Fludeoksyglukoza

związek chemiczny

Fludeoksyglukoza (FDG) – organiczny związek chemiczny, pochodna glukozy, w której grupa hydroksylowa w pozycji 2 zastąpiona została atomem fluoru.

Fludeoksyglukoza
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C6H11FO5

Masa molowa

182,15 g/mol

Wygląd

białe ciało stałe[1]

Identyfikacja
Numer CAS

29702-43-0 (bez wskazania izotopu)
63503-12-8 (18
F
)

PubChem

170049 (bez wskazania izotopu)
68614 (18
F
)

DrugBank

DB15107

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

V09IX04

Fluorodeoksyglukoza zawierająca promieniotwórczy izotop 18
F
jest podstawowym radiofarmaceutykiem używanym w badaniach pozytonowej emisyjnej tomografii komputerowej (PET)[2][3]. Jest podawana w formie zastrzyku dożylnego, zwykle 45–60 minut przed badaniem PET, badanie trwa od 30–60 minut[4].

Fludeoksyglukoza jest analogiem glukozy[5] i podobnie jak naturalny węglowodan może przedostawać się do wnętrza komórki poprzez transportery glukozy GLUT1(inne języki) lub GLUT3(inne języki), a następnie ulec fosforylacji katalizowaną przez heksokinazę. Powstały glukozo-6-fosforan jest dalej metabolizowany[6]; może być też zdefosforylowany przez glukozo-6-fosfatazę(inne języki) i opuścić komórkę[5]. Z powodu zastąpienia jednej grupy hydroksylowej atomem fluoru fosforan fludeoksyglukozy nie jest metabolizowany, a obecność grupy fosforanowej uniemożliwia mu przejście przez błonę komórkową[6]. W zdrowych komórkach może ulec defosforylacji i wydostać się na zewnątrz komórki, natomiast w komórkach rakowowych ilość defosfatazy jest niewystarczająca, co powoduje akumulowanie się w ich wnętrzu fludeoksyglukozy, co można wykryć dzięki zastosowaniu promieniotwórczego izotopu 18
F
. Nagromadzenie fludeoksyglukozy w komórkach obserwowane na zdjęciach PET pozwala precyzyjnie lokalizować zmiany nowotworowe. Z kolei komórki o obniżonym zapotrzebowaniu na glukozę wchłaniają niewiele fludeoksyglukozy, co również jest widoczne na zdjęciach PET[5][6].

18
F
-fludeoksyglukoza jest stosowana również do oceny dysfunkcji lewej komory komory serca. Pozarejestracyjnie wykorzystywana jest do analizy zmian miażdżycowych, a także do badania stanów zapalnych podczas infekcji, w schorzeniach reumatologicznych, zapaleniu kości i szpiku, zapaleniu jelita krętego i zapaleniu naczyń[6].

Okres połowicznego rozpadu 18
F
wynosi 110 minut[3]. Stosowanie tego środka jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, z uwagi na możliwy negatywny wpływ promieniowania na rozwój płodu, może być stosowane w absolutnej konieczności[4]. Przez 12 godzin od podania pacjent powinien ograniczyć kontakty z osobami wrażliwymi na promieniowanie[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b 2-Fluoro-2-deoxy-D-glucose (nr F5006) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2021-01-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  2. Radiofarmaceutyki, [w:] Doina Piciu, Endokrynologia nuklearna, Marek Dedecjus (red.), Medipage, 2015, s. 41, ISBN 978-83-64737-46-6 [dostęp 2021-01-26].
  3. a b Zbigniew Wygoda, Andrea d’Amico, Barbara Jarząb, Tomografia emisji pozytonów (PET) i jej zastosowanie do wykrywania, lokalizacji i monitorowania guzów gruczołów wydzielania wewnętrznego, „Postępy Nauk Medycznych”, 10/2009, s. 840–847 [dostęp 2021-01-26].
  4. a b c Ulotka do: Steripet, 250 MBq/ml, roztwór do wstrzykiwań. Fludeoxyglucosum (18F) [online], GE Healthcare [zarchiwizowane z adresu 2019-01-17].
  5. a b c Fludeoksyglukoza (18F) – dawkowanie, zastosowanie, opis leku [online], www.doz.pl [dostęp 2024-01-02].
  6. a b c d Muhammad A. Ashraf, Amandeep Goyal, Fludeoxyglucose (18F), „StatPearls”, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2023, PMID32491585 [dostęp 2024-01-02].