Akcja Koppe: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
m usuwanie szablonu {{Polskie Państwo Podziemne}} |
||
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 9 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Zamach infobox |
|||
⚫ | |||
|nazwa = Akcja Koppe |
|||
⚫ | |||
|opis grafiki = Tablica upamiętniająca poległych uczestników zamachu. [[Kraków]], [[Ulica Powiśle w Krakowie|ul. Powiśle]] 3 |
|||
|państwo = [[II Rzeczpospolita|Polska]] pod [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacją III Rzeszy]] ([[Generalne Gubernatorstwo]]) |
|||
|miejsce = [[Kraków]] |
|||
|data = [[11 lipca]] [[1944]] |
|||
|godzina = |
|||
|liczba zabitych = 5 osób |
|||
|liczba rannych = |
|||
|typ ataku = broń palna |
|||
|sprawca = [[Armia Krajowa]] |
|||
|współrzędne = 50,055767°N 19,930122°E |
|||
|kod mapy = Polska |
|||
|wariant mapy = 1939 |
|||
|commons = |
|||
|wikinews = |
|||
}} |
|||
'''Akcja Koppe''' – nieudana (w głównym zamiarze) akcja [[Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej|polskiego ruchu oporu]], przeprowadzona [[11 lipca]] [[1944]] w [[Kraków|Krakowie]] przez oddział Komendy Głównej [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] przeciwko [[Obergruppenführer|SS-Obergruppenführerowi]] [[Wilhelm Koppe|Wilhelmowi Koppemu]], [[Dowódca SS i Policji|wyższemu dowódcy SS i Policji]] w [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwie]] i jednocześnie sekretarzowi stanu w niemieckim [[Rząd Generalnego Gubernatorstwa|„rządzie” Generalnego Gubernatorstwa]] i zastępcy [[Hans Frank|Hansa Franka]]{{odn|Königsberg|2017}}. |
'''Akcja Koppe''' – nieudana (w głównym zamiarze) akcja [[Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej|polskiego ruchu oporu]], przeprowadzona [[11 lipca]] [[1944]] w [[Kraków|Krakowie]] przez oddział Komendy Głównej [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] przeciwko [[Obergruppenführer|SS-Obergruppenführerowi]] [[Wilhelm Koppe|Wilhelmowi Koppemu]], [[Dowódca SS i Policji|wyższemu dowódcy SS i Policji]] w [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwie]] i jednocześnie sekretarzowi stanu w niemieckim [[Rząd Generalnego Gubernatorstwa|„rządzie” Generalnego Gubernatorstwa]] i zastępcy [[Hans Frank|Hansa Franka]]{{odn|Königsberg|2017}}. |
||
Linia 7: | Linia 25: | ||
== Przebieg akcji == |
== Przebieg akcji == |
||
[[Plik:Pamięci_Akcji_Koppe_(2017).jpg|mały|Marsz Pamięci Akcji Koppe (2017)]] |
|||
Wydzielona grupa z batalionu AK [[Batalion „Parasol”|„Parasol”]], dowodzona przez [[Stanisław Leopold|Stanisława Leopolda]] ps. „Rafał”, na przełomie czerwca i lipca 1944 przyjechała do Krakowa, gdzie wspólnie z [[Kedyw (wojsko)|Kedywem]] przygotowywała się do przeprowadzenia zamachu i rozpoznawała teren operacji. Początkowo akcję miano wykonać [[5 lipca|5]] i [[7 lipca]] 1944, jednak nieoczekiwanie Koppe zmienił stałą trasę przejazdu. W końcu 11 lipca 1944 przed godziną 9:00 rano grupy uderzeniowe batalionu AK „Parasol” ostrzelały samochód na [[Ulica Powiśle w Krakowie|ulicy Powiśle]] u wjazdu na [[Plac Juliusza Kossaka w Krakowie|plac Juliusza Kossaka]], przy jednoczesnej próbie zablokowania Mercedesa Koppego przez samochód Chevrolet 4 t prowadzony przez Mieczysława Janickiego ps. „Otwocki” i Chevroleta 3/4 t Stefana Dyża ps. „Pikuś”. Dwa inne samochody czekały na placu Kossaka, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę Koppemu – był to Mercedes 170 prowadzony przez Bogusława Niepokoja ps. „Storch” oraz BMW Jana Bernatowicza ps. „Bartek”. |
