Przejdź do zawartości

Stanisław Karolkiewicz: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Okres powojenny: poprawa linków
 
(Nie pokazano 27 wersji utworzonych przez 21 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Żołnierz infobox
{{Żołnierz infobox
|imię i nazwisko = Stanisław Karolkiewicz
|imię i nazwisko = Stanisław Karolkiewicz
|imię i nazwisko org =
|imię i nazwisko org =
|pseudonim = Szczęsny, Rylski, Christowski
|pseudonim = Szczęsny, Rylski, Christowski
|rodzaj wojsk = lądowe
|rodzaj wojsk = lądowe
|zwycięstwa =
|zwycięstwa =
|grafika =
|grafika =
|opis grafiki =
|opis grafiki =
|stopień grafika = Naramiennik Generał brygady land.png
|stopień grafika = Naramiennik Generał brygady land.png
|stopień = [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generał brygady]]
|stopień = [[generał brygady]]
|data urodzenia = [[21 sierpnia]] [[1918]]
|data urodzenia = [[21 sierpnia]] [[1918]]
|miejsce urodzenia = [[Tworkowice]]
|miejsce urodzenia = [[Tworkowice]]
|data śmierci = [[22 stycznia]] [[2009]]
|data śmierci = [[22 stycznia]] [[2009]]
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|lata służby = od [[1939]]
|lata służby = 1939–1955
|siły zbrojne = [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie II RP]]
|siły zbrojne = [[Plik:Orzełek II RP.svg|20px]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] <br />[[Plik:Kotwica symbol.svg|20px]] [[Armia Krajowa]]
|jednostki =
|jednostki =
|stanowiska =
|stanowiska =
|wojny i bitwy = [[II wojna światowa]],<br />[[powstanie antykomunistyczne w Polsce 1944–1953]]
|wojny i bitwy = [[II wojna światowa]],<br />[[działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce]]
|późniejsza praca =
|późniejsza praca =
|odznaczenia = {{order|VM|KS}} {{order|OOP|KKO}} {{order|KW|2}} {{order|KZM|Z}}
|odznaczenia = {{order|VM|KS}} {{order|OOP|KKO}} {{order|KW|2}} {{order|KZM|Z}}
|commons =
|commons =
}}
}}
[[Plik:Stanisław Karolkiewicz grób.JPG|thumb|Grób Stanisława Karolkiewicza na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]]
[[Plik:Stanisław Karolkiewicz grób.JPG|thumb|Grób Stanisława Karolkiewicza na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]]
'''Stanisław Karolkiewicz''' [[Pseudonim|ps.]] „Szczęsny”, „Rylski”, „Christowski” (ur. [[21 sierpnia]] [[1918]] w [[Tworkowice|Tworkowicach]], zm. [[22 stycznia]] [[2009]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – żołnierz [[Uderzeniowe Bataliony Kadrowe|Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]] i [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generał brygady]] [[Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej|Wojska Polskiego]], działacz [[Wolność i Niezawisłość|WiN-u]], współzałożyciel i prezes [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy AK]].
'''Stanisław Karolkiewicz''' [[Pseudonim|ps.]] „Szczęsny”, „Rylski”, „Christowski” (ur. [[21 sierpnia]] [[1918]] w [[Tworkowice|Tworkowicach]], zm. [[22 stycznia]] [[2009]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – żołnierz [[Uderzeniowe Bataliony Kadrowe|Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]] i [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], [[generał brygady]] [[Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej|Wojska Polskiego]], działacz [[Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość|WiN-u]], współzałożyciel i prezes [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy AK]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
=== Dzieciństwo i młodość ===
Urodził się 21 sierpnia 1918 w Tworkowicach k. [[Ciechanowiec|Ciechanowca]], syn Aleksandra i Zofii z domu Mirkowicz, miał trójkę braci:Adolfa, Czesława i Wacława. Uczęszczał do szkoły powszechnej w [[Drohiczyn (województwo podlaskie)|Drohiczynie]]. Przed wojną ukończył także gimnazjum w Drohiczynie-tam też zetknął się po raz pierwszy z ruchem narodowym<ref>Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918-2009, Warszawa 2009, s. 14.</ref>. Działał w harcerstwie. Latem 1939 wstąpił do Ochotniczych Hufców Obrony w Mikołowie.
Urodził się 21 sierpnia 1918 w Tworkowicach k. [[Ciechanowiec|Ciechanowca]], syn Aleksandra i Zofii z domu Mirkowicz, miał trójkę braci: Adolfa, Czesława i Wacława. Uczęszczał do szkoły powszechnej w [[Drohiczyn (Polska)|Drohiczynie]]. Przed wojną ukończył także gimnazjum w Drohiczynie – tam też zetknął się po raz pierwszy z ruchem narodowym<ref>Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2009, s. 14.</ref>. Działał w harcerstwie. Latem 1939 wstąpił do Ochotniczych Hufców Obrony w Mikołowie.


=== II wojna światowa ===
=== II wojna światowa ===
Brał udział w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]]. Po powrocie na [[Podlasie]] od jesieni 1939 roku działał w antysowieckiej partyzantce, w Brygadzie Śmierci Strzelców Kresowych. Był m.in. dowódcą kompanii w 77. Pułku Piechoty [[Armia Krajowa|AK]] oraz dowódcą grupy w [[Wolność i Niezawisłość|Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”]], uczestniczył w wielu akcjach bojowych i operacji „Ostra Brama”.
Brał udział w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]]. Po powrocie na [[Podlasie]] od jesieni 1939 roku działał w antysowieckiej partyzantce, w Brygadzie Śmierci Strzelców Kresowych. Był m.in. dowódcą kompanii w [[77 Pułk Piechoty Armii Krajowej|77 pułku piechoty AK]] oraz dowódcą grupy w [[Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość|Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”]], uczestniczył w wielu akcjach bojowych i [[Operacja „Ostra Brama”|operacji „Ostra Brama”]].


Ujęty przez [[NKWD]] był więziony w [[Białystok|Białymstoku]] i w [[Twierdza Brzeska|Twierdzy Brześć]]. Wolność odzyskał w czerwcu 1941 roku po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Podczas okupacji niemieckiej utworzył w [[Ciechanowiec|Ciechanowcu]] drużynę dywersyjną, którą szkolił, przekształconą później w pluton w organizacji [[Konfederacja Narodu]]. Żołnierz związanych z [[Konfederacja Narodu|Konfederacją Narodu]] [[Uderzeniowe Bataliony Kadrowe|Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]]. W UBK ukończył kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty i mianowany ppor. Był d-cą pododdziału w oddziale VIII UBK dowodzonym przez R. Reiffa „Jacka”, działającym na terenie Białostocczyzny, [[Podlasie|Podlasia]]. Do jesieni 1943 roku uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych przeciwko siłom okupanta niemieckiego. Brał udział w akcjach odwetowych przeprowadzanych na terenie [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] i Litwy Kowieńskiej.
Ujęty przez [[NKWD]] był więziony w [[Białystok|Białymstoku]] i w [[Twierdza Brzeska|Twierdzy Brześć]]. Wolność odzyskał w czerwcu 1941 roku po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Podczas okupacji niemieckiej utworzył w [[Ciechanowiec|Ciechanowcu]] drużynę dywersyjną, którą szkolił, przekształconą później w pluton w organizacji [[Konfederacja Narodu]]. Żołnierz związanych z [[Konfederacja Narodu|Konfederacją Narodu]] [[Uderzeniowe Bataliony Kadrowe|Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]]. W UBK ukończył kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty i został mianowany na stopień podporucznika. Był d-cą pododdziału w oddziale VIII UBK dowodzonym przez [[Ryszard Reiff|Ryszarda Reiffa]] „Jacka”, działającym na terenie Białostocczyzny, [[Podlasie|Podlasia]]. Do jesieni 1943 roku uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych przeciwko siłom okupanta niemieckiego. Brał udział w akcjach odwetowych przeprowadzanych na terenie [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] i Litwy Kowieńskiej.


