Stefan Arczyński

polski fotograf

Stefan Arczyński (ur. 31 lipca[1] 1916 w Essen, zm. 28 sierpnia 2022 we Wrocławiu[2][3]) – polski fotograf.

Stefan Arczyński
Ilustracja
Stefan Arczyński (2011)
Data i miejsce urodzenia

31 lipca 1916
Essen

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 2022
Wrocław

Zawód, zajęcie

fotograf

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka Honorowa Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego Odznaka Honorowa Wrocławia
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Brazylijka

Życiorys

edytuj

Urodzony w Niemczech w rodzinie emigrantów z Wielkopolski, syn Wiktora[5], urzędnika państwowego, działacza Związku Polaków w Niemczech i Heleny z d. Adamskiej (zm. 1918 r.).

Fotografią zainteresował się już w młodości, w szczególności fotografią sportową. Od 1934 r. uczył się zawodu, a później podjął pracę w usługowym zakładzie fotograficznym w Essen. Wykonywał zdjęcia podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 r.. W 1937 r. pracował w Mönchengladbach – w firmie, dla której wykonywał fotografie sportowe i teatralne.

Po wybuchu II wojny światowej został wcielony do Luftwaffe[6] i skierowany do Francji; tam zajmował się opracowywaniem fotografii lotniczych. Później przeniesiony do piechoty trafił na front wschodni na Ukrainie. Także i tam nie rozstawał się z aparatem fotograficznym i robił zdjęcia podczas wojny z ZSRR. Ranny pod Stalingradem, trafił do sowieckiego lazaretu i do niewoli na Łotwie. W zwolnieniu go stamtąd dopomogła działalność ojca w Związku Polaków w Niemczech[7].

W 1946 r., po przebyciu polskiego obozu przejściowego, uzyskał obywatelstwo polskie i najpierw trafił do dolnośląskiej Lubawki[1], a następnie osiedlił się w Kamiennej Górze[8][9], gdzie od 1948 r. prowadził zakład fotograficzny. W 1950 r. przeprowadził się do Wrocławia, gdzie przy ul. Łokietka otworzył fotograficzny zakład usługowy. W 1952 r. poznał Lidię Cichocką, artystkę baletu Opery Wrocławskiej, i dwa lata później wziął z nią ślub.

Uczył fotografii we Wrocławskim Towarzystwie Fotograficznym, w 1951 r. został członkiem ZPAF[10]. Jego fotografie dokumentujące odbudowę Wrocławia i Dolnego Śląska publikowane były m.in. przez wydawnictwo Ossolineum.

Wykonywał zdjęcia na okładki czasopism i do widokówek; fotografował także sztukę – balet i teatr. Przez wiele lat współpracował z reżyserem Henrykiem Tomaszewskim[11], liczne są też portrety, szczególnie żony Lidii. Dużo podróżował po świecie, obok zdjęć z różnych regionów Polski ma w swym dorobku także fotografie z licznych krajów Europy oraz m.in. z Chin, Indii, Afryki i USA.

Pochowany na Cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu[12].

Wystawy indywidualne (wybór):

  • Festiwal warszawski – Warszawa; Wrocław; Katowice; Szwecja – Wrocław (1956)
  • Moskwa-Leningrad – Wrocław; Chińskie Dachy – Wrocław (1959)
  • Italia – Wrocław; Chicago, USA (1958–1960)
  • Polska – Chicago, USA; Wystawa retrospektywna – Los Angeles, USA (1960)
  • Martwe drzewa – Wrocław (1961)
  • Drzewa – Wrocław; Ludzie – Wrocław (1962)
  • Tak widziałem Amerykę – Wrocław (1963)
  • Drzewa i ludzie – Galeria Kordegarda, Warszawa (1964)
  • Drzewa – Wrocław (1971)
  • Fotografia – Freital, NRD (1972)
  • Dolny Śląsk – Drezno, NRD (1973)
  • Dzieci na fotografiach Stefana Arczyńskiego – Muzeum Miejskie Wrocławia (2004)
  • Stefan Arczyński, fotografie z lat 1940–1996 – Sokołowsko (2004)
  • Wrocław dziękuje Stulatkom – Wrocław (2008)
  • Ulice świata – Muzeum Miejskie Wrocławia (2010)
  • Europa na fotografiach Stefana Arczyńskiego – Muzeum Miejskie Wrocławia (2011)
  • Migawki sprzed półwiecza – Galeria „Wydawnictwo”, Wrocław 2012
  • 100 na 100 – Muzeum Miejskie, Wrocław (2016)
  • Arczyński#100. Fotografie wrocławskieMuzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław (2016)

Odznaczenia

edytuj

Nagrody

edytuj
  • Nagroda Artystyczna Miasta Wrocławia (1959),
  • Nagroda Kulturalna Śląska – przyznana przez rząd Dolnej Saksonii (1992),
  • Nagroda Wrocławia (2000).

Przypisy

edytuj
  1. a b Małgorzata Wieliczko: Stefan Arczyński: Legenda fotografiki, legenda Wrocławia. 2019-07-24. [dostęp 2022-08-28].
  2. Marcin Kruk: Zmarł Stefan Arczyński. Legendarny fotograf nie tylko Wrocławia. tuwroclaw, 2022-08-28. [dostęp 2022-08-28].
  3. Piotr Kozłowski: Stefan Arczyński nie żyje. Nestor polskiej fotografii miał 106 lat. dziennik.pl.
  4. Magda Podsiadły: Stefan Arczyński dziś kończy sto lat. wyborcza.pl, 2016-07-31. [dostęp 2022-08-28].
  5. Ojciec Stefana został aresztowany przez gestapo i stracony w 1940 przez ścięcie toporem za działalność polonijną[4]
  6. Jego starszy brat Tadeusz w tym samym czasie służył w Wojsku Polskim i jako oficer brał udział w kampanii wrześniowej.
  7. Jego ojciec członek ZPwN, został oskarżony przez Niemców o przekazywanie informacji Polakom; skazany i stracony w 1940.
  8. Michał Jała, Stefan Arczyński – arcymistrz polskiej fotografii czarno-białej /1/, „Miasto Langhansa” (3), Kamienna Góra 2013, s. 2–3.
  9. Michał Jała, Stefan Arczyński – arcymistrz polskiej fotografii czarno-białej /3/, „Miasto Langhansa” (5), Kamienna Góra 2013, s. 5.
  10. Obecnie członek honorowy ZPAF Okręgu Dolnośląskiego z legitymacją nr 119.
  11. Stefan Arczyński o Henryku Tomaszewskim. teatry.art.pl, 2001-10-25. [dostęp 2012-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-28)].
  12. Stefan Arczyński [* 1916-2022]. ZPAF Oddział Dolnośląski. [dostęp 2024-01-28].
  13. "Chiny" w obiektywie Arczyńskiego [online], Culture.pl [dostęp 2020-02-25] (ang.).
  14. a b MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-30] (pol.).
  15. Złota Odznaka dla Stefana Arczyńskiego [online], www.umwd.dolnyslask.pl, 18 listopada 2016 [dostęp 2020-02-25].
  16. Odznaka Honorowa Wrocławia - Wrocław z wdzięcznością "Wratislavia Grato Animo" [online], bip.um.wroc.pl [dostęp 2022-11-14].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj