Max Born: Różnice pomiędzy wersjami

 

== Życiorys ==

Jedyny syn dr. [[Gustav Jakub Born|Gustawa Jakuba Borna]] (1851–1900), Żyda urodzonego w [[Kępno|Kępnie]] (wtedy miasto [[Królestwo Prus|pruskie]] w [[Prowincja Poznańska|prowincji Poznańskiej]]), i Margarete Kauffmann (1856–1886), pochodzącej z rodziny śląskich przemysłowców. Urodził się i wychował w ówcześnie leżącym w [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwie Niemieckim]] [[Wrocław]]iu, gdzie jego ojciec wykładał na [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytecie Wrocławskim]], najpierw jako [[privatdozent]], a następnie [[profesor]] [[Anatomia porównawcza zwierząt|anatomii porównawczej]] i [[Embriologia|embriologii]]{{r|ojciec}}.

Po ukończeniu Gimnazjum im. Króla Wilhelma studiował kolejno na uniwersytetach we [[Wrocław]]iu, [[Heidelberg]]u i [[Zurych]]u. W tym czasie zetknął się z takimi naukowcami jak [[Felix Klein]], [[David Hilbert]], [[Hermann Minkowski]], [[Carl David Tolmé Runge|Carl Runge]], [[Karl Schwarzschild]], czy [[Woldemar Voigt]]{{r|www.nobelprize}}.

W roku 1909 został wykładowcą uniwersytetu w [[Getynga|Getyndze]], skąd w roku 1912 przeniósł się do [[Uniwersytet Chicagowski|University of Chicago]]. W roku 1919, po służbie wojskowej w armii niemieckiej, został profesorem uniwersytetu we [[Frankfurt nad Menem|Frankfurcie nad Menem]], później (1921) w Getyndze. Sformułował w tym czasie standardową obecnie interpretację kwadratu modułu [[Funkcja falowa|funkcji falowej]] (<math>|\Psi|^2 = \Psi^*\Psi,</math> gdzie <math>^*</math> oznacza [[sprzężenie zespolone]]) w [[równanie Schrödingera|równaniu Schrödingera]] jako gęstości prawdopodobieństwa znalezienia cząstki (zob. [[gęstość elektronowa]]), za co w 1954 roku otrzymał [[Nagroda Nobla|Nagrodę Nobla]] (równocześnie nagrodę otrzymał [[Walther Bothe]]). Z powodu [[Antysemityzm#Antysemityzm w III Rzeszy i w nazizmie|antysemickiej polityki]] rządu [[III Rzesza|III Rzeszy]] wyjechał w 1933 roku do [[Cambridge]], skąd w roku 1936 przeniósł się do Uniwersytetu w [[Edynburg]]u. Wykładał tam do 1953 r.{{r|www.nobelprize}}

 

Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] (w 1953 r., po otrzymaniu przez Borna tytułu honorowego obywatela Getyngi) Max i Hedwig Bornowie powrócili do Niemiec, ale ich dzieci pozostały w Wielkiej Brytanii. Born zamieszkał w [[Bad Pyrmont]].