Marcin Borelowski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
post scriptum |
Gjakovarus (dyskusja | edycje) m drobne redakcyjne |
||
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 9 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox |
{{Biogram infobox |
||
|imię i nazwisko = Marcin Borelowski |
|imię i nazwisko = Marcin Borelowski |
||
⚫ | |||
|imię i nazwisko org = |
|||
⚫ | |||
|pseudonim = |
|||
|alt grafiki = |
|||
⚫ | |||
|data urodzenia = [[29 października]] [[1829]] |
|||
⚫ | |||
| |
|miejsce urodzenia = [[Półwsie Zwierzynieckie]] |
||
⚫ | |||
|miejsce urodzenia = [[Półwsie Zwierzynieckie]] |
|||
⚫ | |||
|imię przy narodzeniu = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|narodowość = polska |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|przyczyna śmierci = |
|||
|commons = |
|||
|miejsce spoczynku = |
|||
⚫ | |||
|miejsce zamieszkania = |
|||
|narodowość = {{Państwo|POL}} |
|||
|tytuł naukowy = |
|||
|edukacja = |
|||
|Alma Mater = |
|||
|uczelnia = |
|||
|wydział = |
|||
|stanowisko = |
|||
|pracodawca = |
|||
|majątek = |
|||
|wzrost = |
|||
|masa = |
|||
|partia = |
|||
|wyznanie = |
|||
|rodzice = |
|||
|małżeństwo = |
|||
|partner = |
|||
|partnerka = |
|||
|dzieci = |
|||
|relacja = |
|||
|krewni i powinowaci = |
|||
|podpis = |
|||
⚫ | |||
|commons = |
|||
|wikiźródła = |
|||
|wikicytaty = |
|||
|www = |
|||
}} |
}} |
||
[[Plik:Marcin Borelowski “Lelewel” (Polish insurgent 1863) commemorative plaque, 17 Borelowskiego-Lelewela street, Kraków, Poland.jpg|thumb|240px|Kraków ul. Borelowskiego-Lelewela 17. Tablica pamiątkowa na Półwsiu Zwierzynieckim gdzie się urodził.]] |
|||
'''Marcin Maciej Borelowski''', |
'''Marcin Maciej Borelowski''', ps. „Lelewel” (ur. [[29 października]] [[1829]] w [[Półwsie Zwierzynieckie|Półwsiu Zwierzynieckim]], zm. [[6 września|6]] lub [[7 września]] [[1863]] w Sowiej Górze k. [[Batorz]]a) – polski rzemieślnik, [[działacz społeczny]] i patriotyczny, pułkownik w [[Powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]], komisarz wojenny województwa podlaskiego w maju i czerwcu [[1863]] roku<ref>Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 4.</ref>. |
||
[[Plik:Borelowski Rzeszow.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Marcina "Lelewela" Borelowskiego w Rzeszowie z 1913]] |
[[Plik:Borelowski Rzeszow.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Marcina "Lelewela" Borelowskiego w Rzeszowie z 1913]] |
||
[[Plik:20070430 Wzgorze Polak tablica Borelowskiego.jpg|thumb|Kamień pamiątkowy na Wzgórzu Polak]] |
[[Plik:20070430 Wzgorze Polak tablica Borelowskiego.jpg|thumb|Kamień pamiątkowy na Wzgórzu Polak]] |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Pochodził z rodziny rzemieślniczej, był synem Karola (murarza) i Agnieszki z domu Noworyt<ref> |
Pochodził z rodziny rzemieślniczej, był synem Karola (murarza) i Agnieszki z domu Noworyt<ref>Akt urodzenia w kościele Najświętszego Salwatora w Krakowie</ref>. Kształcił się w zawodzie blacharza w Krakowie. Osiedlił się w Rzeszowie. Z zawodu rzemieślnik-blacharz, majster [[studnia]]rski, uczestnik wystąpień niepodległościowych w Krakowie w latach 1846 i 1848, po upadku [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]] uczestnik działalności konspiracyjnej. Programowo związany z [[millenerzy|millenerami]], od 1862 roku jednak ze [[Stronnictwo czerwonych|stronnictwem czerwonych]]. Zajmował się organizowaniem policji narodowej i gromadzeniem broni. Od 1859 mieszał w Warszawie, gdzie był współorganizatorem patriotycznych manifestacji ludności, poprzedzających wybuch powstania styczniowego. Ponadto w ramach akcji przedpowstańczej był organizatorem młodzieży rękodzielniczej i ludu wiejskiego. W czasie powstania dowódca oddziałów partyzanckich i naczelnik wojenny województw [[Gubernia lubelska|lubelskiego]] i [[Województwo podlaskie|podlaskiego]]. Dosłużył się stopnia pułkownika. 24 marca 1863 roku pobity w [[Bitwa pod Krasnobrodem (1863)|bitwie pod Krasnobrodem]]. 16 kwietnia stoczył [[Bitwa pod Borowymi Młynami|bitwę pod Borowymi Młynami]]<ref>Bitwy i potyczki 1863-1864, opracował Stanisław Zieliński, [[Rapperswil]] 1913, s. 87.</ref>. Zaatakowany w [[I bitwa pod Chruśliną|I bitwie pod Chruśliną]] 30 maja odparł atak Rosjan i ponownie odniósł zwycięstwo 3 września [[Bitwa pod Panasówką|pod Panasówką]]. Poległ w [[Bitwa na Sowiej Górze|bitwie na Sowiej Górze]] pod [[Batorz]]em 6 lub 7 września 1863 roku. |