W październiku tego roku przybył z oddziałem UBK na teren Nowogródczyzny, gdzie został skierowany przez KG [[Armia Krajowa|AK]]. Do stycznia 1944 roku oddział UBK w sile kompanii pod dowództwem „Szczęsnego” operował na terenach nadniemeńskich, później wszedł w skład III batalionu 77 pp UBK. Dowodził wówczas 1 Kompanią. Uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych prowadzonych przeciwko Niemcom. Brał udział w działaniach prowadzonych w ramach „Operacji Wileńskiej AK”. Po zajęciu Wileńszczyzny i Nowogródczyzny przez Sowietów w sierpniu 1944 roku powrócił z grupą swoich żołnierzy w rodzinne strony na [[Podlasie]], gdzie działał w strukturach [[Armia Krajowa|AK]] na terenie Obwodu AK [[Bielsk Podlaski]].
W październiku tego roku przybył z oddziałem UBK na teren Nowogródczyzny, gdzie został skierowany przez KG [[Armia Krajowa|AK]]. Do stycznia 1944 roku oddział UBK w sile kompanii pod dowództwem „Szczęsnego” operował na terenach nadniemeńskich, później wszedł w skład III batalionu 77 pp UBK. Dowodził wówczas 1 kompanią. Uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych prowadzonych przeciwko Niemcom. Brał udział w działaniach prowadzonych w ramach „Operacji Wileńskiej AK”. Po zajęciu Wileńszczyzny i Nowogródczyzny przez Sowietów w sierpniu 1944 roku powrócił z grupą swoich żołnierzy w rodzinne strony na [[Podlasie]], gdzie działał w strukturach [[Armia Krajowa|AK]] na terenie Obwodu AK [[Bielsk Podlaski]].


=== Okres powojenny ===
=== Okres powojenny ===
Po zakończeniu wojny zamieszkał w Warszawie i podjął studia na Wydziale Prawa [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]]. W październiku 1945 roku został zwerbowany przez kpt. Henryka Żuka „Onufrego” do pracy konspiracyjnej w nowo zorganizowanej ekspozyturze wywiadowczej „Port”, „Liceum”. Był kierownikiem komórki kontrwywiadowczej [[Wolność i Niezawisłość|WiNu]] w Warszawie krypt. „Cyrk” podległej komórce „Liceum”. Gromadził tajne dokumenty [[Ministerstwo Obrony Narodowej|MON]] i [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|MBP]] w tym Departamentu Więziennictwa. Przed aresztowaniem mieszkał przy ul. Grochowskiej 5 w Warszawie.
Po zakończeniu wojny zamieszkał w Warszawie i podjął studia na Wydziale Prawa [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]]. W październiku 1945 roku został zwerbowany przez kpt. Henryka Żuka „Onufrego” do pracy konspiracyjnej w nowo zorganizowanej ekspozyturze wywiadowczej „Port”, „Liceum”. Był kierownikiem komórki kontrwywiadowczej [[Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość|WiN-u]] w Warszawie krypt. „Cyrk”, podległej komórce „Liceum”. Gromadził tajne dokumenty [[Ministerstwo Obrony Narodowej|MON]] i [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|MBP]] w tym Departamentu Więziennictwa. Przed aresztowaniem mieszkał przy ul. Grochowskiej 5 w Warszawie.


Został zatrzymany przez funkconariuszy [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UB]] 28 lutego 1946 roku w Warszawie. 7 marca [[Naczelna Prokuratura Wojskowa]] w Warszawie wydała rozkaz o jego tymczasowym aresztowaniu. Był więziony w [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzieniu mokotowskim]] i poddany brutalnemu śledztwu.
Został zatrzymany przez funkcjonariuszy [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UB]] 28 lutego 1946 roku w Warszawie. 7 marca [[Naczelna Prokuratura Wojskowa]] w Warszawie wydała rozkaz o jego tymczasowym aresztowaniu. Był więziony w [[Areszt Śledczy w Warszawie-Mokotowie|więzieniu mokotowskim]] i poddany brutalnemu śledztwu.


Wyrokiem [[Wojskowe sądy rejonowe (PRL)|Wojskowego Sądu Rejonowego]] w Warszawie z dnia 18 lipca 1947 roku (sygn. akt Sr. 966/47) został skazany na karę 13 lat więzienia z art. 7 Dekretu z dnia 16 czerwca 1946 roku. Po procesie więziony na Rakowieckiej, skąd został przetransportowany do [[Zakład Karny Wronki|Centralnego Więzienia Karnego]] we [[Wronki|Wronkach]] i osadzony 23 września 1948. W więzieniu wronieckim szykanowany przez personel więzienny. Jego postawa w więzieniu spowodowała późniejsze podejrzenia o współpracę z UB<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/prawnik;z;ipn;sa;materialy;ze;gen;karolkiewicz;wspolpracowal;z;ub,82,0,279634.html |tytuł=Są materiały, że gen. Karolkiewicz współpracował z UB |wydawca=Portal Money.pl |data=29.10.2007}}, zob. także dyskusję dot. tego artykułu.</ref>. 29 czerwca 1954 roku został przetransportowany do ZK w [[Sieradz]]u. Zwoleniony został dopiero w 1955 r.<ref>Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918-2009, Warszawa 2010, s. 155.</ref>
Wyrokiem [[Wojskowe sądy rejonowe (PRL)|Wojskowego Sądu Rejonowego]] w Warszawie z dnia 18 lipca 1947 roku (sygn. akt Sr. 966/47) został skazany na karę 13 lat więzienia z art. 7 Dekretu z dnia 16 czerwca 1946 roku. Po procesie więziony na Rakowieckiej, skąd został przetransportowany do [[Zakład Karny we Wronkach|Centralnego Więzienia Karnego]] we [[Wronki|Wronkach]] i osadzony 23 września 1948. W więzieniu wronieckim szykanowany przez personel więzienny. Jego postawa w więzieniu spowodowała późniejsze podejrzenia o współpracę z UB<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/prawnik;z;ipn;sa;materialy;ze;gen;karolkiewicz;wspolpracowal;z;ub,82,0,279634.html |tytuł=Są materiały, że gen. Karolkiewicz współpracował z UB |opublikowany=Portal Money.pl |data=29.10.2007}}, zob. także dyskusję dot. tego artykułu.</ref>. 29 czerwca 1954 roku został przetransportowany do ZK w [[Sieradz]]u. Zwolniony został dopiero w 1955 r.<ref>Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2010, s. 155.</ref>.


Po zwolnieniu wrócił do Warszawy. Początkowo pracował w spóldzielni pracy „Calówka” na Wawrzyszczewie, później związany ze [[Stowarzyszenie „Pax”|Stowarzyszeniem „PAX”]]. Następnie dzięki swoim zdolnościom oraz zaufaniu [[Bolesław Piasecki|Bolesława Piaseckiego]] został dyrektorem finansowym Centrali Przemysłowo-Handlowej „Veritas”-„INCO” (później ZGG „INCO”) podległej PAX, dzięki czemu był jednym z twórców finansowego sukcesu PAX-u oraz jego mocnych podstaw ekonomicznych<ref>Kazimierz Krajewski- „Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918-2009, Warszawa 2010, s. 155-156.</ref>. W roku 1985 utworzył i kierował [[Fundacja Ochrony Zabytków|Fundacją Ochrony Zabytków]], która zajmowała się m.in. upamiętnianiem miejsc walki partyzanckiej, opieką grobów poległych żołnierzy konspiracji oraz przywracaniem śladów polskiej kultury na Kresach Wschodnich m.in. w [[Żółkiew|Żółkwi]]. W 1989 roku był współzałożycielem [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej]]. Stanisław Karolkiewicz był inwigilowany przez [[Służba Bezpieczeństwa (PRL)|SB]] do lat 80. XX w, przy czym najbardziej w latach 50. i 60.<ref>Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918-2009, Warszawa 2010, s. 158-160.</ref> W latach 1995-2005 pełnił funkcję prezesa Zarządu Okręgu ŚZŻAK Nowogródek z siedzibą w Warszawie. W 1996 pełnił jako p.o. funkcję prezesa Zarządu głównego ŚZŻAK, potem wybrany prezesem. Od 2001 r. był przewodniczącym Federacji Stowarzyszeń Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz od 1988 roku członkiem [[Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa|Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa]]<ref>[https://web.archive.org/web/20151117085436/http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/sklad_Rady_OPWIM_1988_2011.pdf ''Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011''] radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].</ref>. Pozostawał jednak w dystansie do [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|ZBoWiDu]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.kombatantpolski.pl/2003_02_art2.html | tytuł = Tadeusz Kosowski, Czy kombatanci zakończą „wojnę polsko-polską”?}}</ref>.
Po zwolnieniu wrócił do Warszawy. Początkowo pracował w spółdzielni pracy „Calówka” na Wawrzyszewie, później związany ze [[Stowarzyszenie „Pax”|Stowarzyszeniem „PAX”]]. Następnie dzięki swoim zdolnościom oraz zaufaniu [[Bolesław Piasecki|Bolesława Piaseckiego]] został dyrektorem finansowym Centrali Przemysłowo-Handlowej „Veritas”-„INCO” (później ZGG „INCO”) podległej PAX, dzięki czemu był jednym z twórców finansowego sukcesu PAX-u oraz jego mocnych podstaw ekonomicznych<ref>Kazimierz Krajewski- „Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2010, s. 155–156.</ref>. W roku 1985 utworzył i kierował [[Fundacja Ochrony Zabytków|Fundacją Ochrony Zabytków]], która zajmowała się m.in. upamiętnianiem miejsc walki partyzanckiej, opieką grobów poległych żołnierzy konspiracji oraz przywracaniem śladów polskiej kultury na Kresach Wschodnich, m.in. w [[Żółkiew|Żółkwi]]. W 1989 roku był współzałożycielem [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej]]. Stanisław Karolkiewicz był inwigilowany przez [[Służba Bezpieczeństwa (PRL)|SB]] do lat 80. XX w., przy czym najbardziej w latach 50. i 60.<ref>Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2010, s. 158–160.</ref>. W latach 1995–2005 pełnił funkcję prezesa Zarządu Okręgu ŚZŻAK Nowogródek z siedzibą w Warszawie. W 1996 pełnił jako p.o. funkcję prezesa Zarządu głównego ŚZŻAK, potem wybrany prezesem. Od 2001 r. był przewodniczącym Federacji Stowarzyszeń Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz od 1988 roku członkiem [[Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa|Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/sklad_Rady_OPWIM_1988_2011.pdf | tytuł = ''Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011'' | opublikowany = radaopwim.gov.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20151117085436/http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/sklad_Rady_OPWIM_1988_2011.pdf | zarchiwizowano = 2015-11-17}} radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].</ref>. W lutym 1989 wszedł w skład działającej przy tej Radzie Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego<ref>''[[Rzeczpospolita (gazeta)|Rzeczpospolita]]'', 1989, nr 37 (2171), str. 1-2</ref>. Pozostawał jednak w dystansie do [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|ZBoWiDu]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.kombatantpolski.pl/2003_02_art2.html | tytuł = Tadeusz Kosowski, Czy kombatanci zakończą „wojnę polsko-polską”?}}</ref>.


