Mosze Kulbak

żydowski pisarz tworzący w języku jidysz

Mosze Kulbak (jid. ‏משה קולבאַק‎, Mojsze Kulbak; ur. 8 marca?/20 marca 1896[1] w Smorgoniach, zm. 29 października 1937 w ZSRR[2]) – żydowski poeta, prozaik i publicysta tworzący w języku jidysz.

Mosze Kulbak
‏משה קולבאַק‎
Mojsze Kulbak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 marca 1896
Smorgonie

Data i miejsce śmierci

29 października 1937
ZSRR

Narodowość

żydowska

Język

jidysz

Dziedzina sztuki

literatura

Życiorys

edytuj

Mosze Kulbak urodził się 20 marca 1896 roku w rodzinie żydowskiej w Smorgoniach na Wileńszczyźnie, jako syn leśnika Salomona i jego żony Simy. Odebrał tradycyjne wykształcenie religijne – najpierw w reformowanym chederze i świeckiej żydowsko-rosyjskiej szkole ludowej, a potem w wieku 18 lat w słynnej jesziwie w Wołożynie, zwanej „matką wszystkich nowoczesnych szkół żydowskich”, w której studiowali wcześniej tak wybitni pisarze jak Micha Berdyczewski czy Chajim Nachman Bialik. Wojna przerywa jego edukację. Od 1919 r. mieszkał w Wilnie, gdzie pracował jako nauczyciel, debiutując jednocześnie w 1920 r. tomikiem poezji Szirim (jid. ‏שירים‎, Pieśni) i szybko zyskując uznanie w środowisku literackim. Następnie w latach 1920-1923 przebywał w Berlinie, gdzie pracował w charakterze suflera, publikując jednocześnie dramat Jankew Frank (jid. ‏יעקבֿ פֿראַנק‎), inspirowany życiem mistyka Jakuba Franka. Po powrocie do Wilna ponownie pracował w charakterze nauczyciela literatury w jednym z żydowskich gimnazjów oraz w Żydowskim Seminarium Nauczycielskim. Z tego okresu pochodzą między innymi poemat Wilne (jid. ‏ווילנע‎, Wilno), powieść Montik (jid. ‏מאָנטיק‎, Poniedziałek) oraz wydany nakładem wydawnictwa Borysa Kleckina w 1929 r., trzytomowy zbiór dzieł Kulbaka.

Od 1929 r. mieszkał na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, gdzie dalej kontynuował karierę literacką. W 1937 r., w okresie wielkiej czystki, padł ofiarą represji stalinowskich i po aresztowaniu przez NKWD został osadzony w łagrze jako „polski szpieg” pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej. Dopiero z dokumentów, które córka Raja otrzymała w 1989 roku, okazało się, że został rozstrzelany 29 października 1937 roku. Jego ciało prawdopodobnie spoczywa w masowym grobie ofar stalinowskiego terroru w Kuropatach (dzisiejsze przedmieścia Mińska). W grudniu 1956 roku został zrehabilitowany: „bez powodu uznany za winnego”[2].

Tłumaczenia twórczości na język polski

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Czyżewski 2016 ↓, s. 134.
  2. a b Czyżewski 2016 ↓, s. 152.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj