Przejdź do zawartości

Wiktor Woroszylski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
KJS63 (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
m Dodano linki do Wikipedii (tekst bez zmian)
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 19 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
|opis grafiki =
|opis grafiki =
|pełne imię i nazwisko =
|pełne imię i nazwisko =
|data urodzenia = [[8 czerwca]] [[1927]]
|data urodzenia = 8 czerwca 1927
|miejsce urodzenia = [[Grodno]]
|miejsce urodzenia = [[Grodno]]
|data śmierci = [[13 września]] [[1996]]
|data śmierci = 13 września 1996
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|narodowość = [[polska]]
|narodowość = [[polska]]
Linia 26: Linia 26:
|www =
|www =
}}
}}
[[Plik:Nagrobek Wiktor Woroszylski.JPG|thumb|240px|Grób Wiktora Woroszylskiego i jego żony Janiny na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Powązkach]], [[Warszawa]] 2008]]
[[Plik:Fundacja Ośrodka KARTA - urodziny Woroszylskiego.jpg|thumb|240px|Wizerunek Wiktora Woroszylskiego w tle]]
[[Plik:Nagrobek Wiktor Woroszylski.JPG|thumb|240px|Grób Wiktora Woroszylskiego i jego żony Janiny na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|cmentarzu Wojskowym na Powązkach]], [[Warszawa]] 2008]]
'''Wiktor Woroszylski''' (ur. [[8 czerwca]] [[1927]] w [[Grodno|Grodnie]], zm. [[13 września]] [[1996]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – polski poeta, prozaik, tłumacz i recenzent filmowy.
'''Wiktor Woroszylski''' (ur. [[8 czerwca]] [[1927]] w [[Grodno|Grodnie]], zm. [[13 września]] [[1996]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[Polacy|polski]] [[Poezja|poeta]], [[Proza|prozaik]], [[tłumacz]] i [[Recenzja|recenzent]] [[Film|filmowy]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Syn Grzegorza i Barbary z domu Grodzieńczyk. Urodzony w zasymilowanej rodzinie [[Żydzi|żydowskiej]] (ojciec był znanym miejscowym lekarzem), okupację przeżył w Grodnie na fałszywych papierach, pracując w warsztacie stolarskim. W 1945 przyjechał do Łodzi, zaczął studia, początkowo medycynę, ostatecznie [[Polonistyka|polonistykę]] na [[Uniwersytet Łódzki|Uniwersytecie Łódzkim]]. Zapisał się także do [[Polska Partia Robotnicza|PPR]], potem był członkiem [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]]<ref name=KG>''Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” 1976-1981'', wybór, wstęp i opracowanie Łukasz Kamiński i Grzegorz Waligóra, Warszawa 2010, s. 59.</ref>. Zaczynał jako autor poezji publicystyczno-agitacyjnej, będąc czołową postacią tzw. [[Pryszczaci|pryszczatych]]. W 1947 r. przeniósł się do Warszawy. Od końca 1948 do 1951 mieszkał w Szczecinie, gdzie urodził się jego pierwszy syn – Feliks. Po 1955 zaczął pisać [[Liryka|lirykę]] refleksyjną, opowiadania, szkice, utwory dla dzieci i młodzieży oraz zajął się przekładami literackimi z [[Język rosyjski|języka rosyjskiego]].
Urodził się w zasymilowanej rodzinie [[Żydzi|żydowskiej]] Grzegorza i Barbary z Grodzieńczyków. Ojciec był lekarzem prowadzącym praktykę przy ul. Rydza-Śmigłego 8 w Grodnie<ref name=":3">{{Cytuj odcinek|tytuł=Grodno Feliksa Woroszylskiego - Zamarznięta rzeka. Frozen river|url=https://www.youtube.com/watch?v=UNVCMbYu8mA|data dostępu=2022-11-07}}</ref>. Po 1941 roku przesiedlony przez Niemców do [[Getto w Grodnie|getta w Grodnie]], skąd wraz z rodziną się wydostał i ukrywał w [[Łosośna (Grodno)|Łosośnie]] na przedmieściach Grodna<ref>{{Cytuj |tytuł = Historia Pawła Charmuszko {{!}} Polscy Sprawiedliwi |data dostępu = 2022-11-07 |opublikowany = sprawiedliwi.org.pl |url = https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pawla-charmuszko}}</ref><ref name=":3" />, pracując na fałszywych dokumentach w warsztacie stolarskim. W 1945 został [[Repatriacja|repatriowany]] z Grodna do Łodzi, w której rozpoczął studia<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Wspominamy Wiktora Woroszylskiego |data dostępu = 2022-11-07 |opublikowany = PolskieRadio.pl |url = https://polskieradio.pl/art156_682962}}</ref>. Początkowo studiował medycynę na [[Uniwersytet Łódzki|Uniwersytecie Łódzkim]]<ref name=":0" />, a od 1946 roku [[Polonistyka|polonistykę]] na Uniwersytecie Warszawskim<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Instytut Pamięcie Narodowej |tytuł = Woroszylski Wiktor |data dostępu = 2022-11-07 |opublikowany = Encyklopedia Solidarności |url = https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/19511,Woroszylski-Wiktor.html |język = pl}}</ref>. Zapisał się do [[Polska Partia Robotnicza|PPR]], potem był członkiem [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]]<ref name=KG>''Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” 1976-1981'', wybór, wstęp i opracowanie Łukasz Kamiński i Grzegorz Waligóra, Warszawa 2010, s. 59.</ref>. Zaczynał jako autor poezji publicystyczno-agitacyjnej, będąc czołową postacią tzw. [[Pryszczaci|pryszczatych]]. W 1947 r. przeniósł się do Warszawy. Od końca 1948 do 1951 mieszkał w Szczecinie, gdzie w 1949 roku urodził się jego pierwszy syn – Feliks. W 1950, z okazji [[Narodowe Święto Odrodzenia Polski|święta 22 lipca]], za poemat o [[Karol Świerczewski|Karolu Świerczewskim]] otrzymał Nagrodę Państwową III. stopnia<ref>[[Bohdan Urbankowski]], ''Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina'', t. 2, Warszawa 1998, s. 315.</ref>. W latach 1952–1956 studiował w Instytucie Literatury im. Maksyma Gorkiego w Moskwie, gdzie uzyskał doktorat z rusycystyki<ref name=":0" /><ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Wiktor Woroszylski {{!}} Życie i twórczość {{!}} Artysta |data dostępu = 2022-11-07 |opublikowany = Culture.pl |url = https://culture.pl/pl/tworca/wiktor-woroszylski |język = pl}}</ref>. Po 1955 zaczął pisać [[Liryka|lirykę]] refleksyjną, opowiadania, szkice, utwory dla dzieci i młodzieży oraz zajął się przekładami literackimi z [[Język rosyjski|języka rosyjskiego]].


