Mongolia Wewnętrzna

region autonomiczny w Chinach

Region Autonomiczny Mongolii Wewnętrznej (Mongolia Wewnętrzna, mong. ᠦᠪᠦᠷ ᠮᠣᠩᠭᠤᠯ ᠤᠨ ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠭᠡᠨ ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ ᠣᠷᠤᠨ; chiń. 内蒙古自治区; pinyin Nèi Měnggǔ Zìzhìqū) – region autonomiczny w północnych Chinach obejmujący południowe ziemie historycznej Mongolii.

Region Autonomiczny Mongolii Wewnętrznej
ᠦᠪᠦᠷ ᠮᠣᠩᠭᠤᠯ ᠤᠨ ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠭᠡᠨ ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ ᠣᠷᠤᠨ
region autonomiczny
Ilustracja
Step w Mongolii Wewnętrznej
Państwo

 Chiny

Stolica

Hohhot

Kod ISO 3166-2

CN-15

Gubernator

Bu Xiaolin

Powierzchnia

1 183 000 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


24 049 155[1]

• gęstość

20 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba prefektur

12

Liczba powiatów

101

Liczba gmin

1425

Położenie na mapie Chin
Położenie na mapie
Strona internetowa

Mongolia Wewnętrzna to jedna z większych jednostek administracyjnych Chin, stanowi aż 12% ich powierzchni, chociaż zamieszkują ją jedynie 24 mln osób. Graniczy z prowincjami Heilongjiang, Jilin, Liaoning, Hebei, Shanxi, Shaanxi i Gansu, a także Regionem Autonomicznym Ningxia. Stolicą Mongolii Wewnętrznej jest Hohhot.

Historia

edytuj

W starożytności i wczesnym średniowieczu tereny współczesnej Mongolii Wewnętrznej zamieszkiwały koczownicze ludy mongolskie, z których część okresowo znajdowała się pod chińskim panowaniem.

Od IX wieku tereny Mongolii Wewnętrznej znajdowały się pod panowaniem chińskich dynastii pochodzenia koczowniczego: Liao, Xixia i Jin.

W latach 1227–1234 Mongolia Wewnętrzna weszła w skład chanatu mongolskiego Czyngis-chana. Za panowania dynastii Yuan wchodziła w skład Chin. Po upadku Yuanów w 1368 Mongolia Wewnętrzna znalazła się pod panowaniem ord mongolskich, a od jej południowej granicy rozciągnął się odbudowany Wielki Mur Chiński.

W latach 1626–1636 tereny dzisiejszej Mongolii Wewnętrznej zostały opanowane przez Mandżurów. Wraz z przejęciem przez Mandżurów władzy w Chinach w 1644 Mongolia Wewnętrzna stała się ich częścią.

Po powstaniu Republiki Chińskiej w Mongolii Wewnętrznej narodził się ruch niepodległościowy. W okresie międzywojennym ówczesne władze chińskie podzieliły Mongolię Wewnętrzną na nowo utworzone prowincje: Rehe (Dżehol), Chahar, Suiyuan i Ningxia, traktując je jako teren masowej kolonizacji chińskiej. W 1937 Japończycy dokonali inwazji na Mongolię Wewnętrzną i utworzyli marionetkowe państwo Mengjiang.

W 1945 Mongolię Wewnętrzną zajęła Armia Czerwona. W 1947 przyłączono ją ponownie do Chin, nadając jej autonomię.

Geografia

edytuj

Terytorium regionu obejmuje na ogół zrównaną wyżynę, stanowiącą część wielkiej Wyżyny Mongolskiej, wzniesioną średnio powyżej 1000 m n.p.m. W południowej części regionu wchodzi weń szeroką pętlą rzeka Huang He. Z wyżyny wznoszą się izolowane masywy górskie, zbudowane z odpornych utworów krystalicznych – na północ od zakola Huang He pasma Wula Shan (2130 m) i Daqing Shan (2400 m), w zachodniej części zakola masyw Zhuozi Shan (3015 m). Klimat jest silnie kontynentalny, z dużymi wahaniami temperatur nie tylko w ciągu roku, ale i w ciągu doby. Roczna suma opadów wynosi od 150 mm na zachodzie do 40 mm na wschodzie. Poza Huang He nie ma tu w zasadzie stałych rzek, lecz wyłącznie okresowe, wysychające w lecie i wpadające do bezodpływowych jezior słonych lub ginące w pustyni. Lasów poza zaroślami wzdłuż Huang He brak. Większą część powierzchni regionu zajmują suche stepy, przechodzące bliżej granicy z Mongolią w półpustynie z ubogą roślinnością, rozsianą kępkami. Typowa piaszczysta pustynia – Ordos rozciąga się wewnątrz zakola Huang He, sięgając do poprowadzonego wzdłuż jej południowej granicy Wielkiego Muru.

Podział administracyjny

edytuj

Ze względów historycznych podział administracyjny Mongolii Wewnętrznej odbiega nieco od podziału innych jednostek administracyjnych ChRL. Posiada ona swoje własne jednostki podziału terytorialnego: związki (盟 méng) – odpowiadające rangą prefekturom, chorągwie (旗 ) – odpowiadające rangą powiatom oraz sumu (苏木 sūmù) – odpowiadające rangą gminom[2].

Mapa Lp. Nazwa Chiński Hanyu pinyin Język mongolski Transliteracja Siedziba
 
Prefektury miejskie
2 Bayan Nur 巴彦淖尔市 Bāyànnào’ěr Shì    Bayan Naγur Qota Dzielnica Linhe
3 Wuhai 乌海市 Wūhǎi Shì    Üqai Qota Dzielnica Haibowan
4 Ordos 鄂尔多斯市 È’ěrduōsī Shì    Ordos Qota Dzielnica Dongsheng
5 Baotou 包头市 Bāotóu Shì    Buγutu Qota Dzielnica Kundulun
6 Hohhot 呼和浩特市 Hūhéhàotè Shì    Kökeqota Dzielnica Huimin
7 Ulanqab 乌兰察布市 Wūlánchábù Shì    Ulaγančabu Qota Dzielnica Jining
9 Chifeng 赤峰市 Chìfēng Shì    Ulaγanqada Qota Dzielnica Hongshan
10 Tongliao 通辽市 Tōngliáo Shì    Töngliyao Qota Dzielnica Horqin
12 Hulun Buir 呼伦贝尔市 Hūlúnbèi’ěr Shì    Kölün Buir Qota Dzielnica Hailar
Związki
1 Alxa 阿拉善盟 Ālāshàn Méng   Alaša Ayimaγ Alxa Zuoqi
8 Xilin Gol 锡林郭勒盟 Xīlínguōlè Méng   Sili-yin Ɣool Ayimaγ Xilinhot
11 Hinggan 兴安盟 Xīng’ān Méng   Kingγan Ayimaγ Ulanhot

Przypisy

edytuj
  1. Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3) [online] [dostęp 2021-05-21] (ang.).
  2. Mongols from Country to City. edited by Ole Bruun and Li Narangoa. Copenhagen: Nordic Institute of Asian Studies, 2006, s. 60.