Awansowany do stopnia [[podpułkownik]]a, a następnie [[pułkownik]]a niepodlegającego obowiązkowi służby wojskowej. 3 maja 2006 Prezydent RP [[Lech Kaczyński]] nadał mu stopień generała brygady<ref>{{Monitor Polski|2006|37|412}}</ref>.
Awansowany do stopnia [[podpułkownik]]a, a następnie [[pułkownik]]a niepodlegającego obowiązkowi służby wojskowej. 3 maja 2006 Prezydent RP [[Lech Kaczyński]] nadał mu stopień generała brygady<ref>{{Monitor Polski|2006|37|412}}</ref>.


Zmarł 22 stycznia 2009 w Warszawie. Pochowany z honorami wojskowymi 29 stycznia na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|Cmentarzu Powązkowskim]] w Warszawie, w kwaterze 66.
Zmarł 22 stycznia 2009 w Warszawie. Pochowany z honorami wojskowymi 29 stycznia na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim]] w Warszawie, w kwaterze 66-2-23<ref>{{Cmentarze Warszawa|id=15485|cmentarz=Cmentarz Stare Powązki|osoba=KAROLKIEWICZOWIE|data dostępu=2019-11-07}}</ref>.


== Ordery i odznaczenia ==
== Ordery i odznaczenia ==
Linia 56: Linia 56:
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski]] (2000)<ref>{{Monitor Polski|2001|5|91}}</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski]] (2000)<ref>{{Monitor Polski|2001|5|91}}</ref>


== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


Linia 61: Linia 62:


{{SORTUJ:Karolkiewicz, Stanisław}}
{{SORTUJ:Karolkiewicz, Stanisław}}

[[Kategoria:Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość]]
[[Kategoria:Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość]]
[[Kategoria:Kombatanci mianowani generałami Wojska Polskiego III RP]]
[[Kategoria:Kombatanci mianowani generałami Wojska Polskiego III Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Polonia Mater Nostra Est]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Polonia Mater Nostra Est]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]]
[[Kategoria:Oficerowie 77 Pułku Piechoty Armii Krajowej]]
⚫
[[Kategoria:Oficerowie Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]]
[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]]
[[Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich]]
[[Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich]]
[[Kategoria:Uczestnicy kampanii wrześniowej]]
[[Kategoria:Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)]]
⚫
[[Kategoria:Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956]]
[[Kategoria:Więźniowie więzienia mokotowskiego (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Więźniowie więzienia we Wronkach (Polska Ludowa)]]
⚫
[[Kategoria:Żołnierze Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]]
[[Kategoria:Podporucznicy piechoty Polskich Sił Zbrojnych]]
[[Kategoria:Generałowie brygady Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1918]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1918]]
⚫
[[Kategoria:Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944-1956]]
[[Kategoria:Zmarli w 2009]]
[[Kategoria:Zmarli w 2009]]
⚫
[[Kategoria:Żołnierze Armii Krajowej]]
⚫
[[Kategoria:Żołnierze Uderzeniowych Batalionów Kadrowych]]

Aktualna wersja na dzień 09:36, 31 sty 2024

Stanisław Karolkiewicz
Szczęsny, Rylski, Christowski
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

21 sierpnia 1918
Tworkowice

Data i miejsce śmierci

22 stycznia 2009
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1939–1955

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Grób Stanisława Karolkiewicza na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Stanisław Karolkiewicz ps. „Szczęsny”, „Rylski”, „Christowski” (ur. 21 sierpnia 1918 w Tworkowicach, zm. 22 stycznia 2009 w Warszawie) – żołnierz Uderzeniowych Batalionów Kadrowych i Armii Krajowej, generał brygady Wojska Polskiego, działacz WiN-u, współzałożyciel i prezes Światowego Związku Żołnierzy AK.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 sierpnia 1918 w Tworkowicach k. Ciechanowca, syn Aleksandra i Zofii z domu Mirkowicz, miał trójkę braci: Adolfa, Czesława i Wacława. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Drohiczynie. Przed wojną ukończył także gimnazjum w Drohiczynie – tam też zetknął się po raz pierwszy z ruchem narodowym[1]. Działał w harcerstwie. Latem 1939 wstąpił do Ochotniczych Hufców Obrony w Mikołowie.

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Brał udział w kampanii wrześniowej. Po powrocie na Podlasie od jesieni 1939 roku działał w antysowieckiej partyzantce, w Brygadzie Śmierci Strzelców Kresowych. Był m.in. dowódcą kompanii w 77 pułku piechoty AK oraz dowódcą grupy w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”, uczestniczył w wielu akcjach bojowych i operacji „Ostra Brama”.

Ujęty przez NKWD był więziony w Białymstoku i w Twierdzy Brześć. Wolność odzyskał w czerwcu 1941 roku po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Podczas okupacji niemieckiej utworzył w Ciechanowcu drużynę dywersyjną, którą szkolił, przekształconą później w pluton w organizacji Konfederacja Narodu. Żołnierz związanych z Konfederacją Narodu Uderzeniowych Batalionów Kadrowych. W UBK ukończył kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty i został mianowany na stopień podporucznika. Był d-cą pododdziału w oddziale VIII UBK dowodzonym przez Ryszarda Reiffa „Jacka”, działającym na terenie Białostocczyzny, Podlasia. Do jesieni 1943 roku uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych przeciwko siłom okupanta niemieckiego. Brał udział w akcjach odwetowych przeprowadzanych na terenie Prus Wschodnich i Litwy Kowieńskiej.

W październiku tego roku przybył z oddziałem UBK na teren Nowogródczyzny, gdzie został skierowany przez KG AK. Do stycznia 1944 roku oddział UBK w sile kompanii pod dowództwem „Szczęsnego” operował na terenach nadniemeńskich, później wszedł w skład III batalionu 77 pp UBK. Dowodził wówczas 1 kompanią. Uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych prowadzonych przeciwko Niemcom. Brał udział w działaniach prowadzonych w ramach „Operacji Wileńskiej AK”. Po zajęciu Wileńszczyzny i Nowogródczyzny przez Sowietów w sierpniu 1944 roku powrócił z grupą swoich żołnierzy w rodzinne strony na Podlasie, gdzie działał w strukturach AK na terenie Obwodu AK Bielsk Podlaski.

