Przejdź do zawartości

Partia Nic Niewiedzących: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne, drobne merytoryczne, WP:SK
 
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 10 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Partia polityczna infobox
{{Partia polityczna infobox
|nazwa = Partia Nic Niewiedzących
|nazwa = Partia Nic Niewiedzących
|logo = Knownothingflag.jpg
|nazwa oryginalna =
|kod_państwa = USA
|logo = Knownothingflag.jpg
|skrót =
|opis logo =
⚫
|alt logo =
⚫
|lider = [[John Neely Johnson]]<br />[[Nathaniel Prentice Banks]]<br />[[Jacob Broom (1808–1864)|Jacob Broom]]<br />[[Millard Fillmore]]
|przewodniczący = [[Lewis Charles Levin]]
|państwo = USA
|założona = 1844
|wariant flagi = 33
|rozwiązana = 1860
|skrót =
⚫
|lider = [[John Neely Johnson]]<br />[[Nathaniel Prentice Banks]]<br />[[Jacob Broom (1808–1864)|Jacob Broom]]<br />[[Millard Fillmore]]
|adres siedziby =
|ideologia = [[nacjonalizm]], [[ksenofobia]], [[antykatolicyzm]], [[republikanizm]]
|przewodniczący = [[Lewis Charles Levin]]
|poglady gospodarcze =
|prezes =
|liczba =
|data założenia = 1844
|międzynarodowe =
|data rozwiązania = 1860
|europarl =
|adres siedziby =
|partie członkowskie =
|organizacja młodzieżowa =
|ideologia polityczna = [[nacjonalizm]], [[ksenofobia]], [[antykatolicyzm]], [[republikanizm]]
⚫
|kolory =
|posłowie =
|poglądy gospodarcze =
|senatorowie =
|liczba członków =
|członkostwo międzynarodowe =
⚫
|eurodeputowani =
|radni =
|organizacja młodzieżowa =
|commons =
|barwy =
|www =
|posłowie =
⚫
|senatorowie =
|commons =
|www =
}}
}}
[[Plik:Citizen Know Nothing.jpg|thumb|Obywatel Know Nothing, ideał ruchu]]
[[Plik:Citizen Know Nothing.jpg|thumb|Obywatel Know Nothing, personifikacja ideałów ruchu]]
[[Plik:LCLevin-small.jpg|thumb|Lewis Charles Levin, pierwszy lider partii]]
[[Plik:LCLevin-small.jpg|thumb|Lewis Charles Levin, pierwszy lider partii]]
[[Plik:Millard Fillmore-Edit1.jpg|thumb|Millard Fillmore, kandydat w wyborach w 1860 roku]]
[[Plik:Millard Fillmore-Edit1.jpg|thumb|Millard Fillmore, kandydat w wyborach w 1860 roku]]
'''Partia Nic Niewiedzących'''{{r|Jones}} (w literaturze spotyka się także wersję „Partia Nic Nie Wiedzących”{{r|Bartnicki}} jednak jest ona mniej poprawna językowo, gdyż partykułę „nie” z imiesłowami przymiotnikowymi należy pisać łącznie{{r|rjp}}; {{w języku|en|Know Nothing}}) – [[Partie polityczne w Stanach Zjednoczonych|partia polityczna]] istniejąca i działająca w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] w latach 1844–1860.
'''Partia Nic Niewiedzących'''{{odn|Jones|2002|s=233}} ({{w języku|en|Know Nothing, Know Nothing movement, Native American Party}}, Ruch Nic Niewiedzących, spotyka się także wersję mniej poprawną językowo „Partia Nic Nie Wiedzących”{{odn|Bartnicki|1995|s=14}}{{r|rjp}}) – [[Partie polityczne w Stanach Zjednoczonych|partia polityczna]] istniejąca i działająca w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] w latach 1844–1860.


== Historia ==
== Historia ==
W latach 40. XIX wieku nastąpił duży napływ [[Imigracja do Stanów Zjednoczonych|imigrantów do Stanów Zjednoczonych]], głównie z [[Królestwo Prus|Prus]], [[Skandynawia|Skandynawii]] i [[Irlandia|Irlandii]]{{r|Rusinowa67}}. Znaczną część spośród nowo przybyłych, stanowili [[katolicyzm|katolicy]], przeciwko którym buntowały się konserwatywnie nastawione koła [[protestantyzm|protestanckie]]{{r|Rusinowa67}}. Wówczas to Charles Allen stworzył w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] organizację o nazwie [[Zakon Gwieździstego Sztandaru]], która zaczerpnęła swoje zasady z [[Loża wolnomularska|loż masońskich]]{{r|Rusinowa67}}. Członkowie przechodzili inicjacje oraz zaprzysiężenia i mieli różne stopnie wtajemniczenia, jednak gdy pytano ich o cele, odpowiadali „nic nie wiem” ({{w języku|en|I know nothing}}), zgodnie z nazwą{{r|Rusinowa67}}. Partia została oficjalnie powołana w 1849 roku, a ich głównym celem było faworyzowanie rodowitych amerykańskich protestantów, przy obsadzaniu stanowisk w administracji publicznej{{r|britannica}}.
W latach 40. XIX wieku nastąpił duży napływ [[Imigracja do Stanów Zjednoczonych|imigrantów do Stanów Zjednoczonych]], głównie z [[Królestwo Prus|Prus]], [[Skandynawia|Skandynawii]] i [[Irlandia|Irlandii]]{{odn|Rusinowa|1994|s=67}}. Znaczną część spośród nowo przybyłych stanowili [[katolicyzm|katolicy]], przeciwko którym buntowały się konserwatywnie nastawione koła [[protestantyzm|protestanckie]]{{odn|Rusinowa|1994|s=67}}. Wówczas to Charles Allen stworzył w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] organizację o nazwie [[Zakon Gwieździstego Sztandaru]], która zaczerpnęła swoje zasady z [[Loża wolnomularska|lóż masońskich]]{{odn|Rusinowa|1994|s=67}}. Członkowie przechodzili inicjacje oraz zaprzysiężenia i mieli różne stopnie wtajemniczenia, jednak gdy pytano ich o cele, odpowiadali „nic nie wiem” ({{w języku|en|I know nothing}}), zgodnie z nazwą{{odn|Rusinowa|1994|s=67}}. Partia została oficjalnie powołana w 1849 roku, a ich głównym celem było faworyzowanie rodowitych amerykańskich protestantów przy obsadzaniu stanowisk w administracji publicznej{{r|britannica}}.


== Działalność ==
== Działalność ==
