Skrzyp bagienny

gatunek rośliny bagiennej

Skrzyp bagienny (Equisetum fluviatile L.) – gatunek rośliny bagiennej należący do rodziny skrzypowatych. Występuje w strefie umiarkowanej na półkuli północnej. W Polsce dość pospolity gatunek rodzimy. Roślina zarodnikowa[4], roślina trująca[4]. Przodkowie skrzypów, kalamity, szczególnie w epoce karbonu odegrały dużą rolę; ich wysokość dochodziła do 30 m[4]. Wszystkie skrzypy posiadają ścianę komórkową przesyconą krzemionką, dzięki czemu pędy ich są sztywne i szorstkie; przy dotknięciu „skrzypią”, czemu zawdzięczają swą nazwę[4].

Skrzyp bagienny
Ilustracja
Szuwar skrzypu bagiennego
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

skrzypowe

Rząd

skrzypowce

Rodzina

skrzypowate

Rodzaj

skrzyp

Gatunek

skrzyp bagienny

Nazwa systematyczna
Equisetum fluviatile L. em. Ehrh.
Sp. Pl. 2: 1062. 1753
Synonimy
  • E. limosum L. em. Roth
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Morfologia

edytuj
 
Kłos zarodnionośny
 
Pochwa liściowa
 
Skrzyp bagienny - przerwany pęd z widocznym kanałem powietrznym.
Pokrój
Roślina szuwarowa. Pędy płonne i zarodnionośne podobne, prosto wzniesione, walcowate, barwy szarozielonej[4].
Łodyga
Dorasta do wysokości (30) 50 – 150 cm, szerokości 0,2-1,2 cm. Dęta, zielona, gładka, biało prążkowana, słabo rozgałęziona, z 10-30 płaskimi żeberkami. Kanał powietrzny zajmuje min. 4/5 średnicy łodygi. Bruzdkowane, długie międzywęźla i krótkie węzły. Z węzłów wyrastają w okółkach boczne nieliczne rozgałęzienia[4].
Liście
Z węzłów wyrastają także liście zrośnięte w tutkowate pochwy[4], które otulają łodygę w węzłach, tworząc wokół węzła ząbkowany kołnierzyk[4]. Pochwy są długie na 1 cm, zielone, połyskujące, przylegające, zaś trójkątne lancetowate ząbki czarne, wąsko, biało obrzeżone[4], długie na 3-4 mm. Ząbków (10)15-30.
Kłos zarodnionośny
Wieloboczne tarczowate liście zarodnionośne osadzone są na trzonkach i zebrane w kłos zaokrąglony na szczycie[4] pędu płodnego. Kłos zbudowany jest ze skupionych na szczycie okółków wolnych liści zarodnionośnych, zakończonych tarczkami pod którymi znajdują się po kilka workowatych zarodnie wytwarzających liczne zarodniki, zaopatrzone w taśmowate wyrostki[4]. Tworzenie i rozsiewanie zarodników odbywa się od maja do lipca[4]. Zarodniki rozsiewane są przez wiatr (anemochoria).

Biologia

edytuj
Rozwój
Bylina. Hydrofit, geofit. Zarodnikowanie odbywa się od maja do lipca[4]. Skrzypy rozmnażają się nie tylko przez zarodniki, ale także przez kłącza lub tworzące się na nich bulwki[4].
Biotop
Rośnie na terenach bagiennych, w miejscach podmokłych, przy brzegach wód, w trzcinie[4]. Tworzy gęste kobierce nad brzegami wód stojących na głębokości kilkudziesięciu cm do 1,5 m. Jest w Polsce rośliną pospolitą na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Zasięgiem obejmuje całą Europę, północną Azję i Amerykę Północną[4]. Gatunek światłolubny, związany z glebami kwaśnymi i ubogimi, stale podmokłymi[4].
Fitosocjologia
Jest gatunkiem charakterystycznym dla klasy (Cl.) roślinności szuwarowej Phragmitetea i zespołu roślinności (Ass.) Equisetetum fluviatilis[5].
Genetyka
2n = 216

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. Equisetum fluviatile, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q Maria Polakowska: Rośliny wodne. PZWS, 1969.
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

edytuj
  • Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.