Redaktor m.in. czasopism „[[Głos Ludu (gazeta w Polsce)|Głos Ludu]]”, „[[Po prostu (czasopismo)|Po prostu]]”, „[[Nowa Kultura (1950–1963)|Nowa Kultura]]” (od 1956 naczelny) i „[[Zapis (czasopismo)|Zapis]]”. Tłumacz utworów i listów [[Michaił Zoszczenko|Zoszczenki]], [[Władimir Majakowski|Majakowskiego]], [[Aleksandr Sołżenicyn|Sołżenicyna]], [[Iosif Brodski|Brodskiego]], [[Siergiej Awierincew|Awierincewa]].
Redaktor m.in. czasopism „[[Głos Ludu (gazeta w Polsce)|Głos Ludu]]”, „[[Po prostu (czasopismo)|Po prostu]]”, „[[Nowa Kultura (1950–1963)|Nowa Kultura]]”, a po 1977 roku czasopisma „[[Zapis (czasopismo)|Zapis]]” wydawanego w drugim obiegu. Tłumacz utworów i listów [[Michaił Zoszczenko|Zoszczenki]], [[Władimir Majakowski|Majakowskiego]], [[Aleksandr Sołżenicyn|Sołżenicyna]], [[Iosif Brodski|Brodskiego]], [[Siergiej Awierincew|Awierincewa]].


Zerwał z komunizmem po stłumieniu [[Powstanie węgierskie 1956|rewolucji węgierskiej 1956]], którą obserwował na własne oczy, przebywając wówczas w [[Budapeszt|Budapeszcie]] (w PZPR formalnie pozostał do 1966). W styczniu 1976 roku podpisał [[Memoriał 101|list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]<ref>Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.</ref>. W latach 70. związany z [[Opozycja (polityka)|opozycją demokratyczną]], współpracownik [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]] i [[Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”|Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”]]<ref name=KG />, od lutego 1978 członek i następnie wykładowca [[Towarzystwo Kursów Naukowych|Towarzystwa Kursów Naukowych]], objęty zakazem druku przez [[Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej|cenzurę]], internowany po wprowadzeniu [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanu wojennego]].
Zerwał z komunizmem po stłumieniu [[Powstanie węgierskie 1956|rewolucji węgierskiej 1956]], którą obserwował na własne oczy, przebywając wówczas w [[Budapeszt|Budapeszcie]]. Przeżycia i przemyślenia z 1956 roku umieścił w ''Dzienniku węgierskim'', którego z powodu cenzury nie mógł w całości wydrukować w Polsce, dlatego opublikowano go w Paryżu<ref name=":0" />. W 1957 roku usunięty ze stanowiska redaktora naczelnego pisma Nowa Kultura na osobiste polecenie [[Władysław Gomułka|Władysława Gomułki]]<ref name=":2" />. Woroszylski w 1964 roku sprzeciwił się władzom PRL, które zażądały potępienia autorów "[[List 34|listu trzydziestu czterech]]”, w którym krytykowano komunistyczną cenzurę<ref name=":0" />. W 1965 roku odmówił potępienia [[Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich|listu biskupów polskich do biskupów niemieckich]]<ref name=":0" />. W 1967 roku wyrzucony z PZPR za podpisanie protestu przeciwko usunięciu z niej [[Leszek Kołakowski|Leszka Kołakowskiego]]<ref name=":1" />. W grudniu 1974 sygnatariusz [[List 15|listu 15]] ws. zapewnienia Polakom w ZSRR dostępu do polskiej nauki i kultury<ref name=":1" />. W styczniu 1976 roku podpisał [[Memoriał 101|list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]<ref>Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.</ref>. W latach 70. związany z [[Opozycja (polityka)|opozycją demokratyczną]], współpracownik [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]] i [[Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”|Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”]]<ref name=KG />. Od lat 70. objęty zakazem druku przez [[Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej|cenzurę]]<ref name=":2" />. Od lutego 1978 członek i następnie wykładowca [[Towarzystwo Kursów Naukowych (1978–1981)|Towarzystwa Kursów Naukowych]]. W latach 1977–1979 wykładowca historii literatury rosyjskiej na [[Uniwersytet Latający (1977)|Uniwersytecie Latającym]]<ref name=":1" />. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do [[apel 64|apelu 64]] uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze [[Sierpień 1980|strajkującymi robotnikami]]<ref>Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])</ref>. Internowany po wprowadzeniu [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanu wojennego]] i osadzony w więzieniu na [[Białołęka|Białołęce]], a następnie w obozach w [[Jaworze (województwo zachodniopomorskie)|Jaworzu]] i [[Darłówko|Darłówku]]<ref name=":0" />. W 1983 po zamordowaniu [[Grzegorz Przemyk|Grzegorza Przemyka]] autor listu otwartego z protestem do wicepremiera [[Mieczysław Rakowski|Mieczysława F. Rakowskiego]]<ref name=":1" />.


Był mężem Janiny z Witczaków (1925–2002).
W 1950, z okazji [[Narodowe Święto Odrodzenia Polski|święta 22 lipca]], za poemat o [[Karol Świerczewski|Karolu Świerczewskim]] otrzymał Nagrodę Państwową III. stopnia<ref>[[Bohdan Urbankowski]], ''Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina'', t. 2, Warszawa 1998, s. 315.</ref>.


Zmarł w Warszawie, pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|cmentarzu Wojskowym na Powązkach]] (kwatera G-14-6)<ref>[http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/mapa.php?cment=PWZKI&rzad=14&kwatera=G&grob=6&dane=+imie=+nazwisko=Woroszylski+check_nazwisko=on+check_ur=+rok=1800+miesiac=1+dzien=1+rok2=2020+miesiac2=6+dzien2=14+check_zg=+rok_zg1=1800+miesiac_zg1=1+dzien_zg1=1+rok_zg2=2020+miesiac_zg2=6+dzien_zg2=14+cmentarz=#kotwica Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (1955)<ref>11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” {{Monitor Polski|1955|91|1144}}</ref> i [[Medal 10-lecia Polski Ludowej|Medalem 10-lecia Polski Ludowej]] (1955)<ref>15 stycznia 1955 {{Monitor Polski|1955|101|1400}}, str. 1632</ref>.


== Twórczość ==
== Twórczość ==
=== Proza ===
=== Proza ===
* 1956 ''Dziennik węgierski''

* 1958 ''Okrutna gwiazda''
* 1958 ''Okrutna gwiazda'' (opowiadania)
* 1960 ''[[I ty zostaniesz Indianinem (powieść)|I ty zostaniesz Indianinem]]'' (na podstawie powieści nakręcono [[I ty zostaniesz Indianinem (film)|film fabularny]])
* 1960 ''[[I ty zostaniesz Indianinem (powieść)|I ty zostaniesz Indianinem]]'' (na podstawie powieści nakręcono [[I ty zostaniesz Indianinem (film)|film fabularny]])
* 1962 ''Cyryl, gdzie jesteś?''
* 1962 ''Cyryl, gdzie jesteś?'' (powieść dla młodzieży)
* 1963 ''Sny pod śniegiem. Opowieść o życiu Sałtykowa-Szczedrina'' (opowieść biograficzna)
* 1965 ''Podmuch malowanego wiatru''
* 1965 ''Podmuch malowanego wiatru'' (powieść dla młodzieży)
* 1973 ''[[Mniejszy szuka Dużego (powieść)|Mniejszy szuka Dużego]]'' (na podstawie powieści nakręcono [[Mniejszy szuka Dużego (film)|film fabularny]])
* 1973 ''[[Mniejszy szuka Dużego (powieść)|Mniejszy szuka Dużego]]'' (na podstawie powieści nakręcono [[Mniejszy szuka Dużego (film)|film fabularny]])
* 1973 ''Życie Sergiusza Jesienina'' (współautor: [[Elwira Watała]])
* 1977 ''Literatura'' (powieść)
* 1983 ''Don Kichot''
* 1983 ''Don Kichot''
* 1983 ''Kto zabił Puszkina?''
* 1983 ''Kto zabił Puszkina?'' (biografia)
* 2022 ''Historie i inne opowiadania'' (opowiadania, wznowienie wydania z 1987 r.)


=== Poezja ===
=== Poezja ===
* 1949 Czuwającym w noc noworoczną

* 1949 ''Śmierci nie ma''
*1949 ''Śmierci nie ma''
* 1955 ''Z rozmów''
* 1955 ''Z rozmów''
* Poemat ''Świt nad Nową Hutą''<ref name=lista />
*1960 ''Wanderjahre''
*1962 ''Twój powszedni morderca''
* 1964 ''Niezgoda na ukłon''
* 1964 ''Niezgoda na ukłon''
*1969 ''Przygoda w Babilonie''
* 1970 ''Zagłada gatunków''
* 1970 ''Zagłada gatunków''
*1974 ''Wybór wierszy''
*1982 ''Jesteś i inne wiersze''
* 1983 ''Lustro''
* 1983 ''Lustro''
* 1983 ''Dziennik internowania''
* 1983 ''Dziennik internowania''
Linia 62: Linia 73:
=== Inne ===
=== Inne ===
* ''Moi Moskale'' (przekład wyboru wierszy poetów rosyjskich)
* ''Moi Moskale'' (przekład wyboru wierszy poetów rosyjskich)
* ''Sny pod śniegiem. Opowieść o życiu Sałtykowa-Szczedrina'' (opowieść biograficzna)
* ''Życie Majakowskiego'' (biografia)
* ''Życie Majakowskiego'' (biografia)
* ''Marsz Sportowy'' (przekład pieśni [[Izaak Dunajewski|Izaaka Dunajewskiego]])
* ''Marsz Sportowy'' (przekład pieśni [[Izaak Dunajewski|Izaaka Dunajewskiego]])
* ''Pozwólcie nam się cieszyć'' (wybór publicystyki)
* ''Pozwólcie nam się cieszyć'' (wybór publicystyki)
* ''Dzienniki. Tom I-III'', Ośrodek KARTA, Warszawa 2017-2019
* ''Dziennik węgierski 1956''
'''Omówienia:'''
* ''Życie Sergiusza Jesienina'' (Elwira Watała, Wiktor Woroszylski), 1973

* ''Woroszylski. Wieczór wspomnień'', red. Iwona Smolka, Baran i Suszczyński, Kraków 1997.
* Elżbieta Sawicka, ''Ułożyć książkę, ułożyć życie. Wiktor Woroszylski (1927–1996)'', „Rzeczpospolita” 216 / 1996.

== Ordery i odznaczenia ==

* Krzyż Oficerski [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (11 lipca 1955)<ref>{{Monitor Polski|1955|91|1144}} „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.</ref>
* [[Medal 10-lecia Polski Ludowej]] (19 stycznia 1955)<ref>{{Monitor Polski|1955|101|1400}} - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.</ref>

== Upamiętnienie ==
Jest patronem ławeczki w [[Park Ratuszowy w Krakowie|Parku Ratuszowym w Krakowie]] w [[Dzielnica XVIII Nowa Huta|dzielnicy XVIII Nowa Huta]], o czym informuje tabliczka. Patroni ławeczek w przestrzeni publicznej są wybierani w ramach projektu Kody Miasta realizowanego przez [[Krakowskie Biuro Festiwalowe]], operatora tytułu [[Kraków Miasto Literatury UNESCO]], którym Kraków został uhonorowany w 2013 roku<ref name=kody /><ref name=lista />.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy|
<ref name=lista>{{Cytuj stronę |url = http://kody.miastoliteratury.pl/list |tytuł = Lista patronów |data dostępu = 2022-02-04}}</ref>
<ref name=kody>{{Cytuj stronę |url = http://kody.miastoliteratury.pl/ |tytuł = Kody Miasta |data dostępu = 2022-02-04}}</ref>
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* Anna Bikont, Joanna Szczęsna: ''Lawina i kamienie: pisarze wobec komunizmu''. Warszawa, 2006
* Anna Bikont, Joanna Szczęsna: ''Lawina i kamienie: pisarze wobec komunizmu''. Warszawa, 2006.


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 79: Linia 103:
* [http://www.granice.pl/recenzja.php?id=84&ida=67 granice.pl – Wiktor Woroszylski]
* [http://www.granice.pl/recenzja.php?id=84&ida=67 granice.pl – Wiktor Woroszylski]
* {{Repozytorium|6768|PKF – Delegaci na Zlot Berliński|(Woroszylski przed domem w Szczecinie)}}
* {{Repozytorium|6768|PKF – Delegaci na Zlot Berliński|(Woroszylski przed domem w Szczecinie)}}
* [https://polona.pl/search/?filters=public:1,creator:%22Woroszylski,_Wiktor_(1927--1996)%22 Wiktor Woroszylski – publikacje] w bibliotece [[Polona]]

{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}


{{SORTUJ:Woroszylski, Wiktor}}
{{SORTUJ:Woroszylski, Wiktor}}
[[Kategoria:Członkowie i współpracownicy KOR]]
[[Kategoria:Członkowie i współpracownicy Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”]]
[[Kategoria:Członkowie i współpracownicy Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”]]
[[Kategoria:Członkowie i współpracownicy KOR]]
[[Kategoria:Członkowie polskiego PEN Clubu]]
[[Kategoria:Członkowie polskiego PEN Clubu]]
[[Kategoria:Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]]
[[Kategoria:Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]]
Linia 89: Linia 115:
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Fundacji im. Kościelskich]]
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Fundacji im. Kościelskich]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Grodnie]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Grodnie]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej]]
[[Kategoria:Ocalali z Zagłady Żydów]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej]]
[[Kategoria:Pisarze objęci zakazem publikacji w Polsce Ludowej]]
[[Kategoria:Pisarze objęci zakazem publikacji w Polsce Ludowej]]
[[Kategoria:Pisarze socrealiści]]
[[Kategoria:Pisarze socrealiści]]
[[Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie]]
[[Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie]]
[[Kategoria:Politycy PPR]]
[[Kategoria:Politycy PPR]]
[[Kategoria:Polscy artyści socrealizmu]]
[[Kategoria:Polscy pisarze współcześni]]
[[Kategoria:Polscy pisarze współcześni]]
[[Kategoria:Polscy poeci XX wieku]]
[[Kategoria:Polscy prozaicy XX wieku]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury rosyjskojęzycznej]]
[[Kategoria:Polscy twórcy literatury dziecięcej i młodzieżowej]]
[[Kategoria:Polscy twórcy literatury dziecięcej i młodzieżowej]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury rosyjskojęzycznej]]
[[Kategoria:Sygnatariusze Listu 15]]
[[Kategoria:Sygnatariusze Memoriału 101]]
[[Kategoria:Sygnatariusze Memoriału 101]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1927]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1927]]
[[Kategoria:Wspierający Apel 64]]
[[Kategoria:Zmarli w 1996]]
[[Kategoria:Zmarli w 1996]]
[[Kategoria:Polscy poeci XX wieku]]
[[Kategoria:Polscy prozaicy XX wieku]]