W 1852 roku do partii dołączyła grupa pod przewodnictwem Jamesa Bakera, który wcześniej był liderem Order of the United Americans{{r|Rusinowa68}}. Głównym ośrodkiem partii był [[Nowy Jork (stan)|Nowy Jork]], lecz w pierwszej połowie lat 50. jej struktury powstawały także w innych stanach{{r|Rusinowa68}}. Dwa lata później działacze przyjęli konstytucję stowarzyszenia i wystartowali w wyborach lokalnych, obsadzając niektóre stanowiska w legislaturach stanowych i zdobywając kilkadziesiąt mandatów w [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresie]]{{r|Rusinowa68}}. Ich poparcie było zróżnicowane – na Zachodzie nic niewiedzący byli mniej antyimigranccy, stąd często współpracowali z dawnymi [[Partia Wigów (Stany Zjednoczone)|wigami]]{{r|Rusinowa68}}. Na Południu sprzyjali konserwatywnym [[Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)|demokratom]]{{r|Rusinowa68}}. Najsilniejsze poparcie mieli jednak w stanach pogranicza: [[Missouri (stan)|Missouri]], [[Kentucky]] i [[Tennessee]] oraz większości stanów [[Nowa Anglia|Nowej Anglii]]{{r|Rusinowa68|Rusinowa69}}. Wobec aktywizacji wyborczej imigrantów, partia domagała się przedłużenia okresu [[naturalizacja|naturalizacji]] z 5 do 21 lat{{r|britannica}}. Ponadto usiłowali nie dopuścić imigrantów do oddania głosu w wyborach, co spowodowało rozruchy m.in. w [[Baltimore]], [[Cincinnati]], [[Nowy Orlean|Nowym Orleanie]] i [[Louisville]]{{r|Rusinowa69}}.
W 1852 roku do partii dołączyła grupa pod przewodnictwem Jamesa Bakera, który wcześniej był liderem Order of the United Americans{{odn|Rusinowa|1994|s=68}}. Głównym ośrodkiem partii był [[Nowy Jork (stan)|Nowy Jork]], lecz w pierwszej połowie lat 50. jej struktury powstawały także w innych stanach{{odn|Rusinowa|1994|s=68}}. Dwa lata później działacze przyjęli konstytucję stowarzyszenia i wystartowali w wyborach lokalnych, obsadzając niektóre stanowiska w legislaturach stanowych i zdobywając kilkadziesiąt mandatów w [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresie]]{{odn|Rusinowa|1994|s=68}}. Ich poparcie było zróżnicowane – na Zachodzie nic niewiedzący byli mniej antyimigranccy, stąd często współpracowali z dawnymi [[Partia Wigów (Stany Zjednoczone)|wigami]]{{odn|Rusinowa|1994|s=68}}. [[Głębokie Południe|Na Południu]] sprzyjali konserwatywnym [[Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)|demokratom]]{{odn|Rusinowa|1994|s=68}}. Najsilniejsze poparcie mieli jednak w stanach pogranicza: [[Missouri (stan)|Missouri]], [[Kentucky]] i [[Tennessee]] oraz większości stanów [[Nowa Anglia|Nowej Anglii]]{{odn|Rusinowa|1994|s=68-69}}. Wobec aktywizacji wyborczej imigrantów, partia domagała się przedłużenia okresu [[naturalizacja|naturalizacji]] z 5 do 21 lat{{r|britannica}}. Ponadto usiłowali nie dopuścić imigrantów do oddania głosu w wyborach, co spowodowało rozruchy m.in. w [[Baltimore]], [[Cincinnati]], [[Nowy Orlean|Nowym Orleanie]] i [[Louisville]]{{odn|Rusinowa|1994|s=69}}.


W 1856 roku zmienili nazwę na „Partia Amerykańska”{{r|Rusinowa68}}. Na konwencji nominacyjnej w [[Filadelfia|Filadelfii]], delegatów podzieliła [[niewolnictwo w Stanach Zjednoczonych|proniewolnicza]] platforma wyborcza forsowana przez działaczy z Południa{{r|britannica}}. Padały ta wówczas hasła [[nacjonalizm|nacjonalistyczne]] („Ameryka musi być rządzona przez Amerykanów”) i [[ksenofobia|ksenofobiczne]] („wszyscy ludzie rodzą się równi, oprócz Murzynów, cudzoziemców i katolików”){{r|Rusinowa69}}. Nominację prezydencką uzyskał [[Millard Fillmore]], który w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1856 roku|wyborach powszechnych]] uzyskał 21% poparcia, jednakże w [[Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych|Kolegium Elektorów]] uzyskał głosy tylko ze stanu [[Maryland]]{{r|Rusinowa69|britannica}}. Po tych wyborach poparcie dla nic niewiedzących zaczęło spadać, co było spowodowane podziałami w kwestii niewolnictwa{{r|Rusinowa70}}. Większość działaczy z Południa sprzyjało utrzymaniu niewolnictwa, więc dołączało do Partii Demokratycznej{{r|Rusinowa70}}. Politycy z Północy, prezentujący postawy [[abolicjonizm|abolicjonistyczne]] przechodziło do [[Partia Republikańska (Stany Zjednoczone)|Partii Republikańskiej]], włącznie z [[Henry Mills Fuller|Henrym Millsem Fullerem]] i [[Nathaniel Prentice Banks|Natanielem Banksem]]{{r|Rusinowa70}}. Pozostali dołączyli do starych wigów i utworzyli [[Konstytucyjna Partia Unii|Partię Unii Konstytucyjnej]] i w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1860 roku|1860 roku]] wystawili kandydaturę [[John Bell (sekretarz wojny)|Johna Bella]]{{r|britannica}}. Liczebność Partii Nic Niewiedzących była znikoma, jednak wystawiła kandydaturę [[William H. Seward|Williama Sewarda]] na prezydenta{{r|Rusinowa70}}.
W 1856 roku zmienili nazwę na „Partia Amerykańska”{{odn|Rusinowa|1994|s=68}}. Na konwencji nominacyjnej w [[Filadelfia|Filadelfii]], delegatów podzieliła [[niewolnictwo w Stanach Zjednoczonych|proniewolnicza]] platforma wyborcza forsowana przez działaczy z Południa{{r|britannica}}. Padały tam wówczas hasła [[nacjonalizm|nacjonalistyczne]] („Ameryka musi być rządzona przez Amerykanów”) i [[ksenofobia|ksenofobiczne]] („wszyscy ludzie rodzą się równi, oprócz Murzynów, cudzoziemców i katolików”){{odn|Rusinowa|1994|s=69}}. Nominację prezydencką uzyskał [[Millard Fillmore]], który w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1856 roku|wyborach powszechnych]] uzyskał 21% poparcia, jednakże w [[Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych|Kolegium Elektorów]] uzyskał głosy tylko ze stanu [[Maryland]]{{odn|Rusinowa|1994|s=69}}{{r|britannica}}. Po tych wyborach poparcie dla nic niewiedzących zaczęło spadać, co było spowodowane podziałami w kwestii niewolnictwa{{odn|Rusinowa|1994|s=70}}. Większość działaczy z Południa sprzyjało utrzymaniu niewolnictwa, więc dołączało do Partii Demokratycznej{{odn|Rusinowa|1994|s=70}}. Politycy z Północy, prezentujący postawy [[abolicjonizm|abolicjonistyczne]] przechodziło do [[Partia Republikańska (Stany Zjednoczone)|Partii Republikańskiej]], włącznie z [[Henry Mills Fuller|Henrym Millsem Fullerem]] i [[Nathaniel Prentice Banks|Natanielem Banksem]]{{odn|Rusinowa|1994|s=70}}. Pozostali dołączyli do starych wigów i utworzyli [[Konstytucyjna Partia Unii|Partię Unii Konstytucyjnej]] i w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1860 roku|1860 roku]] wystawili kandydaturę [[John Bell (sekretarz wojny)|Johna Bella]]{{r|britannica}}. Liczebność Partii Nic Niewiedzących była znikoma, jednak wystawiła kandydaturę [[William H. Seward|Williama Sewarda]] na prezydenta{{odn|Rusinowa|1994|s=70}}.


{| class="wikitable" style="text-align:center"
{| class="wikitable" style="text-align:center"
Linia 96: Linia 99:


== Wykorzystywanie terminu ==
== Wykorzystywanie terminu ==
Termin „Know Nothing” zachował się w pamięci Amerykanów znacznie lepiej niż sama partia. Pod koniec XIX wieku demokraci nazywali republikanów „Know Nothings”, gdy zabiegali o głosy katolików. Od początku XX wieku, termin przybrał formę nieomal obraźliwą sugerując, że oponent jest „natywistą” i
Termin „Know Nothing” zachował się w pamięci Amerykanów znacznie lepiej niż sama partia. Pod koniec XIX wieku demokraci nazywali republikanów „Know Nothings”, gdy zabiegali o głosy katolików. Od początku XX wieku termin przybrał formę nieomal obraźliwą sugerując, że oponent jest „natywistą” i
„ignorantem”. W roku 2006 artykuł redakcyjny w [[Konserwatyzm#Neokonserwatyzm|neokonserwatywnym]] piśmie ''The Weekly Standard'' pióra Williama Kristola oskarżył populistycznych republikanów o niedostrzeganie niebezpieczeństwa „przekształcenia GOP w antyimigracyjną partię Know Nothing”{{r|How the GOP Lost Its Way}}. Artykuł redakcyjny w gazecie ''New York Times'' z niedzieli 20 maja 2007 roku, omawiając proponowaną ustawę imigracyjną, użył określenia „this generation's Know-Nothings....”{{r|The Immigration Deal}}.
„ignorantem”. W roku 2006 artykuł redakcyjny w [[Konserwatyzm#Neokonserwatyzm|neokonserwatywnym]] piśmie ''The Weekly Standard'' pióra Williama Kristola oskarżył populistycznych republikanów o niedostrzeganie niebezpieczeństwa „przekształcenia GOP w antyimigracyjną partię Know Nothing”{{r|How the GOP Lost Its Way}}. Artykuł redakcyjny w gazecie ''New York Times'' z niedzieli 20 maja 2007 roku, omawiając proponowaną ustawę imigracyjną, użył określenia „this generation's Know-Nothings…”{{r|The Immigration Deal}}.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
<ref name="Bartnicki">{{cytuj książkę|nazwisko=Bartnicki|imię=A.|tytuł=Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki|strony=14}}</ref>
<ref name="britannica">{{Encyklopedia Britannica |id = topic/Know-Nothing-party |tytuł = Know-Nothing party |data dostępu = 2018-04-04}}</ref>
⚫
<ref name="How the GOP Lost Its Way">{{cytuj pismo|tytuł=How the GOP Lost Its Way|czasopismo=[[The Washington Post]]|issn=0190-8286|język=en|data=2006|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/21/AR2006042101593.html|archiwum=https://web.archive.org/web/20130212222157/https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/21/AR2006042101593.html}}</ref>
<ref name="britannica">{{cytuj stronę|url=https://www.britannica.com/topic/Know-Nothing-party|tytuł=Know-Nothing party|opublikowany=[[Encyklopedia Britannica]]|język=en|data dostępu=2018-04-04}}</ref>
⚫
<ref name="How the GOP Lost Its Way">{{cytuj pismo|tytuł=How the GOP Lost Its Way|czasopismo=[[The Washington Post]]|issn=0190-8286|język=en|data=2006|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/21/AR2006042101593.html}}</ref>
<ref name="IR">{{cytuj stronę|url=http://history.house.gov/Institution/Party-Divisions/Party-Divisions/|tytuł=Party Divisions of the House of Representatives|opublikowany=United States House of Representatives|język=en|data dostępu=2018-02-27}}</ref>
<ref name="IR">{{cytuj stronę|url=http://history.house.gov/Institution/Party-Divisions/Party-Divisions/|tytuł=Party Divisions of the House of Representatives|opublikowany=United States House of Representatives|język=en|data dostępu=2018-02-27}}</ref>
<ref name="Jones">{{cytuj książkę|nazwisko=Jones|imię=M.|tytuł=Historia USA|strony=233}}</ref>
<ref name="NARA">{{cytuj stronę|url=https://www.archives.gov/federal-register/electoral-college/scores.html#1856|tytuł=Electoral College Box – 1856|opublikowany=NARA|język=en|data dostępu=2017-05-27}}</ref>
<ref name="NARA">{{cytuj stronę|url=https://www.archives.gov/federal-register/electoral-college/scores.html#1856|tytuł=Electoral College Box – 1856|opublikowany=NARA|język=en|data dostępu=2017-05-27}}</ref>
<ref name="OC">{{cytuj stronę|url=http://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=1969|tytuł=US President – National Vote|opublikowany=Our Campaign|język=en|data dostępu=2017-05-23}}</ref>
<ref name="OC">{{cytuj stronę|url=http://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=1969|tytuł=US President – National Vote|opublikowany=Our Campaign|język=en|data dostępu=2017-05-23}}</ref>
<ref name="OC2">{{cytuj stronę|url=http://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=1968|tytuł=US President – National Vote|opublikowany=Our Campaign|język=en|data dostępu=2017-05-27}}</ref>
<ref name="OC2">{{cytuj stronę|url=http://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=1968|tytuł=US President – National Vote|opublikowany=Our Campaign|język=en|data dostępu=2017-05-27}}</ref>
<ref name="rjp">{{cytuj stronę|url=http://www.rjp.pan.pl/index.php?view=article&id=73|tytuł=Pisownia "nie" z imiesłowami przymiotnikowymi|opublikowany=[[Rada Języka Polskiego]]|język=pl|data dostępu=2017-05-27}}</ref>
<ref name="rjp">{{cytuj stronę|url=http://www.rjp.pan.pl/index.php?view=article&id=73|tytuł=Pisownia "nie" z imiesłowami przymiotnikowymi|opublikowany=[[Rada Języka Polskiego]]|język=pl|data dostępu=2017-05-27}}</ref>
<ref name="Rusinowa67">{{cytuj książkę|nazwisko=Rusinowa|imię=I.|tytuł=Z dziejów amerykańskich partii politycznych|strony=67}}</ref>
<ref name="Rusinowa68">{{cytuj książkę|nazwisko=Rusinowa|imię=I.|tytuł=Z dziejów amerykańskich partii politycznych|strony=68}}</ref>
<ref name="Rusinowa69">{{cytuj książkę|nazwisko=Rusinowa|imię=I.|tytuł=Z dziejów amerykańskich partii politycznych|strony=69}}</ref>
<ref name="Rusinowa70">{{cytuj książkę|nazwisko=Rusinowa|imię=I.|tytuł=Z dziejów amerykańskich partii politycznych|strony=70}}</ref>
<ref name="senate">{{cytuj stronę|url=https://www.senate.gov/history/partydiv.htm|tytuł=Party Division|opublikowany=United States Senate|język=en|data dostępu=2018-03-10}}</ref>
<ref name="senate">{{cytuj stronę|url=https://www.senate.gov/history/partydiv.htm|tytuł=Party Division|opublikowany=United States Senate|język=en|data dostępu=2018-03-10}}</ref>
<ref name="The Immigration Deal">{{cytuj pismo|tytuł=The Immigration Deal|czasopismo=[[The New York Times]]|issn=0362-4331|język=en|data=2007|url=https://www.nytimes.com/2007/05/20/opinion/20sun1.html}}</ref>
<ref name="The Immigration Deal">{{cytuj pismo|tytuł=The Immigration Deal|czasopismo=[[The New York Times]]|issn=0362-4331|język=en|data=2007|url=https://www.nytimes.com/2007/05/20/opinion/20sun1.html|archiwum=https://web.archive.org/web/20130418103513/https://www.nytimes.com/2007/05/20/opinion/20sun1.html}}</ref>
</references>
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Rusinowa | imię =Izabella | autor link = Izabella Rusinowa | tytuł = Z dziejów amerykańskich partii politycznych | wydawca = Egross | miejsce = Warszawa | data = 1994 | isbn = 83-85253-52-1 | język = pl}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Rusinowa | imię =Izabella | autor link = Izabella Rusinowa | tytuł = Z dziejów amerykańskich partii politycznych | wydawca = Egross | miejsce = Warszawa | data = 1994 | isbn = 83-85253-52-1 | język = pl |odn=tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Jones | imię = Maldwyn |autor link = Maldwyn Jones | tytuł = Historia USA | wydawca = Marabut | miejsce = Gdańsk | data = 2002 | isbn=83-916989-0-4 | język=pl}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Jones | imię = Maldwyn |autor link = Maldwyn Jones | tytuł = Historia USA | wydawca = Marabut | miejsce = Gdańsk | data = 2002 | isbn=83-916989-0-4 | język=pl |odn=tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Bartnicki | imię = Andrzej | autor link = Andrzej Bartnicki | tytuł = Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1995 | tom = 3 | isbn = 83-01-11894-6 | język = pl}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Bartnicki | imię = Andrzej | autor link = Andrzej Bartnicki | tytuł = Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1995 | tom = 3 | isbn = 83-01-11894-6 | język = pl |odn=tak}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://web.archive.org/web/20130620195543/http://dig.lib.niu.edu/message/ps-nativism.html Nativism By Michael F. Holt, Ph.D.]
* {{Cytuj stronę | url = http://dig.lib.niu.edu/message/ps-nativism.html | tytuł = Nativism By Michael F. Holt, Ph.D. | opublikowany = dig.lib.niu.edu | archiwum = https://web.archive.org/web/20130620195543/http://dig.lib.niu.edu/message/ps-nativism.html | zarchiwizowano = 2013-06-20}}
* [http://www.encyclopedia.chicagohistory.org/pages/703.html Lager Beer Riot, Chicago 1855]
* [http://www.encyclopedia.chicagohistory.org/pages/703.html Lager Beer Riot, Chicago 1855]
* [http://www.american-presidents.org/2006/03/millard-fillmore-was-know-nothing.html Millard Fillmore Was A Know-Nothing]
* {{Cytuj stronę | url = http://www.american-presidents.org/2006/03/millard-fillmore-was-know-nothing.html | tytuł = Millard Fillmore Was A Know-Nothing | opublikowany = american-presidents.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20130119125623/http://www.american-presidents.org/2006/03/millard-fillmore-was-know-nothing.html | zarchiwizowano = 2013-01-19}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Historyczne partie i ugrupowania Stanów Zjednoczonych]]
[[Kategoria:Historyczne partie i ugrupowania Stanów Zjednoczonych]]

