Paul Crutzen

holenderski chemik i meteorolog, noblista

Paul Josef Crutzen (ur. 3 grudnia 1933 w Amsterdamie, zm. 28 stycznia 2021 w Moguncji[1]) – holenderski chemik atmosfery i meteorolog. W 1995 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za pracę nad zmianami ilości ozonu.

Paul Crutzen
Ilustracja
Państwo działania

Holandia

Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1933
Amsterdam

Data i miejsce śmierci

28 stycznia 2021
Moguncja

profesor
Specjalność: chemia, meteorologia
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii

Pracował przez wiele lat w amerykańskim Narodowym Centrum Badań Atmosferycznch. Był dyrektorem wydziału chemii atmosfery w Instytucie Maxa Plancka w Moguncji, a od 2006 pracował w Instytucie Oceanografii Scrippsów.

W 1999 był jednym z szefów klimatycznego projektu badawczego Indian Ocean Experiment, prowadzonego na Oceanie Indyjskim.

W 2000 zaproponował, by uznać, że od 200 lat żyjemy w nowej epoce geologicznej: antropocenie. Jako dowód wymienił gwałtowną urbanizację świata, szybkie wyczerpywanie przez człowieka paliw kopalnych gromadzonych przez setki milionów lat, a także zanieczyszczenie środowiska i emisję gazów cieplarnianych[2].

Nagrody i odznaczenia

edytuj

Crutzen, razem z Mario J. Moliną i F. Sherwood Rowlandem zostali odznaczeni Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 1995 "za badania w dziedzinie chemii atmosfery, w szczególności dotyczące powstawania i rozpadu ozonu"[3]. Wśród innych wyróżnień Crutzena są m.in.:

Przypisy

edytuj
  1. Paul Crutzen, who shared Nobel for ozone work, has died. [dostęp 2021-01-28].
  2. Homo sapiens, pan i władca świata, gazeta.pl
  3. The Nobel Prize in Chemistry 1995 [online], NobelPrize.org [dostęp 2021-02-05] (ang.).
  4. a b c d e The Nobel Prize in Chemistry 1995 [online], NobelPrize.org [dostęp 2021-02-05] (ang.).
  5. Past Laureates [online], Tyler Prize for Environmental Achievement [dostęp 2021-02-05] (ang.).
  6. Crutzen, Prof. dr. P.J. — KNAW [online], web.archive.org, 21 lipca 2015 [dostęp 2021-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-21].
  7. Крутцен П.. - Общая информация [online], www.ras.ru [dostęp 2021-02-05].
  8. Paul Crutzen | Royal Society [online], web.archive.org, 5 października 2015 [dostęp 2021-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-05].
  9. Honorary members - KNCV English [online], en.kncv.nl [dostęp 2021-02-05].
  10. Paul J. Crutzen (1933 – 2021) :: ChemViews Magazine :: ChemistryViews [online], www.chemistryviews.org [dostęp 2021-02-05] (ang.).