Wydzielona grupa z batalionu AK [[Batalion „Parasol”|„Parasol”]], dowodzona przez [[Stanisław Leopold|Stanisława Leopolda]] ps. „Rafał”, na przełomie czerwca i lipca 1944 przyjechała do Krakowa, gdzie wspólnie z [[Kedyw (wojsko)|Kedywem]] przygotowywała się do przeprowadzenia zamachu i rozpoznawała teren operacji. Początkowo akcję miano wykonać [[5 lipca|5]] i [[7 lipca]] 1944, jednak nieoczekiwanie Koppe zmienił stałą trasę przejazdu. W końcu 11 lipca 1944 przed godziną 9:00 rano grupy uderzeniowe batalionu AK „Parasol” ostrzelały samochód na [[Ulica Powiśle w Krakowie|ulicy Powiśle]] u wjazdu na [[Plac Juliusza Kossaka w Krakowie|plac Juliusza Kossaka]], przy jednoczesnej próbie zablokowania Mercedesa Koppego przez samochód Chevrolet 4 t prowadzony przez Mieczysława Janickiego ps. „Otwocki” i Chevroleta 3/4 t Stefana Dyża ps. „Pikuś”. Dwa inne samochody czekały na placu Kossaka, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę Koppemu – był to Mercedes 170 prowadzony przez Bogusława Niepokoja ps. „Storch” oraz BMW Jana Bernatowicza ps. „Bartek”. |
||
Mimo silnego ostrzału samochód Koppego ominął blokadę i skręcił w [[Ulica Zwierzyniecka w Krakowie|ulicę Zwierzyniecką]], oddalając się z miejsca zdarzenia. Podczas akcji zabitych zostało kilku Niemców, w tym oficer SS – osobisty [[adiutant]] Koppego. Sam Koppe został ranny i przeżył zamach. Jedna z grup uderzeniowych batalionu AK „Parasol” miała rannego, jednak podczas ucieczki z Krakowa w kierunku północnym została zaatakowana przez [[Żandarmeria w Generalnym Gubernatorstwie|żandarmów niemieckich]] koło wsi [[Kąty]]. W tej potyczce zginęło czterech żandarmów, w tym jeden oficer; AK-owcy stracili jednego rannego. Potem doszło do kolejnego starcia, tym razem z żołnierzami [[Wehrmacht]]u we wsi [[Udórz]] położonej na północ od [[Wolbrom]]ia. W wyniku tego starcia AK poniosła duże straty – na miejscu zginęło dwóch żołnierzy, kolejnych pięcioro odniosło rany. Troje spośród nich trafiło do niemieckiej niewoli. Zostali oni poddani torturom, a następnie zamordowani{{odn|Stachiewicz|1982}}<ref>{{Cytuj stronę | url = https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/zamach-na-wilhelma-koppego-w-krakowie-paradoks-zdecydowal-o-niepowodzeniu/2nzch3m | tytuł = Sceny jak z sensacyjnego filmu. Zamach na hitlerowskiego zbrodniarza pod Wawelem | nazwisko = Mosur-Darowski | imię = Przemysław | data = 2022-07-17 | data dostępu = 2022-09-01}}</ref>. |
|||
[[Plik:73._rocznica_Akcji_Specjalnej_Koppe_–_8_lipca_2017_r.jpg|mały|73. rocznica Akcji Specjalnej Koppe, 8 lipca 2017]] |
|||
== Uczestnicy == |
== Uczestnicy == |
||
Linia 26: | Linia 46: | ||
* [[Stefan Dyż]] ps. „Pikuś” |
* [[Stefan Dyż]] ps. „Pikuś” |
||
* [[Tadeusz Fopp|Tadeusz Maria Fopp]] ps. „Tadeusz” |
* [[Tadeusz Fopp|Tadeusz Maria Fopp]] ps. „Tadeusz” |
||
*[[Halina Grabowska]] ps. „Zeta” |
* [[Halina Grabowska]] ps. „Zeta” |
||
* [[Mieczysław Janicki]] ps. „Otwocki” |
* [[Mieczysław Janicki]] ps. „Otwocki” |
||
* [[Tadeusz Karczewski]] ps. „Wierzba” |
* [[Tadeusz Karczewski]] ps. „Wierzba” |
||
Linia 33: | Linia 53: | ||
|width="20"| |
|width="20"| |
||
|valign="top"| |
|valign="top"| |
||
*[[Jerzy Małow]] ps. „Rek” |
* [[Jerzy Małow]] ps. „Rek” |
||
*[[Bogusław Niepokój]] ps. „Storch” |
* [[Bogusław Niepokój]] ps. „Storch” |
||
* [[Zdzisław Poradzki]] ps. „Kruszynka” |
* [[Zdzisław Poradzki]] ps. „Kruszynka” |
||
* [[Wiesław Raciborski]] ps. „Robert” |
* [[Wiesław Raciborski]] ps. „Robert” |
||
Linia 53: | Linia 73: | ||
* [[Elżbieta Dziębowska]] ps. „Dewajtis” |
* [[Elżbieta Dziębowska]] ps. „Dewajtis” |
