Pierwsza komunia święta: Różnice pomiędzy wersjami

W Polsce wiek przyjęcia pierwszej komunii świętej jest obecnie ustalony na trzecią klasę szkoły podstawowej{{odn|Rzymek|''Rozmowa...''}}. Istnieje także możliwość dopuszczenia do komunii św. dzieci młodszych{{odn|Kongregacja Sakramentów|''Dekret (1910)''}}{{odn|Próchniewicz|, Kurosz|, Misiek|, Węcławski|: ''Wczesna Komunia Święta''}}. Św. [[Jan Paweł II]] pochwalał ten zwyczaj<ref group="uwaga">''Duszpasterska decyzja o wczesnej Komunii świętej warta jest pochwały i przypomnienia.''</ref>{{odn|Jan Paweł II|''Wstańcie, chodźmy!''|s = 83}}. Dzieci do tego dnia przygotowują się cały rok. W coraz większej liczbie parafii prowadzi się także program formacji duchowej rodziców tych dzieci, zwykle przez świeckich katechistów, przygotowywanych do tego zadania w Szkoleszkole Katechistówkatechistów<ref>{{Cytuj |autor = kozianstronę |tytuł = Szkoła Katechistów Archidiecezji Poznańskiej |data dostępu = 2018-06-20 |opublikowany = www.katecheza.pl |url = http://www.katecheza.pl/ |język = pl}}</ref>.

W starożytności komunia św. była po raz pierwszy udzielana zaraz po przyjęciu [[chrzest|chrztu]], nawet niemowlętom (pod postacią wina). Praktyka ta jest kontynuowana w [[Kościoły wschodnie|Kościołach wschodnich]]{{odn|Kongregacja Sakramentów|''Dekret (1910)''}}{{odn|Kowalczyk|''Sakramenty...''}}. W [[Kościół łaciński|Kościele łacińskim]] z biegiem czasu zaprzestano stosować tę praktykę i zaczęto dopuszczać do komunii św. dzieci posiadające już pewną świadomość tego, czym jest Eucharystia. O dojrzałości dziecka decydowali rodzice wraz z duszpasterzem. W 1215 roku [[Sobór laterański IV]] określił, że każdy katolik po dojściu do używania rozumu powinien przynajmniej raz w roku (na [[Wielkanoc]]) po [[Sakrament pokuty i pojednania|spowiedzi]] i odprawionej [[Pokuta (religia)|pokucie]] przystąpić do komunii<ref group="uwaga">''Każdy wierny bez względu na płeć skoro tylko doszedł do używania rozumu, przynajmniej raz na rok winien się sam wyspowiadać ze wszystkich grzechów swoich przed własnym kapelanem i nadaną sobie pokutę odprawić według sił, przyjmując nabożnie przynajmniej na Wielkanoc Sakrament Eucharystii, chyba że za poradą własnego kapłana dla jakiejś rozumnej przyczyny będzie uważał, iż powinien się wstrzymać przez pewien czas od jego przyjęcia''.</ref>{{odn|Bokwa|''Breviarium''|s = 148 (248)}}, co kilka wieków później potwierdził [[Sobór trydencki]], wyklinając z Kościoła tych, którzy twierdzą inaczej<ref group="uwaga">Sesja XIII, ''O Najświętszym Sakramencie'', kan. 9: ''Jeśli kto przeczy temu, że każdy poszczególny wierny Chrystusa obojga płci, po dojściu do używania rozumu, obowiązany jest przynajmniej na Wielkanoc komunikować według nakazu świętej Matki Kościoła – niech będzie wyklęty''.</ref>{{odn|Głowa|Bieda|''Breviarium''|s = 406 (VII 306)}}. Dodatkowo Ojcowie Soboru potępili pogląd mówiący, że dzieciom nieposiadającym używania rozumu potrzebna do zbawienia jest komunia święta<ref group="uwaga">Sesja XXI, ''O Komunii'', kan. 4: ''Jeśli ktoś twierdzi, że dzieciom, zanim dojdą do używania rozumu, konieczna jest Komunia święta – niech będzie wyklęty''.</ref>{{odn|Głowa|Bieda|''Breviarium''|s = 410 (VII 317)}}. Zła interpretacja nauki Kościoła doprowadziła do tego, że do komunii św. dopuszczano tylko starsze dzieci, a w wielu przypadkach już młodzież{{odn|Kongregacja Sakramentów|''Dekret (1910)''}}. Zaczęto bowiem określać dolną granicę wieku, w którym można przystąpić do komunii św. W niektórych krajach (Belgia, Holandia) wiek ten ustalono na szesnaście lat{{odn|Kopeć|''Formy przygotowania...''|s = 145}}.

