Ssaki Polski

lista w projekcie Wikimedia
Główny artykuł: Fauna Polski.

Ssaki Polskigatunki zwierząt z gromady ssaków (Mammalia) występujące w Polsce w stanie dzikim, w granicach swojego naturalnego obszaru występowania (gatunki rodzime), gatunki pojawiające się sporadycznie w wyniku migracji, oraz gatunki obce występujące w środowisku naturalnym. Nie ujęto w wykazie gatunków udomowionych, hodowlanych (z wyjątkiem uciekinierów z hodowli, mogących egzystować w warunkach naturalnych np. nutrii) oraz trzymanych w ogrodach zoologicznych. Łącznie, w czasach nowożytnych (po roku 1500), na terenie Polski odnotowano 119 (uwzględniając sobola[a] – 120, a być może nawet 122, jeśli prawdziwe są informacje o bytowaniu na ziemiach polskich polatuchy i rosomaka[1]) gatunków ssaków, występujących w stanie dzikim.

Za gatunki obce uznano takie, które zostały introdukowane przez człowieka na terytorium Polski (np. muflon, jeleń wschodni) oraz takie, które zostały introdukowane przez człowieka do Europy z innej części świata, a następnie przywędrowały do Polski z sąsiednich krajów (np. jenot, piżmak)[2]. Znakiem (†) oznaczono gatunki całkowicie wymarłe lub wymarłe na obszarze Polski i dotychczas nie reintrodukowane.

Lista ssaków Polski

edytuj
Rząd: owadożerne (Eulipotyphla)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
jeżowate (Erinaceidae) jeż (Erinaceus) jeż wschodni (Erinaceus roumanicus) objęty ochroną częściową
 
jeż zachodni (Erinaceus europaeus) objęty ochroną częściową
 
kretowate (Talpidae) kret (Talpa) kret europejski (Talpa europaea) objęty ochroną częściową
 
ryjówkowate (Soricidae) zębiełek (Crocidura) zębiełek białawy (Crocidura leucodon) objęty ochroną częściową
 
zębiełek karliczek (Crocidura suaveolens) objęty ochroną częściową
 
rzęsorek (Neomys) rzęsorek mniejszy (Neomys milleri) objęty ochroną częściową
 
rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens) objęty ochroną częściową
 
ryjówka (Sorex) ryjówka aksamitna (Sorex araneus) objęta ochroną częściową
 
ryjówka górska (Sorex alpinus) objęta ochroną częściową
 
ryjówka malutka (Sorex minutus) objęta ochroną częściową
 
ryjówka średnia (Sorex caecutiens) objęta ochroną częściową
 
Rząd: nietoperze (Chiroptera)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
podkowcowate (Rhinolophidae) podkowiec (Rhinolophus) podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros) objęty ochroną ścisłą
 
podkowiec duży (Rhinolophus ferrumequinum) objęty ochroną ścisłą
 
mroczkowate (Vespertilionidae) mopek (Barbastella) mopek zachodni (Barbastella barbastellus) objęty ochroną ścisłą
 
mroczek (Eptesicus) mroczek pozłocisty (Eptesicus nilssonii) objęty ochroną ścisłą
 
mroczek późny (Eptesicus serotinus) objęty ochroną ścisłą
 
przymroczek (Hypsugo) przymroczek Saviego (Hypsugo savii)[3] objęty ochroną ścisłą
 
nocek (Myotis) nocek Alkatoe (Myotis alcathoe) objęty ochroną ścisłą
 
nocek Bechsteina (Myotis bechsteinii) objęty ochroną ścisłą
 
nocek Brandta (Myotis brandtii) objęty ochroną ścisłą
 
nocek duży (Myotis myotis) objęty ochroną ścisłą
 
nocek ostrouszny (Myotis oxygnathus) objęty ochroną ścisłą
 
nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme) objęty ochroną ścisłą
 
nocek Natterera (Myotis nattereri) objęty ochroną ścisłą
 
nocek orzęsiony (Myotis emarginatus) objęty ochroną ścisłą
 
nocek rudy (Myotis daubentonii) objęty ochroną ścisłą
 
nocek wąsatek (Myotis mystacinus) objęty ochroną ścisłą
 
borowiec (Nyctalus) borowiec leśny (Nyctalus leisleri) objęty ochroną ścisłą
 
borowiec olbrzymi (Nyctalus lasiopterus) objęty ochroną ścisłą
 
borowiec wielki (Nyctalus noctula) objęty ochroną ścisłą
 
karlik (Pipistrellus) karlik drobny (Pipistrellus pygmaeus) objęty ochroną ścisłą
 
karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus) objęty ochroną ścisłą
 
karlik większy (Pipistrellus nathusii) objęty ochroną ścisłą
 
karlik średni (Pipistrellus kuhlii) objęty ochroną ścisłą
 
gacek (Plecotus) gacek brunatny (Plecotus auritus) objęty ochroną ścisłą
 
gacek szary (Plecotus austriacus) objęty ochroną ścisłą
 
mroczak (Vespertilio) mroczak posrebrzany (Vespertilio murinus) objęty ochroną ścisłą
 
podkasańcowate (Miniopteridae) podkasaniec (Miniopterus) podkasaniec zwyczajny (Miniopterus schreibersii)[4] pojedyncze osobniki obserwowane od 2015
 
Rząd: gryzonie (Rodentia)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
wiewiórkowate (Sciuridae) świstak (Marmota) świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) objęty ochroną ścisłą
 
wiewiórka (Sciurus) wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris) objęta ochroną częściową
 
suseł (Spermophilus) suseł moręgowany (Spermophilus citellus) objęty ochroną ścisłą
 
suseł perełkowany (Spermophilus suslicus) objęty ochroną ścisłą
 
skoczkowate (Dipodidae) smużka (Sicista) smużka leśna (Sicista betulina) objęta ochroną ścisłą
 
smużka stepowa (Sicista subtilis) objęta ochroną ścisłą
 
bobrowate (Castoridae) bóbr (Castor) bóbr europejski (Castor fiber) objęty ochroną częściową
 
bóbr kanadyjski (Castor canadensis)† gatunek obcy introdukowany ok. 1928, na obszarze Polski wyginął po roku 1970.
 
chomikowate (Cricetidae) chomik (Cricetus) chomik europejski (Cricetus cricetus) objęty ochroną ścisłą
 
kolczakowate (Echimyidae) nutria (Myocastor) nutria amerykańska (Myocastor coypus) gatunek obcy, w Polsce od ok. 1960
 
karczowniki (Arvicolinae) karczownik (Arvicola) karczownik ziemnowodny (Arvicola amphibius) objęty ochroną częściową
 
karczownik górski (Arvicola monticola, syn. Arvicola scherman) objęty ochroną częściową
nornica (Myodes) nornica ruda (Myodes glareolus)
 
śnieżnik (Chionomys) śnieżnik europejski (Chionomys nivalis) objęty ochroną ścisłą
 
nornik (Microtus) nornik bury (Microtus agrestis)
 
nornik północny (Microtus oeconomus)
 
nornik zwyczajny (Microtus arvalis)
 
nornik darniowy (Microtus subterraneus)
 
nornik tatrzański (Microtus tatricus) objęta ochroną ścisłą
 
piżmak (Ondatra) piżmak amerykański (Ondatra zibethicus) gatunek obcy, w Polsce od 1905, gatunek łowny
 
popielicowate (Gliridae) koszatka (Dryomys) koszatka leśna (Dryomys nitedula) objęta ochroną ścisłą
 