Wersja z 22:16, 15 lut 2024

Wiktor Woroszylski
Data i miejsce urodzenia

8 czerwca 1927
Grodno

Data i miejsce śmierci

13 września 1996
Warszawa

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Łódzki

Dziedzina sztuki

proza, poezja

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Nagrody
  • Nagroda Fundacji im. Kościelskich: 1965
Wizerunek Wiktora Woroszylskiego w tle
Grób Wiktora Woroszylskiego i jego żony Janiny na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, Warszawa 2008

Wiktor Woroszylski (ur. 8 czerwca 1927 w Grodnie, zm. 13 września 1996 w Warszawie) – polski poeta, prozaik, tłumacz i recenzent filmowy.

Życiorys

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej Grzegorza i Barbary z Grodzieńczyków. Ojciec był lekarzem prowadzącym praktykę przy ul. Rydza-Śmigłego 8 w Grodnie[1]. Po 1941 roku przesiedlony przez Niemców do getta w Grodnie, skąd wraz z rodziną się wydostał i ukrywał w Łosośnie na przedmieściach Grodna[2][1], pracując na fałszywych dokumentach w warsztacie stolarskim. W 1945 został repatriowany z Grodna do Łodzi, w której rozpoczął studia[3]. Początkowo studiował medycynę na Uniwersytecie Łódzkim[3], a od 1946 roku polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim[4]. Zapisał się do PPR, potem był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[5]. Zaczynał jako autor poezji publicystyczno-agitacyjnej, będąc czołową postacią tzw. pryszczatych. W 1947 r. przeniósł się do Warszawy. Od końca 1948 do 1951 mieszkał w Szczecinie, gdzie w 1949 roku urodził się jego pierwszy syn – Feliks. W 1950, z okazji święta 22 lipca, za poemat o Karolu Świerczewskim otrzymał Nagrodę Państwową III. stopnia[6]. W latach 1952–1956 studiował w Instytucie Literatury im. Maksyma Gorkiego w Moskwie, gdzie uzyskał doktorat z rusycystyki[3][7]. Po 1955 zaczął pisać lirykę refleksyjną, opowiadania, szkice, utwory dla dzieci i młodzieży oraz zajął się przekładami literackimi z języka rosyjskiego.

Redaktor m.in. czasopism „Głos Ludu”, „Po prostu”, „Nowa Kultura”, a po 1977 roku czasopisma „Zapis” wydawanego w drugim obiegu. Tłumacz utworów i listów Zoszczenki, Majakowskiego, Sołżenicyna, Brodskiego, Awierincewa.

Zerwał z komunizmem po stłumieniu rewolucji węgierskiej 1956, którą obserwował na własne oczy, przebywając wówczas w Budapeszcie. Przeżycia i przemyślenia z 1956 roku umieścił w Dzienniku węgierskim, którego z powodu cenzury nie mógł w całości wydrukować w Polsce, dlatego opublikowano go w Paryżu[3]. W 1957 roku usunięty ze stanowiska redaktora naczelnego pisma Nowa Kultura na osobiste polecenie Władysława Gomułki[7]. Woroszylski w 1964 roku sprzeciwił się władzom PRL, które zażądały potępienia autorów "listu trzydziestu czterech”, w którym krytykowano komunistyczną cenzurę[3]. W 1965 roku odmówił potępienia listu biskupów polskich do biskupów niemieckich[3]. W 1967 roku wyrzucony z PZPR za podpisanie protestu przeciwko usunięciu z niej Leszka Kołakowskiego[4]. W grudniu 1974 sygnatariusz listu 15 ws. zapewnienia Polakom w ZSRR dostępu do polskiej nauki i kultury[4]. W styczniu 1976 roku podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[8]. W latach 70. związany z opozycją demokratyczną, współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”[5]. Od lat 70. objęty zakazem druku przez cenzurę[7]. Od lutego 1978 członek i następnie wykładowca Towarzystwa Kursów Naukowych. W latach 1977–1979 wykładowca historii literatury rosyjskiej na Uniwersytecie Latającym[4]. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[9]. Internowany po wprowadzeniu stanu wojennego i osadzony w więzieniu na Białołęce, a następnie w obozach w Jaworzu i Darłówku[3]. W 1983 po zamordowaniu Grzegorza Przemyka autor listu otwartego z protestem do wicepremiera Mieczysława F. Rakowskiego[4].

