Okres klasyczny (starożytna Grecja): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
jkswggeegvdhd Znacznik: Wycofane |
m Wycofano edycję użytkownika 78.30.101.96 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Archiwald. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
Linia 2:
== Definicja epoki ==
=== Etymologia ===
Nazwa ''klasyczne'' dla dziejów świata greckiego w V i IV wieku p.n.e. została ukuta już w [[Starożytność|starożytności]], na przełomie er.{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=23}} Greccy intelektualiści tamtego okresu byli świadkami politycznego upadku świata hellenistycznego, szukali więc wzorców w przeszłości.{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=23}} Takim ideałem stała się właśnie twórczość (głównie ateńska literatura i retoryka) V i IV wieku, którą starano się naśladować także w innych dziedzinach (np. w rzeźbie).{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=23}} Opinię tę przejęli historycy nowożytnej Europy, którzy nazwę dla opisywanego okresu zaczerpnęli z łaciny, używając słowa ''classis'', którym w okresie [[Cesarstwo Rzymskie|cesarstwa rzymskiego]] określano "poczet pisarzy godnych naśladowania".{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=23-24}}
=== Ramy czasowe ===
W przypadku omawiania historii wydarzeniowej za wyraźny punkt rozdzielający [[Okres archaiczny (starożytna Grecja)|okres archaiczny]] i klasyczny przyjęło się uważać wojny perskie, a konkretnie greckie zwycięstwa z lat 480/479 p.n.e.{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=19}} Taka periodyzacja nie bierze jednak pod uwagę przemian społecznych i kulturowych, które toczą się swoim tempem i to różnym na różnych obszarach. Zatem elementy charakterystyczne dla Grecji archaicznej współistniały często z tymi, które stały się charakterystyczne dla nowej epoki.{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=19}} I tak np. [[Pindar]], ważny przedstawiciel poezji archaicznej, zmarł dopiero w 438 p.n.e., natomiast ateńska demokracja oraz hegemonia tego miasta w rejonie egejskim (ważna i charakterystyczna
Koniec okresu klasycznego wiąże się zwykle ze śmiercią [[Aleksander Wielki|Aleksandra Wielkiego]] (w 323 p.n.e.), który [[Wojny Aleksandra Wielkiego|podbijając Imperium Perskie]], stworzył w świecie greckim nową rzeczywistość polityczną i społeczną, co zapoczątkowało [[Epoka hellenistyczna|epokę hellenistyczną]].{{odn|Bravo|Wipszycka|2010|s=107}}
Linia 12:
Okres klasyczny, jako rozdział w historii starożytnej Grecji, odnosi się przede wszystkim do dziejów regionów w których dominowali Grecy bądź ich kultura. Świat grecki tego okresu można zdefiniować jako wspólnotę ludzi posługujących się tym samym językiem greckim (choć różnymi jego dialektami), wyznających tę samą religię i kulty, żyjących w ramach podobnych struktur politycznych zorganizowanych wokół polis i dysponujących podobnym poziomem technologicznym i materialnym.{{odn|Davies|2003|s=24-35}} Tak scharakteryzowany świat geograficznie tylko częściowo pokrywa się z granicami współczesnej [[Grecja|Grecji]]. Nie należały do niego północne regiony obecnego państwa, czyli ówczesna [[Tracja]] i raczej Macedonia (przynajmniej początkowo, w połowie IV wieku p.n.e. była już ważną częścią Grecji{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=20}}), którą starożytni Grecy uważali za kraj barbarzyński.{{odn|Davies|2003|s=21}} Częścią świata greckiego był natomiast fragment współczesnej [[Libia|Libii]], większość [[Cypr (wyspa)|Cypru]], wybrzeże współczesnej [[Turcja|Turcji]] od [[Rodos (wyspa)|Rodos]] po [[Dardanele]], niektóre miejscowości nad [[Morze Czarne|Morzem Czarnym]], półwysep [[Gallipoli (półwysep)|Galipoli]], północny pas wybrzeża [[Morze Egejskie|Morza Egejskiego]], osiedla na wschodnim wybrzeżu [[Morze Adriatyckie|Adriatyku]] po [[Albania|Albanię]] na północy, oraz część południowej [[Italia (kraina historyczna)|Italii]] i większość [[Sycylia|Sycylii]].{{odn|Davies|2003|s=21}}
W ramach tego obszaru możemy wydzielić pięć regionów: Morze Egejskie (obejmujący Ateny), [[Peloponez]], Grecja Środkowa, południowa Italia razem z Sycylią, oraz peryferia świata greckiego.{{odn|Davies|2003|s=53}} Od połowy IV wieku p.n.e. integralną częścią świata greckiego stała się też Macedonia, leżąca w Grecji północnej.{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=20}} Regiony te ze sobą oddziaływały i wchodziły we wzajemne interakcje.{{odn|Davies|2003|s=53}}
== Wojny perskie ==
Linia 26:
== Rozwój sztuki ==
{{osobny artykuł|Sztuka grecka w okresie klasycznym}}
Znacząco rozwinęła się [[sztuka grecka w okresie klasycznym|sztuka]], głównym jej ośrodkiem w świecie greckim stały się Ateny. W architekturze szeroko stosowano [[porządek joński]] (m.in. w budowlach powstałych na [[Akropol]]u w Atenach), później [[
== Przypisy ==
| |||