żołędnica (Eliomys) żołędnica europejska (Eliomys quercinus) objęta ochroną ścisłą
 
popielica (Glis) popielica szara (Glis glis) objęta ochroną częściową
 
orzesznica (Muscardinus) orzesznica leszczynowa (Muscardinus avellanarius) objęta ochroną ścisłą
 
myszowate (Muridae) myszarka (Apodemus) myszarka polna (Apodemus agrarius)
 
myszarka leśna (Apodemus flavicolis)
 
myszarka zielna (Apodemus uralensis) objęta ochroną częściową
 
myszarka zaroślowa (Apodemus sylvaticus) objęta ochroną częściową
 
badylarka (Micromys) badylarka pospolita (Micromys minutus) objęta ochroną częściową
 
mysz (Mus) mysz domowa (Mus musculus)
 
szczur (Rattus) szczur śniady (Rattus rattus)
 
szczur wędrowny (Rattus norvegicus)
 
Rząd: zajęczaki (Lagomorpha)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
zającowate (Leporidae) królik (Oryctolagus) królik europejski (Oryctolagus cuniculus) gatunek łowny
 
zając (Lepus) zając bielak (Lepus timidus) objęty ochroną ścisłą
 
zając szarak (Lepus europaeus) gatunek łowny
 
Rząd: drapieżne (Carnivora)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
psowate (Canidae) wilk (Canis) wilk szary (Canis lupus) objęty ochroną ścisłą
 
szakal złocisty (Canis aureus) gatunek w trakcie naturalnej ekspansji, w Polsce pojedyncze osobniki obserwowane od 2015[5]
 
jenot (Nyctereutes) jenot azjatycki (Nyctereutes procyonoides) gatunek obcy, w Polsce od 1955, gatunek łowny
 
lis (Vulpes) lis rudy (Vulpes vulpes) gatunek łowny
 
niedźwiedziowate (Ursidae) niedźwiedź (Ursus) niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) objęty ochroną ścisłą
 
łasicowate (Mustelidae) wydra (Lutra) wydra europejska (Lutra lutra) objęta ochroną częściową
 
kuna (Martes) kuna domowa (Martes foina) gatunek łowny
 
kuna leśna (Martes martes) gatunek łowny
 
soból tajgowy (Martes zibellina)† zobacz przypis[a]
 
borsuk (Meles) borsuk europejski (Meles meles) gatunek łowny
 
łasica (Mustela) łasica pospolita (Mustela nivalis) objęta ochroną częściową
 
gronostaj europejski (Mustela erminea) objęty ochroną częściową
 
norka europejska (Mustela lutreola)† objęta ochroną ścisłą, prawdopodobnie zanikła na obszarze Polski, ostatnio była stwierdzana w latach 30. XX w.
 
tchórz zwyczajny (Mustela putorius) gatunek łowny
 
tchórz stepowy (Mustela eversmanni) objęty ochroną ścisłą
 
wizon (Neovison) wizon amerykański (Neovison vison) gatunek obcy, w Polsce od ok. 1960, gatunek łowny
 
szopowate (Procyonidae) szop (Procyon) szop pracz (Procyon lotor) gatunek obcy, w Polsce od 1927, gatunek łowny
 
kotowate (Felidae) ryś (Lynx) ryś euroazjatycki (Lynx lynx) objęty ochroną ścisłą
 
kot (Felis) żbik europejski (Felis silvestris) objęty ochroną ścisłą
 
fokowate (Phocidae) szarytka (Halichoerus) szarytka morska (Halichoerus grypus) objęta ochroną ścisłą
 
nerpa (Pusa) nerpa obrączkowana (Pusa hispida) objęta ochroną ścisłą
 
foka (Phoca) foka pospolita (Phoca vitulina) objęta ochroną ścisłą
 
morsowate (Odobenidae) mors (Odobenus) mors arktyczny (Odobenus rosmarus) czerwiec 2022 r., Mielno[6]
 
Rząd: nieparzystokopytne (Perissodactyla)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
koniowate (Equidae) koń (Equus) tarpan (Equus ferus)† wymarł całkowicie w początkach XIX w.
 