Był mężem Janiny z Witczaków (1925–2002).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G-14-6)[10].

Twórczość

Proza

  • 1956 Dziennik węgierski
  • 1958 Okrutna gwiazda (opowiadania)
  • 1960 I ty zostaniesz Indianinem (na podstawie powieści nakręcono film fabularny)
  • 1962 Cyryl, gdzie jesteś? (powieść dla młodzieży)
  • 1963 Sny pod śniegiem. Opowieść o życiu Sałtykowa-Szczedrina (opowieść biograficzna)
  • 1965 Podmuch malowanego wiatru (powieść dla młodzieży)
  • 1973 Mniejszy szuka Dużego (na podstawie powieści nakręcono film fabularny)
  • 1973 Życie Sergiusza Jesienina (współautor: Elwira Watała)
  • 1977 Literatura (powieść)
  • 1983 Don Kichot
  • 1983 Kto zabił Puszkina? (biografia)
  • 2022 Historie i inne opowiadania (opowiadania, wznowienie wydania z 1987 r.)

Poezja

  • 1949 Czuwającym w noc noworoczną
  • 1949 Śmierci nie ma
  • 1955 Z rozmów
  • Poemat Świt nad Nową Hutą[11]
  • 1960 Wanderjahre
  • 1962 Twój powszedni morderca
  • 1964 Niezgoda na ukłon
  • 1969 Przygoda w Babilonie
  • 1970 Zagłada gatunków
  • 1974 Wybór wierszy
  • 1982 Jesteś i inne wiersze
  • 1983 Lustro
  • 1983 Dziennik internowania

Inne

  • Moi Moskale (przekład wyboru wierszy poetów rosyjskich)
  • Życie Majakowskiego (biografia)
  • Marsz Sportowy (przekład pieśni Izaaka Dunajewskiego)
  • Pozwólcie nam się cieszyć (wybór publicystyki)
  • Dzienniki. Tom I-III, Ośrodek KARTA, Warszawa 2017-2019

Omówienia:

  • Woroszylski. Wieczór wspomnień, red. Iwona Smolka, Baran i Suszczyński, Kraków 1997.
  • Elżbieta Sawicka, Ułożyć książkę, ułożyć życie. Wiktor Woroszylski (1927–1996), „Rzeczpospolita” 216 / 1996.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Jest patronem ławeczki w Parku Ratuszowym w Krakowie w dzielnicy XVIII Nowa Huta, o czym informuje tabliczka. Patroni ławeczek w przestrzeni publicznej są wybierani w ramach projektu Kody Miasta realizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO, którym Kraków został uhonorowany w 2013 roku[14][11].

Przypisy

  1. a b Grodno Feliksa Woroszylskiego - Zamarznięta rzeka. Frozen river. [dostęp 2022-11-07].
  2. Historia Pawła Charmuszko | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2022-11-07].
  3. a b c d e f g Wspominamy Wiktora Woroszylskiego [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-11-07].
  4. a b c d e Instytut Pamięcie Narodowej, Woroszylski Wiktor [online], Encyklopedia Solidarności [dostęp 2022-11-07] (pol.).
  5. a b Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” 1976-1981, wybór, wstęp i opracowanie Łukasz Kamiński i Grzegorz Waligóra, Warszawa 2010, s. 59.
  6. Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 2, Warszawa 1998, s. 315.
  7. a b c Wiktor Woroszylski | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-11-07] (pol.).
  8. Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
  9. Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  10. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  11. a b Lista patronów. [dostęp 2022-02-04].
  12. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  13. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  14. Kody Miasta. [dostęp 2022-02-04].

Bibliografia

  • Anna Bikont, Joanna Szczęsna: Lawina i kamienie: pisarze wobec komunizmu. Warszawa, 2006.

Linki zewnętrzne