||
Polegli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez |
Polegli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]] 21 stycznia 1933 roku [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyżem Niepodległości z Mieczami]]<ref>Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. ({{Monitor Polski|1933|24|32}}).</ref>. |
||
== Upamiętnienie == |
== Upamiętnienie == |
||
W 50. rocznicę śmierci Marcina Borelowskiego 7 września 1913 zorganizowano obchody w Rzeszowie, podczas których na gmachu „Sokoła” zaplanowano odsłonięcie tablicy pamiątkowej<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Z pow. Związku Stow. przemysł. w Rzeszowie. Marcin Borelowski | czasopismo = [[Tygodnik Ziemi Sanockiej]] | strony = 2 | data = Nr 34 z 17 sierpnia 1913 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=58572}}</ref>. |
W 50. rocznicę śmierci Marcina Borelowskiego 7 września 1913 zorganizowano obchody w Rzeszowie, podczas których na gmachu „Sokoła” zaplanowano odsłonięcie tablicy pamiątkowej<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Z pow. Związku Stow. przemysł. w Rzeszowie. Marcin Borelowski | czasopismo = [[Tygodnik Ziemi Sanockiej]] | strony = 2 | data = Nr 34 z 17 sierpnia 1913 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=58572}}</ref>. |
||
Imieniem i nazwiskiem Marcina Borelowskiego nazwano ulice: w [[Lublin]]ie na osiedlu [[Konstantynów (Lublin)|Konstantynów]], w [[Kraków|Krakowie]] |
Imieniem i nazwiskiem Marcina Borelowskiego nazwano ulice: w [[Lublin]]ie na osiedlu [[Konstantynów (Lublin)|Konstantynów]], w [[Kraków|Krakowie]] na [[Półwsie Zwierzynieckie|Półwsiu Zwierzynieckim]], w [[Przemyśl]]u na [[Zasanie|Zasaniu]] – przy Szkole Podstawowej nr 14 im. Zjednoczonej Europy w Przemyślu, we [[Wrocław]]iu w dzielnicy [[Sępolno (Wrocław)|Sępolno]], w [[Częstochowa|Częstochowie]] na [[Tysiąclecie (Częstochowa)|Tysiącleciu]], w [[Nysa|Nysie]], w [[Chrzanów|Chrzanowie]], w [[Biłgoraj]]u, w [[Janów Lubelski|Janowie Lubelskim]] na osiedlu Zaolszynie, w Nowym Sączu, w Mińsku Mazowieckim. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Linia 67: | Linia 40: | ||
== Literatura dodatkowa == |
== Literatura dodatkowa == |
||
* {{cytuj książkę | tytuł = [[Polski Słownik Biograficzny]] | tom = 2 | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności]] – Skład Główny w Księgarniach [[Gebethner i Wolff|Gebethnera i Wolffa]] | miejsce = [[Kraków]] | rok = 1936 | tytuł tomu = Beyzym Jan – Brownsford Marja | rozdział = Borelowski Marcin| autor r = Justyn Sokulski | strony = 322–324}} Reprint: [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]], Kraków 1989, {{ISBN|8304032910}}. |
* {{cytuj książkę | tytuł = [[Polski Słownik Biograficzny]] | tom = 2 | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności]] – Skład Główny w Księgarniach [[Gebethner i Wolff|Gebethnera i Wolffa]] | miejsce = [[Kraków]] | rok = 1936 | tytuł tomu = Beyzym Jan – Brownsford Marja | rozdział = Borelowski Marcin| autor r = Justyn Sokulski | strony = 322–324}} Reprint: [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]], Kraków 1989, {{ISBN|8304032910}}. |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
{{SORTUJ:Borelowski, Marcin}} |
{{SORTUJ:Borelowski, Marcin}} |
||
Linia 79: | Linia 54: | ||
[[Kategoria:Powstańcy krakowscy]] |
[[Kategoria:Powstańcy krakowscy]] |
||
[[Kategoria:Pułkownicy powstania styczniowego]] |
[[Kategoria:Pułkownicy powstania styczniowego]] |
||
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy na Sowiej Górze]] |
|||
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy pod Panasówką]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1829]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1829]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1863]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1863]] |
Aktualna wersja na dzień 13:38, 12 lut 2024
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 lub 7 września 1863 |
Zawód, zajęcie | |
Narodowość |
polska |