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu wojny zamieszkał w Warszawie i podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W październiku 1945 roku został zwerbowany przez kpt. Henryka Żuka „Onufrego” do pracy konspiracyjnej w nowo zorganizowanej ekspozyturze wywiadowczej „Port”, „Liceum”. Był kierownikiem komórki kontrwywiadowczej WiN-u w Warszawie krypt. „Cyrk”, podległej komórce „Liceum”. Gromadził tajne dokumenty MON i MBP w tym Departamentu Więziennictwa. Przed aresztowaniem mieszkał przy ul. Grochowskiej 5 w Warszawie.

Został zatrzymany przez funkcjonariuszy UB 28 lutego 1946 roku w Warszawie. 7 marca Naczelna Prokuratura Wojskowa w Warszawie wydała rozkaz o jego tymczasowym aresztowaniu. Był więziony w więzieniu mokotowskim i poddany brutalnemu śledztwu.

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 18 lipca 1947 roku (sygn. akt Sr. 966/47) został skazany na karę 13 lat więzienia z art. 7 Dekretu z dnia 16 czerwca 1946 roku. Po procesie więziony na Rakowieckiej, skąd został przetransportowany do Centralnego Więzienia Karnego we Wronkach i osadzony 23 września 1948. W więzieniu wronieckim szykanowany przez personel więzienny. Jego postawa w więzieniu spowodowała późniejsze podejrzenia o współpracę z UB[2]. 29 czerwca 1954 roku został przetransportowany do ZK w Sieradzu. Zwolniony został dopiero w 1955 r.[3].

Po zwolnieniu wrócił do Warszawy. Początkowo pracował w spółdzielni pracy „Calówka” na Wawrzyszewie, później związany ze Stowarzyszeniem „PAX”. Następnie dzięki swoim zdolnościom oraz zaufaniu Bolesława Piaseckiego został dyrektorem finansowym Centrali Przemysłowo-Handlowej „Veritas”-„INCO” (później ZGG „INCO”) podległej PAX, dzięki czemu był jednym z twórców finansowego sukcesu PAX-u oraz jego mocnych podstaw ekonomicznych[4]. W roku 1985 utworzył i kierował Fundacją Ochrony Zabytków, która zajmowała się m.in. upamiętnianiem miejsc walki partyzanckiej, opieką grobów poległych żołnierzy konspiracji oraz przywracaniem śladów polskiej kultury na Kresach Wschodnich, m.in. w Żółkwi. W 1989 roku był współzałożycielem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Stanisław Karolkiewicz był inwigilowany przez SB do lat 80. XX w., przy czym najbardziej w latach 50. i 60.[5]. W latach 1995–2005 pełnił funkcję prezesa Zarządu Okręgu ŚZŻAK Nowogródek z siedzibą w Warszawie. W 1996 pełnił jako p.o. funkcję prezesa Zarządu głównego ŚZŻAK, potem wybrany prezesem. Od 2001 r. był przewodniczącym Federacji Stowarzyszeń Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz od 1988 roku członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[6]. W lutym 1989 wszedł w skład działającej przy tej Radzie Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego[7]. Pozostawał jednak w dystansie do ZBoWiDu[8].

Awansowany do stopnia podpułkownika, a następnie pułkownika niepodlegającego obowiązkowi służby wojskowej. 3 maja 2006 Prezydent RP Lech Kaczyński nadał mu stopień generała brygady[9].

Zmarł 22 stycznia 2009 w Warszawie. Pochowany z honorami wojskowymi 29 stycznia na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 66-2-23[10].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2009, s. 14.
  2. ↑ Są materiały, że gen. Karolkiewicz współpracował z UB. Portal Money.pl, 29.10.2007., zob. także dyskusję dot. tego artykułu.
  3. ↑ Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2010, s. 155.
  4. ↑ Kazimierz Krajewski- „Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2010, s. 155–156.
  5. ↑ Kazimierz Krajewski-„Szczęsny” generał Stanisław Karolkiewicz 1918–2009, Warszawa 2010, s. 158–160.
  6. ↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]. radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].
  7. ↑ Rzeczpospolita, 1989, nr 37 (2171), str. 1-2
  8. ↑ Tadeusz Kosowski, Czy kombatanci zakończą „wojnę polsko-polską”?.
  9. ↑ M.P. z 2006 r. nr 37, poz. 412
  10. ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAROLKIEWICZOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-07].
  11. ↑ M.P. z 2001 r. nr 5, poz. 91
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Karolkiewicz&oldid=72726706”