||
==Przypisy== |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Königsberg |imię=Wojciech |tytuł=AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej| wydawca=Znak |miejsce=Kraków | |
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Königsberg |imię=Wojciech |tytuł=AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej| wydawca=Znak |miejsce=Kraków |data=2017 |isbn = 978-83-240-4232-6 |odn=tak}} |
||
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Stachiewicz |imię=Piotr |tytuł=Akcja Koppe: Krakowska akcja Parasola| miejsce=Warszawa|wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej | |
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Stachiewicz |imię=Piotr |tytuł=Akcja Koppe: Krakowska akcja Parasola| miejsce=Warszawa |wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej |data=1982 |isbn= 9788311067523 |odn=tak}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* |
* {{Cytuj stronę | url = http://208wdhiz.home.pl/parasol/a_koppe.htm | tytuł = Specjalna operacja bojowa „Koppe” | opublikowany = 208wdhiz.home.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20181030025659/http://208wdhiz.home.pl/parasol/a_koppe.htm | zarchiwizowano = 2018-10-30}} |
||
* [http://www.kedyw.info/wiki/Zamach_na_dow%C3%B3dc%C4%99_SS_i_policji_w_GG_Wilhelma_Koppego Zamach na dowódcę SS i policji w GG Wilhelma Koppego] |
* [http://www.kedyw.info/wiki/Zamach_na_dow%C3%B3dc%C4%99_SS_i_policji_w_GG_Wilhelma_Koppego Zamach na dowódcę SS i policji w GG Wilhelma Koppego] |
||
Aktualna wersja na dzień 12:26, 17 kwi 2024
![]() Tablica upamiętniająca poległych uczestników zamachu. Kraków, ul. Powiśle 3 | |
Państwo | |
---|---|
Miejsce | |
Data | |
Liczba zabitych |
5 osób |
Typ ataku |
broń palna |
Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939 ![]() | |
![]() |
Akcja Koppe – nieudana (w głównym zamiarze) akcja polskiego ruchu oporu, przeprowadzona 11 lipca 1944 w Krakowie przez oddział Komendy Głównej Armii Krajowej przeciwko SS-Obergruppenführerowi Wilhelmowi Koppemu, wyższemu dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie i jednocześnie sekretarzowi stanu w niemieckim „rządzie” Generalnego Gubernatorstwa i zastępcy Hansa Franka[1] .
Wilhelm Koppe został skazany na śmierć wyrokiem Kierownictwa Polskiego Państwa Podziemnego za bezwzględne represje i masowe zbrodnie na Polakach i Żydach. Zamach, mimo iż został starannie przygotowany, nie udał się, gdyż ostrzelany samochód Koppego zdołał uciec z miejsca zdarzenia. Koppe został tylko ranny, zginęło natomiast kilku towarzyszących mu Niemców.
Według Stachiewicza, pomimo fiaska samego wykonania wyroku, nie sposób mówić o fiasku akcji jako całości. Dowództwo, oraz inni organizatorzy i uczestnicy wykazali się inwencją, wyrażoną w wielomiesięcznych, szczegółowych i udanych przygotowaniach (oddzielnie organizowane przerzuty kilku samochodów, wielu ludzi, amunicji, broni, ubiorów, aprowizacji, dokumentów itp.). Po akcji, w czasie odskoku – mimo niedoskonałej łączności i innych utrudnień – przynajmniej z początku dość dobra koordynacja, a nade wszystko – ofiarność żołnierzy, łączniczek i całej obsługi – była świadectwem oddania i patriotyzmu wszystkich, którzy wzięli udział w operacji. Akcja „Koppe” miała znaczenie moralne i psychologiczne (również, a może szczególnie dla Niemców), a jej sprawna organizacja (uwzględniająca miesiące przygotowań w warunkach okupacyjnych i trzy dni na samo wykonanie) stała się wsparciem psychicznym dla walczącego Podziemia i społeczeństwa, pomimo finalnie dotkliwych strat[2] .