Rząd: parzystokopytne (Artiodactyla)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
wołowate (Bovidae) bizon (Bison) żubr europejski (Bison bonasus) objęty ochroną ścisłą
 
bydło (Bos) tur (Bos primigenius)† wymarł całkowicie w 1627
 
owca (Ovis) muflon śródziemnomorski (Ovis musimon) gatunek obcy, w Polsce od 1899, gatunek łowny
 
kozica (Rupicapra) kozica tatrzańska (Rupicapra rupicapra tatrica) objęta ochroną ścisłą
 
świniowate (Suidae) świnia (Sus) dzik (Sus scrofa) gatunek łowny
 
jeleniowate (Cervidae) łoś (Alces) łoś euroazjatycki (Alces alces) gatunek łowny
 
sarna (Capreolus) sarna europejska (Capreolus capreolus) gatunek łowny
 
sarna syberyjska (Capreolus pygargus) gatunek (izolowana populacja) wykazany z terenu wschodniej Polski na podstawie badań genetycznych mtDNA[7], niezależnie introdukowany (osobniki z terenu Rosji) ok. 1900 w okolicach Kędzierzyna Koźla, gdzie później wyginęła
 
jeleń (Cervus) jeleń szlachetny (Cervus elaphus) gatunek łowny
 
jeleń wschodni (Cervus nippon) gatunek obcy, introdukowany w 1905, gatunek łowny
 
jeleń kanadyjski (Cervus canadensis)† gatunek obcy, wyginął na obszarze Polski
 
daniel (Dama) daniel zwyczajny (Dama dama) gatunek obcy, w Polsce od XVII w., gatunek łowny
 
Rząd: walenie (Cetacea)
Rodzina Rodzaj Gatunek Uwagi Grafika
zyfiowate (Ziphiidae) dziobowal (Mesoplodon) dziobowal dwuzębny (Mesoplodon bidens) objęty ochroną ścisłą
 
butlogłów (Hyperoodon) butlogłów północny (Hyperoodon ampullatus) objęty ochroną ścisłą
 
delfinowate (Delphinidae) delfin (Delphinus) delfin zwyczajny (Delphinus delphin) objęty ochroną ścisłą
 
delfinowiec (Lagenorhynchus) delfinowiec białonosy (Lagenorhynchus albirostris) objęty ochroną ścisłą
 
butlonos (Tursiops) butlonos zwyczajny (Tursiops truncatus) objęty ochroną ścisłą
 
morświnowate (Phocoenidae) morświn (Phocoena) morświn zwyczajny (Phocoena phocoena) objęty ochroną ścisłą
 
narwalowate (Monodontidae) białucha (Delphinapterus) białucha arktyczna (Delphinapterus leucas) objęta ochroną ścisłą
 
płetwalowate (Balaenopteridae) długopłetwiec (Megaptera) długopłetwiec oceaniczny (Megaptera novaeangliae) objęty ochroną ścisłą
 
płetwal (Balaenoptera) płetwal zwyczajny (Balaenoptera physalus) objęty ochroną ścisłą
 
płetwal czerniakowy (Balaenoptera borealis) objęty ochroną ścisłą
 
waleniowate (Balaenidae) waleń (Eubalaena) waleń biskajski (Eubalaena glacialis) objęty ochroną ścisłą, w polskiej części wód Morza Bałtyckiego był ostatnio obserwowany w średniowieczu
 

Zobacz też

edytuj
  1. a b W literaturze brak jest jakichkolwiek naukowych danych o występowaniu sobola w czasach historycznych w obecnych granicach Polski. Jednak Czerwona Lista Gatunków Zagrożonych IUCN podaje, że gatunek ten „wymarł w Polsce”, jak również, że pierwotny jego zasięg rozciągał się „od północnej Skandynawii do zachodniej Polski”[8]. Według encyklopedii PWN wyginął na terenie Polski w XVII w.[9]

