Linia 49: == Historia == W [[Starożytność\|starożytności]] miasto było ośrodkiem [[Wolkowie\|Wolków]]. W 121 roku p.n.e. zostało opanowane przez [[Starożytny Rzym\|Rzymian]], którzy trzy lata później utworzyli tutaj swoją kolonię ''Narbo Martius''. Było w tym czasie stolicą prowincji [[Gallia Narbonensis]]. W 462 roku miasto zostało zdobyte przez [[Wizygoci\|Wizygotów]]. Około 720 roku zostało zajęte przez [[Arabowie\|Arabów]], a w 759 roku przeszło we władanie [[Pepin Krótki\|Pepina Krótkiego]], króla [[Frankowie\|Franków]]. Na początku [[Średniowiecze\|średniowiecza]] Narbona była posiadłością [[Władcy Tuluzy\|hrabiów Tuluzy]]. Miasto było ówcześnie ważnym ośrodkiem handlu (duże znaczenie portu) i rzemiosła. W 1229 roku Narbona przeszła w bezpośrednie władanie królów [[Francja\|Francji]]. Od XIV wieku nastąpił powolny spadek znaczenia miasta, głównie z powodu zamulenia portu<ref name=pwn />. 24 października [[1870]] roku w opactwie [[Cystersi\|cystersów]] Fontfroide w Narbonie zmarł ks. [[Antoni Maria Claret]], święty Kościoła katolickiego, założyciel zgromadzenie [[Klaretyni\|klaretynów]]<ref>{{Cytuj \|autor = Artur \|tytuł = święty Antoni Maria Klaret \|data = 2021-02-09 \|data dostępu = 2023-08-10 \|opublikowany = Imiona świętych i błogosławionych \|url = https://imiona.net.pl/antoni-maria-klaret/ \|język = pl-PL}}</ref>. == Klimat == Linia 112 ⟶ 114: \|Year_Rain_days = \|Year_Snow_days = \|Year_Precip_days = \|source = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation<ref name=yr>{{cytuj stronę\| url = http://www.yr.no/place/France/Languedoc-Roussillon/Narbonne/statistics.html \|tytuł = Narbonne, Languedoc-Roussillon (France) \|autor = Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015 \|język = en \|data dostępu = ~~7 czerwca~~ 2016-06-07}}</ref> \|accessdate = 2016-06-07 }} Linia 119 ⟶ 121: [[Plik:Euphorbia helioscopica flowers.jpg\|thumb\|[[wilczomlecz ogrodowy]] (''Euphorbia peplus'')]] [[Plik:Linnet-Mindaugas Urbonas-1.jpg\|thumb\|[[makolągwa zwyczajna]] (''Linaria cannabina'')]] Na terenie gminy zarejestrowano 486 taksonów (nie rozróżniano na gatunek, podgatunek czy odmianę) zwierząt oraz 1148 taksonów roślin<ref>{{cytuj stronę \|url = https://inpn.mnhn.fr/collTerr/commune/11262/tab/especes \|tytuł = Liste des espèces recensées dans commune Narbonne \|autor = \|data = \|opublikowany = Inventaire National du Patrimoine Naturel \|język = fr \|data dostępu = ~~7 czerwca~~ 2016-06-07}}</ref>. Wśród tych przedstawicieli flory i fauny zaobserwowano 65 gatunków wpisanych do francuskiej czerwonej księgi gatunków zagrożonych. 2 gatunki mają status gatunków [[Gatunek krytycznie zagrożony\|krytycznie zagrożonych]] – są to [[węgorz europejski]] (''Anguilla anguilla'') oraz roślina ''[[Silene muscipula]]''. Status gatunku [[Gatunek zagrożony\|zagrożonego]] ma 7 gatunków roślin – ''[[Alkanna lutea]]'', ''[[Astragalus alopecuroides]]'', ''[[Bifora testiculata]]'', [[nadwodnik trójpręcikowy]] (''Elatine triandra''), ''[[Hypecoum imberbe]]'', ''[[Juncus fontanesii]]'' i [[oleander pospolity]] (''Nerium oleander'') – oraz 9 gatunków ptaków – [[bocian czarny]] (''Ciconia nigra''), [[gołąb skalny]] (''Columba livia''), [[ortolan]] (''Emberiza