Przebieg akcji
[edytuj | edytuj kod]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Pami%C4%99ci_Akcji_Koppe_%282017%29.jpg/220px-Pami%C4%99ci_Akcji_Koppe_%282017%29.jpg)
Wydzielona grupa z batalionu AK „Parasol”, dowodzona przez Stanisława Leopolda ps. „Rafał”, na przełomie czerwca i lipca 1944 przyjechała do Krakowa, gdzie wspólnie z Kedywem przygotowywała się do przeprowadzenia zamachu i rozpoznawała teren operacji. Początkowo akcję miano wykonać 5 i 7 lipca 1944, jednak nieoczekiwanie Koppe zmienił stałą trasę przejazdu. W końcu 11 lipca 1944 przed godziną 9:00 rano grupy uderzeniowe batalionu AK „Parasol” ostrzelały samochód na ulicy Powiśle u wjazdu na plac Juliusza Kossaka, przy jednoczesnej próbie zablokowania Mercedesa Koppego przez samochód Chevrolet 4 t prowadzony przez Mieczysława Janickiego ps. „Otwocki” i Chevroleta 3/4 t Stefana Dyża ps. „Pikuś”. Dwa inne samochody czekały na placu Kossaka, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę Koppemu – był to Mercedes 170 prowadzony przez Bogusława Niepokoja ps. „Storch” oraz BMW Jana Bernatowicza ps. „Bartek”.
Mimo silnego ostrzału samochód Koppego ominął blokadę i skręcił w ulicę Zwierzyniecką, oddalając się z miejsca zdarzenia. Podczas akcji zabitych zostało kilku Niemców, w tym oficer SS – osobisty adiutant Koppego. Sam Koppe został ranny i przeżył zamach. Jedna z grup uderzeniowych batalionu AK „Parasol” miała rannego, jednak podczas ucieczki z Krakowa w kierunku północnym została zaatakowana przez żandarmów niemieckich koło wsi Kąty. W tej potyczce zginęło czterech żandarmów, w tym jeden oficer; AK-owcy stracili jednego rannego. Potem doszło do kolejnego starcia, tym razem z żołnierzami Wehrmachtu we wsi Udórz położonej na północ od Wolbromia. W wyniku tego starcia AK poniosła duże straty – na miejscu zginęło dwóch żołnierzy, kolejnych pięcioro odniosło rany. Troje spośród nich trafiło do niemieckiej niewoli. Zostali oni poddani torturom, a następnie zamordowani[2][3].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/73._rocznica_Akcji_Specjalnej_Koppe_%E2%80%93_8_lipca_2017_r.jpg/220px-73._rocznica_Akcji_Specjalnej_Koppe_%E2%80%93_8_lipca_2017_r.jpg)
Uczestnicy
[edytuj | edytuj kod]Rozkaz do wykonania akcji dostał oddział 1 kompanii batalionu Armii Krajowej „Parasol” w składzie:
Dowódcy
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Leopold ps. „Rafał” – dowódca
- Stanisław Huskowski ps. „Ali” – zastępca dowódcy
Żołnierze
[edytuj | edytuj kod]
|
|
Łączniczki
[edytuj | edytuj kod]- Irena Sokołowska ps. „Bobo”
- Zofia Sokołowska ps. „Dzidzia”
- Zofia Jasieńska ps. „Ina”
- Irena Potoczek ps. „Ada”
- Maria Stypułkowska-Chojecka ps. „Kama”
- Elżbieta Dziębowska ps. „Dewajtis”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Königsberg 2017 ↓.
- ↑ a b Stachiewicz 1982 ↓.
- ↑ Przemysław Mosur-Darowski: Sceny jak z sensacyjnego filmu. Zamach na hitlerowskiego zbrodniarza pod Wawelem. 2022-07-17. [dostęp 2022-09-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Königsberg: AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej. Kraków: Znak, 2017. ISBN 978-83-240-4232-6.
- Piotr Stachiewicz: Akcja Koppe: Krakowska akcja Parasola. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 978-83-11-06752-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Specjalna operacja bojowa „Koppe”. 208wdhiz.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-30)].
- Zamach na dowódcę SS i policji w GG Wilhelma Koppego