Przypisy

edytuj
  1. BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY. Koło PTTK nr. 24 „Młodzi Silni Weseli”. [dostęp 2012-06-07].
  2. Zobacz: Strona internetowa Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie: Gatunki obce stwierdzone w Polsce. [dostęp 2008-08-11].
  3. Marcel Uhrin, Ulrich Hüttmeir, Marina Kipson, Péter Estók i inni. Status of Savi’s pipistrelle Hypsugo savii (Chiroptera) and range expansion in Central and south-eastern Europe: a review. „Mammal Review”. 46 (1), s. 1–16, 2016. DOI: 10.1111/mam.12050. ISSN 1365-2907. (ang.). 
  4. Krzysztof Piksa, Wojciech J. Gubała. First record of Miniopterus schreibersii (Chiroptera: Miniopteridae) in Poland—a possible range expansion?. „Mammal Research”, 2020. DOI: 10.1007/s13364-020-00533-8. (ang.). 
  5. Naukowcy potwierdzili obecność w Polsce szakala złocistego. [w:] Nauka [on-line]. Polska Agencja Prasowa. [dostęp 2015-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (pol.).
  6. Andrzej Kraśnicki jr: Przyrodnicza sensacja. Mors odpoczywa na bałtyckiej plaży koło Mielna. Pierwszy taki przypadek w historii. Wyborcza.pl Szczecin, Agora SA, 2022-06-23. [dostęp 2022-06-23].
  7. Global phylogeography of the genus Capreolus (Artiodactyla: Cervidae), a Palaearctic meso-mammal, „Zoological Journal of the Linnean Society”, 2014, DOI10.1111/zoj12091, ISSN 1096-3642 [dostęp 2021-08-30] (ang.).
  8. V.G. Monakhov, Martes zibellina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2008-08-10] (ang.).
  9. soból, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2011-09-20].

Bibliografia

edytuj
  • Baraniak E., Kubasik W., Pałka K. 1998. Smużka stepowa Sicista subtilis (Pallas, 1773) (Rodentia: Zapodidae) – nowy gatunek ssaka w faunie Polski. Przegląd Zoologiczny 42 (2): 241–243.
  • Bogdanowicz W., Ruprecht A.L. 1987 Przypadki stwierdzeń szopa pracza Procoyon lotor (Linnaeus, 1758) w Polsce. Przegląd Zoologiczny 31 (3): 375–383
  • Carleton M., Musser G., Pavlinov I. 2003. Myodes Pallas, 1811, is the valid name for the genus of red-backed voles. W: A.O. Averianov, N.I. Abramson (red.) Systematics, Phylogeny and Paleontology of Small Mammals. An International Conference Devoted to the 90th Anniversary of Prof. I.M. Gromov. Proceedings of the Zoological Institute, Saint Petersburg: 96–98.
  • Instytut Ochrony Przyrody PAN 2007. Gatunki obce w Polsce. Lista gatunków [dostęp 2009-01-22].
  • Mitchell-Jones A.J., Amori G., Bogdanowicz W., Kryštufek B., Reinjders P.J.H., Spitzenberger F., Stubbe M., Thissen J.B.M., Vohralik V., Zima J. 1999. The Atlas of European Mammals. Academic Press, London.
  • Niermann I., Biedermann M., Bogdanowicz W., Brinkmann R., Le Bris Y., Ciechanowski M., Dietz C., Dietz I., Estók P., Helversen O. v., Le Houédec A., Paksuz S., Petrov B.P., Özkan B., Piksa K., Rachwald A., Roué S.Y., Sachanowicz K., Schorcht W., Tereba A., Mayer F. 2007. Biogeography of the recently described Myotis alcathoe von Helversen and Heller, 2001. Acta Chiropterologica 9: 361–378.
  • Pucek Z. 1984 (red.). Klucz do oznaczania ssaków Polski. PWN, Warszawa.
  • Sachanowicz, K., Ciechanowski M., Piksa K. 2006. Distribution patterns, species richness and status of bats in Poland. Vespertilio 9–10: 151–173. (format pdf) (ang.)
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Erinaceus roumanicus w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-11-21]. (ang.).
  • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 433).
  • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

edytuj