hortulana''), [[bekas kszyk]] (''Gallinago gallinago''), [[białorzytka rdzawa]] (''Oenanthe hispanica''), [[flaming karmazynowy]] (''Phoenicopterus ruber''), [[modrzyk zwyczajny]] (''Porphyrio porphyrio''), [[remiz zwyczajny]] (''Remiz pendulinus'') i [[pokrzewka okularowa]] (''Curruca conspicillata''). Z kolei z kategorii gatunków [[Gatunek narażony\|narażonych]] rozpoznano 23 gatunki roślin – ''[[Astragalus glaux]]'', ''[[Atractylis humilis]]'', ''[[Centaurea corymbosa]]'', ''[[Cirsium echinatum]]'', ''[[Corispermum gallicum]]'', [[wilczomlecz ogrodowy]] (''Euphorbia peplus''), ''[[Heliotropium supinum]]'', ''[[Hypecoum pendulum]]'', ''[[Limoniastrum monopetalum]]'', ''[[Limonium companyonis]]'', ''[[Linaria micrantha]]'', ''[[Loeflingia hispanica]]'', ''[[Medicago ciliaris]]'', ''[[Ophrys bombyliflora]]'', ''[[Ophrys speculum]]'', ''[[Plantago cornutii]]'', ''[[Pulicaria sicula]]'', ''[[Roemeria hybrida]]'', ''[[Schismus barbatus]]'', ''[[Scolymus grandiflorus]]'', ''[[Scorzonera parviflora]]'', ''[[Teucrium brachyandrum]]'' i ''[[Viola arborescens]]'' – oraz 20 gatunków zwierząt – ryby [[parposz]] (''Alosa fallax'') i [[szczupak pospolity]] (''Esox lucius''), motyl [[skalnik bryzeida]] (''Chazara briseis''), gady [[żółw hiszpański]] (''Mauremys leprosa'') i [[jaszczurka perłowa]] (''Timon lepidus''), ptaki [[trzciniak zwyczajny]] (''Acrocephalus arundinaceus''), [[świergotek łąkowy]] (''Anthus pratensis''), [[orzeł przedni]] (''Aquila chrysaetos''), [[bąk zwyczajny]] (''Botaurus stellaris''), [[makolągwa zwyczajna]] (''Linaria cannabina''), [[błotniak stawowy]] (''Circus aeruginosus''), [[błotniak łąkowy]] (''Circus pygargus''), [[dzierlatka iberyjska]] (''Galerida theklae''), [[kania ruda]] (''Milvus milvus''), [[muchołówka szara]] (''Muscicapa striata''), [[kulik wielki]] (''Numenius arquata''), [[Rybołów zwyczajny\|rybołów]] (''Pandion haliaetus'') i [[pokląskwa]] (''Saxicola rubetra''), a także ssaki [[podkasaniec zwyczajny]] (''Miniopterus schreibersii'') i [[delfinek pręgoboki]] (''Stenella coeruleoalba'')<ref>{{cytuj stronę \|url = https://inpn.mnhn.fr/collTerr/commune/11262/tab/especesmenacees \|tytuł = Liste des espèces menacées / commune: Narbonne \|autor = \|data = \|opublikowany = Inventaire National du Patrimoine Naturel \|język = fr \|data dostępu = ~~7 czerwca~~ 2016-06-07}}</ref>. == Zabytki == Linia 125 ⟶ 127: [[Plik:Fontfroide.jpg\|thumb\|opactwo Sainte-Marie de Fontfroide]] [[Plik:Chapelle des Pénitents blancs de Narbonne003.JPG\|thumb\|kaplica Pénitents blancs]] Zabytki w miejscowości posiadające status [[monument historique]]<ref>{{cytuj stronę \|url = http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/merimee_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=d%e9partement&VALUE_1=11&FIELD_2=domaines&VALUE_2=%27MONUMENTS%20HISTORIQUES%27 \|tytuł = Monuments historiques de l’Aude \|autor = \|data = \|opublikowany = culture.gouv.fr \|język = fr \|data dostępu = ~~17 października~~ 2015-10-17}}</ref>: {\|width=auto \| Linia 212 ⟶ 214: [[Kategoria:Miejscowości w departamencie Aude]] [[Kategoria:Miasta w starożytnym Rzymie]] [[Kategoria:Narbona\| ]] [[Kategoria:Miasta wew ~~Francji~~regionie Oksytania]]