Władysław
Władysław – imię męskie pochodzenia słowiańskiego złożone z dwu członów: vlad- „władać” oraz -slav „sława”[1] i oznacza „ten, który włada sławą”, tj. „sławny, znamienity”.
Pierwszym Władysławem wśród Piastów był Władysław I Herman, syn Kazimierza I Odnowiciela i Dobroniegi Marii. Istnieje teoria, iż jest to pierwotnie imię bułgarskie, zapożyczone przez Węgry do Polski[2] i za pośrednictwem polskim zaszczepione w Czechach. Na polskim gruncie powstała również inna forma tego imienia, bardziej dostosowana do specyfiki języka polskiego: Włodzisław. Nie jest możliwe dokładne określenie, która z tych form pojawiła się w Polsce wcześniej, jakkolwiek w obu przypadkach dotyczy to XI wieku. Ostatnim Władysławem wśród Piastów był Władysław zatorski, z linii książąt cieszyńskich i oświęcimskich, zmarły pod koniec XV wieku[2]. „Włodzisław” wyraźnie nazwany zakonnikiem reguły św. Benedykta (fratri nostro Wladislao de Polonia monacho dieti monasterii nostri[3]).
Istnieje również rzadko występująca forma Ładysław, stanowiąca zapożyczenie z języków sąsiednich, zwłaszcza czeskiego i słowackiego.
Zdrobnienia: Wład, Władeczek, Władek, Władzio[4], Władziu[5]. Żeński odpowiednik: Władysława[6].
W Polsce szczególną popularnością cieszył się Władysław na początku XIX wieku, kiedy zapanowała moda na imiona historyczne[5]. Imię Władysław pozostaje imieniem popularnym. W XXI wieku jego popularność spada[5]. W 2001 imię nosiło 312332 mężczyzn[5][7], natomiast w styczniu 2024 w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 70920 mężczyzn o imieniu Władysław nadanym jako imię pierwsze[8]. W tym samym okresie mężczyzn o imieniu Ładysław wykazano 45[9], zaś Włodzisławów – 78[10].
Od imienia Władysław pochodzi nazwisko Władysławski nadane Gabrielowi Prowancjuszowi na cześć królewicza Władysława (z rodu Wazów), którego był nauczycielem.
Władysław imieniny obchodzi: 2 kwietnia[11][12], 30 czerwca[13][11] (przesunięte z 27 czerwca[13][11][12]), 25 września[14][11][12].
- łacina – Ladislaus, Wladislaus, Vladislaus
- język kaszubski – Władisłôw
- język białoruski – Уладзіслаў
- język czeski – Vladislav, Ladislav
- język słowacki – Vladislav, Ladislav
- język chorwacki – Ladislav
- język ukraiński – Владислав
- język rosyjski – Владислав
- język węgierski – Ulászló, László
- język litewski – Vladislovas
- język łotewski – Vladislavs
- język niemiecki – Ladislaus, Wladislaw, Vladislav
- język norweski – Vladislav
- język szwedzki – Ladislaus, Vladislav
- język francuski – Ladislas, Vladislas, Vladislav
- język hiszpański – Ladislao, Vladislao
- język portugalski – Ladislau
- język włoski – Ladislao
- język chiński – 瓦迪斯瓦夫
- język japoński – ヴワディスワフ (Uwadisuwafu)
Mężczyźni o imieniu Władysław
edytujKrólowie i książęta polscy
edytuj- Władysław I Herman (ok. 1043–1102)
- Władysław II Wygnaniec (1105–1159)
- Władysław III Laskonogi (1161/7–1231)
- Władysław Odonic (ok. 1190–1239)
- Władysław opolski (ok. 1225–1281/2)
- Władysław Łokietek (1260/61–1333)
- Władysław Biały (ok. 1330–1388)
- Władysław Opolczyk (1326/30–1401)
- Władysław II Jagiełło (ok. 1362–1434)
- Władysław III Warneńczyk (1424–1444)
- Władysław IV Waza (1595–1648)
Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
edytuj- św. Władysław (Władysław I Święty) – król Węgier
- bł. Władysław z Gielniowa – franciszkanin
- Władysław Demski – błogosławiony Kościoła Katolickiego
Inne
edytuj- Władysław Anders – generał
- Władysław Bartoszewski – polityk
- Władysław Bobowski – biskup pomocniczy tarnowski
- Władysław Broniewski – poeta
- Władysław Ciastoń – milicjant
- Władysław Dzierżyński – neurolog
- Władysław Ekielski – architekt
- Władysław Findeisen – profesor Politechniki Warszawskiej
- Władysław z Gielniowa
- Władysław Gomułka – polityk
- Władysław Gosiewski – matematyk
- Władysław Grabski – polityk
- Władysław Hańcza – aktor
- Władysław Hasior – rzeźbiarz
- Władysław Henzel – pułkownik Wojska Polskiego
- Władysław Jabłonowski – generał
- Władysław Jabłonowski – lekarz
- Władysław Kierdelewicz – trener
- Władysław Komar – lekkoatleta, mistrz olimpijski
- Władysław Kowalski – aktor
- Władysław Kowalski – polityk
- Władysław Kosiniak-Kamysz – polityk
- Władysław Kruczek – polityk
- Władysław Łuczyński – malarz
- Władysław Malecki – malarz
- Władysław Marcinkowski – rzeźbiarz
- Władysław Mickiewicz – działacz emigracyjny, syn Adama
- Władysław Miśkiewicz – oficer powstania styczniowego
- Władysław Orkan – poeta
- Władysław Orlicz – matematyk
- Władysław Raczkiewicz – polityk
- Władysław Raginis – kapitan Wojska Polskiego
- Władysław Reichelt – polityk
- Władysław Reymont – pisarz
- Władysław Jozafat Sapieha – wojewoda brzeskolitewski
- Władysław Segda – szermierz
- Władysław Sikorski – generał
- Władysław Skoczylas – drzeworytnik
- Władysław Stasiak – urzędnik państwowy
- Władysław Strzemiński – malarz
- Władysław Szkop – polityk
- Władysław Szpilman – kompozytor
- Władysław Ślewiński – malarz
- Władysław Tatarkiewicz – filozof
- Władysław Terlecki – pisarz
- Władysław Turski – informatyk
- Władysław Waszczuk – piłkarz ukraiński polskiego pochodzenia
- Władysław Witwicki – polski psycholog, filozof, tłumacz, lektor radiowy, teoretyk sztuki i artysta
- Władysław Zambrzycki – pisarz
- Władysław Ziółek – duchowny katolicki
- Władysław Żeleński – kompozytor
- Władysław Żmuda – piłkarz
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Studia z filologii polskiej i słowiańskiej, t. 31-32, 1993 s. 208.
- ↑ a b Delimata, M., Dziecko w Polsce średniowiecznej, Poznań 2004, ISBN 83-7177-361-7.
- ↑ Genealogia Piastów. Oswald Balzer. wyd. 1980.
- ↑ Bubak 1993 ↓, s. 320.
- ↑ a b c d Grzenia 2008 ↓, s. 330.
- ↑ Bubak 1993 ↓, s. 321.
- ↑ Grzenia 2008 ↓, s. 346.
- ↑ Ministerstwo_Cyfryzacji, Lista imion męskich w rejestrze PESEL stan na 19.01.2024 - imię pierwsze [online], Otwarte Dane, 26 stycznia 2024 [dostęp 2024-06-30], Imię Władysław jako imię pierwsze.
- ↑ Ministerstwo_Cyfryzacji, Otwarte Dane [online], dane.gov.pl, 26 stycznia 2024 [dostęp 2024-07-01], Ładysław - imię pierwsze.
- ↑ Ministerstwo_Cyfryzacji, Otwarte Dane [online], dane.gov.pl, 26 stycznia 2024 [dostęp 2024-07-01], Włodzisław - imię pierwsze.
- ↑ a b c d Władysław [online], deon.pl [dostęp 2024-06-30], Opis imienia Władysław w serwisie deon.pl.
- ↑ a b c Mike Campbell, Name Days for the name Władysław [online], Behind the Name [dostęp 2024-06-30] (ang.).
- ↑ a b Fros i Sowa 1982 ↓, s. 534.
- ↑ Fros i Sowa 1982 ↓, s. 533.
- ↑ Janowowa i in. 1991 ↓, s. 281.
Bibliografia
edytuj- Imiona w układzie alfabetycznym. W: Józef Bubak: Księga naszych imion. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 320-321. ISBN 83-04-03860-9.
- Objaśnienia imion oraz sylwetki świętych. W: Henryk Fros, Franciszek Sowa: Twoje imię : Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1982, s. 533–534, kol. prawa.
- Słownik imion. W: Jan Grzenia: Słownik imion. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 329–330. ISBN 978-83-01-15644-2.
- Słownik imion. W: Wanda Janowowa, Aldona Skarbek, Bronisława Zbijowska, Janina Zbiniowska: Słownik imion. Wyd. 2. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 281–282, kol. prawa. ISBN 83-04-03123-X.