Praktykę jednoczesnej komunii św. wielu dzieci wprowadzili w XVII wieku [[Zgromadzenie Misji|Księża Misjonarze]]. Uroczystość pierwszokomunijna była organizowana na zakończenie [[Misje święte|misji]]{{odn|Kopeć|''Formy przygotowania...''|s = 145}}. Zwyczaj ten rozpowszechniał się poszczególnych diecezjach świata, a na ziemie [[Polska|polskie]] dotarł w I połowie XIX wieku. Około czterdziestu dzieci z [[Kościół św. Małgorzaty w Poznaniu|kościoła św. Małgorzaty]] przyjęło I komunię św. 16 maja 1842 roku, w drugim dniu [[Zesłanie Ducha Świętego|uroczystości Zesłania Ducha Świętego]] podczas nabożeństwa w [[Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|archikatedrze]] w [[Poznań|Poznaniu]], w którym uczestniczył abp [[Marcin Dunin]] ([[Prymas Polski]]).

Organizowanie uroczystości pierwszokomunijnych przyjęło się w całym Kościele za pontyfikatu [[Pius X|Piusa X]], który podpisując dekret [[Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów#Historia nazw|Świętej Kongregacji ds. Sakramentów]] ''[[Quam singulari]]'' nakazał urządzenie generalnej komunii św. dzieci przynajmniej raz w roku<ref group="uwaga">''Raz lub więcej razy w roku proboszczowie niechaj zapowiedzą i urządzą generalną komunię dzieci i niechaj do niej dopuszczą nie tylko te dzieci, które dopiero po raz pierwszy przystępują do Stołu Pańskiego (...…).''</ref>{{odn|Kongregacja Sakramentów|''Dekret (1910)''}}.

W Polsce przyjęło się udzielanie I komunii świętej dzieciom po dwuletniej katechizacji, a tylko w wyjątkowych przypadkach dopuszczano do Stołu Pańskiego dzieci młodsze, nawet przed rozpoczęciem nauki w szkole{{odn|Kopeć|''Formy przygotowania...''|s = 147}}. W 2009 roku wskutek zmian w systemie [[Edukacja|edukacji]] wprowadzający wcześniejszy obowiązek szkolny dzieci, Komisja Wychowania Katolickiego Episkopatu Polski rozpoczęła pracę nad przesunięciem I komunii świętej do klasy III [[Szkoła podstawowa#Szkoła podstawowa w Polsce|szkoły podstawowej]]{{odn|''Komunikat (348)}}. W niektórych [[diecezja]]ch tej zmiany już dokonano.

Wiek, od którego powstaje obowiązek przystępowania do komunii św., w następujący sposób definiował św. [[Tomasz z Akwinu]]:

{{CytatD |treść = Z chwilą, kiedy w dzieciach budzi się używanie rozumu tak, że mogą przejąć ten sakrament (Eucharystię), można im go udzielić.|św. Tomasz z Akwinu|Suma teologiczna (cz. III, kw. 80, a. 9, odp. 3)}}

{{CytatD |treść = Ale skoro dziecko jest zdolne popełnić grzech śmiertelny, jest też od razu obowiązane zachować przykazanie, co do spowiedzi i w konsekwencji także co do Komunii.|św. Antonin|Suma moralis (cz.III, tyt. 14, r. 2, § 5)}}

Przygotowanie do pierwszej komunii świętej odbywa się zarówno przy parafii, jak i w szkole{{odn|Mendyk|''Komunikat''}}. Wyjątkiem od tej zasady jest tzw. Wczesna Komunia Święta, do której dzieci i ich rodzice przygotowują się na specjalnych katechezach w parafii (rodzice włączają się wtedy aktywnie do przygotowania duchowego swoich dzieci do tej uroczystości){{odn|Próchniewicz|, Kurosz|, Misiek|, Węcławski|: ''Wczesna Komunia Święta''}}.

Dla podkreślenia ważności wydarzenia dzieci, które po raz pierwszy przyjęły Eucharystię, obdarowywane są przez najbliższych podarunkami.

* {{cytuj książkę |autor=H. J. Sobeczko (red.) |tytuł=Agenda liturgiczna diecezji opolskiej |inni=H.J. Sobeczko (red.) |miejsce=Opole |rok=1986 |wydawca=Wydawnictwo św. Krzyża |odn={{odn/id|Sobeczko (red.)|''Agenda''}} }}

* {{cytuj książkę |autor=I. Bokwa (red.) |tytuł=Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła |inni=I. Bokwa (red.), IT. Bokwa, T.Gacia, S. Laskowski, H. Wójtowicz (opr.) |miejsce=Poznań |rok=2007 |wydawca=Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha Sp. z.o.o. |isbn=978-83-7516-076-5 |odn={{odn/id|Bokwa|''Breviarium''}} }}

* {{cytuj pismo |autor=Benedykt Glinkowski |tytuł=Kiedy dziecko może być dopuszczone do przyjmowania Komunii św? |url= http://web.archive.org/web/20140429050916/http://www.przewodnik-katolicki.pl/nr/porady/prawo/kiedy_dziecko_moze_byc.html |czasopismo=Przewodnik Katolicki |wydawca=Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha |miejsce=Poznań |wolumin=51 |rok=2002 |oclc=6615240 |data dostępu=28.04.2014-04-28 |odn={{odn/id|Glinkowski|''Kiedy dziecko...''}} }}

* {{cytuj pismo |autor=Dariusz Kowalczyk |tytuł=Sakramenty inicjacji chrześcijańskiej |url=http://web.archive.org/web/20140824102147/http://www.zycie-duchowe.pl:80/art-195.sakramenty-inicjacji-chrzescijanskiej.htm |czasopismo=Życie Duchowe |wydawca=WAM |issn=1232-9460 |wolumin=52 |rok=2008 |data dostępu=28.04.2014-04-28 |odn={{odn/id|Kowalczyk|''Sakramenty...''}} }}

* {{cytuj pismo |autor=Mariusz Rzymek |tytuł=Pierwsza Komunia Święta dla dziewięciolatków. Rozmowa z ks. dr. Markiem Studenskim |url= http://www.niedziela.pl/artykul/107952/nd/Pierwsza-Komunia-Swieta-dla|czasopismo=Niedziela. Edycja bielsko-żywiecka |wolumin=37 |rok=2013 |data dostępu=28.04.2014-04-28 |strony=4-54–5 |odn={{odn/id|Rzymek|''Rozmowa...''}} }}

* {{cytuj książkę |autor r=Jerzy Józef Kopeć |rozdział=Formy przygotowania do I Komunii św. w praktyce Kościoła w Polsce |autor=R. Pierskała, H. J. Sobeczko (red.) |tytuł=Sakramenty inicjacji chrześcijańskiej w liturgii i praktyce duszpasterskiej. Materiały sympozjum zorganizowanego przez Katedrę Liturgii i Hagiografii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w Kamieniu Śląskim w dniach 4-54–5.11.1996 |seria=Sympozja |inni=R. Pierskała, H.J. Sobeczko (red.) |miejsce=Opole |rok=1996 |strony=143-162143–162 |isbn=83-86865-28-8 |odn={{odn/id|Kopeć|''Formy przygotowania...''}} }}

* {{cytuj |url=https://episkopat.pl/dokumenty/komunikaty_zp_kep/4977.1,Komunikat_z_348_Zebrania_Plenarnego_KEP.html |autor=* Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi zgromadzeni na 348. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski; |tytuł=Komunikat z 348. Zebrania Plenarnego KEP |wydawca=episkopat.pl |miejsce=Łomża/Giżycko |data=21.06.2009 |data dostępu=13.06.2009-06-13 |odn={{odn/id|''Komunikat (348)}} |archiwum=https://web.archive.org/web/20160306113046/http://episkopat.pl/dokumenty/komunikaty_zp_kep/4977.1,Komunikat_z_348_Zebrania_Plenarnego_KEP.html |zarchiwizowano=2016-03-06 }}

* {{cytuj książkę |autor r=Stefan Koperek |rozdział=Rys historyczny rozwoju liturgii mszalnej |tytuł=Msza święta |inniautor=Wacław Świerzawski (red.) |tytuł=Msza święta |inni= |seria=Mysterium Christi |wydawca=Polskie Towarzystwo Teologiczne |miejsce=Kraków |rok=1992 |strony=25-6125–61 |isbn= |odn={{odn/id|Koperek|''Rys historyczny...''}} }}

* {{cytuj książkę |autor=Próchniewicz J. Próchniewicz |autor2=Kurosz J. Kurosz |autor3=Misiek B. Misiek |autor4=Węcławski M. Węcławski |autor5=Wosicka D. Wosicka |tytuł=Wczesna Komunia Święta |miejsce=Poznań |wydawca=Wydawnictwo Piotra i Pawła |odn={{odn/id|Próchniewicz|, Kurosz|, Misiek|, Węcławski|: ''Wczesna Komunia Święta''}} }}

* {{cytuj stronę |url=https://episkopat.pl/informacje_kep/5297.1,Tylko_religia_przygotowuje_do_sakramentow.html |tytuł=Tylko religia przygotowuje do sakramentów |opublikowany=episkopat.plEpiskopat Polski |data=29.08.2013 |data dostępu=2014-06-13.06.2014 |odn={{odn/id|Mendyk|''Komunikat''}} }}