Odznaczenia | |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Marcin_Borelowski_%E2%80%9CLelewel%E2%80%9D_%28Polish_insurgent_1863%29_commemorative_plaque%2C_17_Borelowskiego-Lelewela_street%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg/240px-Marcin_Borelowski_%E2%80%9CLelewel%E2%80%9D_%28Polish_insurgent_1863%29_commemorative_plaque%2C_17_Borelowskiego-Lelewela_street%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg)
Marcin Maciej Borelowski, ps. „Lelewel” (ur. 29 października 1829 w Półwsiu Zwierzynieckim, zm. 6 lub 7 września 1863 w Sowiej Górze k. Batorza) – polski rzemieślnik, działacz społeczny i patriotyczny, pułkownik w powstaniu styczniowym, komisarz wojenny województwa podlaskiego w maju i czerwcu 1863 roku[1].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Borelowski_Rzeszow.jpg/220px-Borelowski_Rzeszow.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/20070430_Wzgorze_Polak_tablica_Borelowskiego.jpg/220px-20070430_Wzgorze_Polak_tablica_Borelowskiego.jpg)
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny rzemieślniczej, był synem Karola (murarza) i Agnieszki z domu Noworyt[2]. Kształcił się w zawodzie blacharza w Krakowie. Osiedlił się w Rzeszowie. Z zawodu rzemieślnik-blacharz, majster studniarski, uczestnik wystąpień niepodległościowych w Krakowie w latach 1846 i 1848, po upadku Wiosny Ludów uczestnik działalności konspiracyjnej. Programowo związany z millenerami, od 1862 roku jednak ze stronnictwem czerwonych. Zajmował się organizowaniem policji narodowej i gromadzeniem broni. Od 1859 mieszał w Warszawie, gdzie był współorganizatorem patriotycznych manifestacji ludności, poprzedzających wybuch powstania styczniowego. Ponadto w ramach akcji przedpowstańczej był organizatorem młodzieży rękodzielniczej i ludu wiejskiego. W czasie powstania dowódca oddziałów partyzanckich i naczelnik wojenny województw lubelskiego i podlaskiego. Dosłużył się stopnia pułkownika. 24 marca 1863 roku pobity w bitwie pod Krasnobrodem. 16 kwietnia stoczył bitwę pod Borowymi Młynami[3]. Zaatakowany w I bitwie pod Chruśliną 30 maja odparł atak Rosjan i ponownie odniósł zwycięstwo 3 września pod Panasówką. Poległ w bitwie na Sowiej Górze pod Batorzem 6 lub 7 września 1863 roku.
Polegli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami[4].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W 50. rocznicę śmierci Marcina Borelowskiego 7 września 1913 zorganizowano obchody w Rzeszowie, podczas których na gmachu „Sokoła” zaplanowano odsłonięcie tablicy pamiątkowej[5].
Imieniem i nazwiskiem Marcina Borelowskiego nazwano ulice: w Lublinie na osiedlu Konstantynów, w Krakowie na Półwsiu Zwierzynieckim, w Przemyślu na Zasaniu – przy Szkole Podstawowej nr 14 im. Zjednoczonej Europy w Przemyślu, we Wrocławiu w dzielnicy Sępolno, w Częstochowie na Tysiącleciu, w Nysie, w Chrzanowie, w Biłgoraju, w Janowie Lubelskim na osiedlu Zaolszynie, w Nowym Sączu, w Mińsku Mazowieckim.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 4.
- ↑ Akt urodzenia w kościele Najświętszego Salwatora w Krakowie
- ↑ Bitwy i potyczki 1863-1864, opracował Stanisław Zieliński, Rapperswil 1913, s. 87.
- ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).
- ↑ Z pow. Związku Stow. przemysł. w Rzeszowie. Marcin Borelowski. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 34 z 17 sierpnia 1913.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Z pow. Związku Stow. przemysł. w Rzeszowie. Marcin Borelowski. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 34 z 17 sierpnia 1913.
- Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Marcin Borelowski-Lelewel, Warszawa 1964: Wyd. RIZ.
Literatura dodatkowa
[edytuj | edytuj kod]- Justyn Sokulski: Borelowski Marcin. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 322–324. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.
- Członkowie władz powstania styczniowego w województwie podlaskim
- Działacze polistopadowych organizacji rewolucyjnych i niepodległościowych
- Komisarze wojskowi powstania styczniowego
- Ludzie związani z Rzeszowem
- Naczelnicy wojenni powstania styczniowego
- Polegli w powstaniu styczniowym
- Polscy blacharze
- Polscy działacze społeczni
- Powstańcy krakowscy
- Pułkownicy powstania styczniowego
- Uczestnicy bitwy na Sowiej Górze
- Uczestnicy bitwy pod Panasówką
- Urodzeni w 1829
- Zmarli w 1863