Aktualna wersja na dzień 18:15, 30 maj 2024

Partia Nic Niewiedzących
Ilustracja
Państwo

 Stany Zjednoczone

Lider

John Neely Johnson
Nathaniel Prentice Banks
Jacob Broom
Millard Fillmore

Przewodniczący

Lewis Charles Levin

Data założenia

1844

Data rozwiązania

1860

Ideologia polityczna

nacjonalizm, ksenofobia, antykatolicyzm, republikanizm

Obywatel Know Nothing, personifikacja ideałów ruchu
Lewis Charles Levin, pierwszy lider partii
Millard Fillmore, kandydat w wyborach w 1860 roku

Partia Nic Niewiedzących[1] (ang. Know Nothing, Know Nothing movement, Native American Party, Ruch Nic Niewiedzących, spotyka się także wersję mniej poprawną językowo „Partia Nic Nie Wiedzących”[2][3]) – partia polityczna istniejąca i działająca w Stanach Zjednoczonych w latach 1844–1860.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W latach 40. XIX wieku nastąpił duży napływ imigrantów do Stanów Zjednoczonych, głównie z Prus, Skandynawii i Irlandii[4]. Znaczną część spośród nowo przybyłych stanowili katolicy, przeciwko którym buntowały się konserwatywnie nastawione koła protestanckie[4]. Wówczas to Charles Allen stworzył w Nowym Jorku organizację o nazwie Zakon Gwieździstego Sztandaru, która zaczerpnęła swoje zasady z lóż masońskich[4]. Członkowie przechodzili inicjacje oraz zaprzysiężenia i mieli różne stopnie wtajemniczenia, jednak gdy pytano ich o cele, odpowiadali „nic nie wiem” (ang. I know nothing), zgodnie z nazwą[4]. Partia została oficjalnie powołana w 1849 roku, a ich głównym celem było faworyzowanie rodowitych amerykańskich protestantów przy obsadzaniu stanowisk w administracji publicznej[5].

Działalność

[edytuj | edytuj kod]

W 1852 roku do partii dołączyła grupa pod przewodnictwem Jamesa Bakera, który wcześniej był liderem Order of the United Americans[6]. Głównym ośrodkiem partii był Nowy Jork, lecz w pierwszej połowie lat 50. jej struktury powstawały także w innych stanach[6]. Dwa lata później działacze przyjęli konstytucję stowarzyszenia i wystartowali w wyborach lokalnych, obsadzając niektóre stanowiska w legislaturach stanowych i zdobywając kilkadziesiąt mandatów w Kongresie[6]. Ich poparcie było zróżnicowane – na Zachodzie nic niewiedzący byli mniej antyimigranccy, stąd często współpracowali z dawnymi wigami[6]. Na Południu sprzyjali konserwatywnym demokratom[6]. Najsilniejsze poparcie mieli jednak w stanach pogranicza: Missouri, Kentucky i Tennessee oraz większości stanów Nowej Anglii[7]. Wobec aktywizacji wyborczej imigrantów, partia domagała się przedłużenia okresu naturalizacji z 5 do 21 lat[5]. Ponadto usiłowali nie dopuścić imigrantów do oddania głosu w wyborach, co spowodowało rozruchy m.in. w Baltimore, Cincinnati, Nowym Orleanie i Louisville[8].

W 1856 roku zmienili nazwę na „Partia Amerykańska”[6]. Na konwencji nominacyjnej w Filadelfii, delegatów podzieliła proniewolnicza platforma wyborcza forsowana przez działaczy z Południa[5]. Padały tam wówczas hasła nacjonalistyczne („Ameryka musi być rządzona przez Amerykanów”) i ksenofobiczne („wszyscy ludzie rodzą się równi, oprócz Murzynów, cudzoziemców i katolików”)[8]. Nominację prezydencką uzyskał Millard Fillmore, który w wyborach powszechnych uzyskał 21% poparcia, jednakże w Kolegium Elektorów uzyskał głosy tylko ze stanu Maryland[8][5]. Po tych wyborach poparcie dla nic niewiedzących zaczęło spadać, co było spowodowane podziałami w kwestii niewolnictwa[9]. Większość działaczy z Południa sprzyjało utrzymaniu niewolnictwa, więc dołączało do Partii Demokratycznej[9]. Politycy z Północy, prezentujący postawy abolicjonistyczne przechodziło do Partii Republikańskiej, włącznie z Henrym Millsem Fullerem i Natanielem Banksem[9]. Pozostali dołączyli do starych wigów i utworzyli Partię Unii Konstytucyjnej i w 1860 roku wystawili kandydaturę Johna Bella[5]. Liczebność Partii Nic Niewiedzących była znikoma, jednak wystawiła kandydaturę Williama Sewarda na prezydenta[9].

Wybory prezydenckie Kandydat Głosy powszechne Głosy elektorskie
1852 Jacob Broom 2 566[10] 0
1856 Millard Fillmore 873 053[11] 8[12]
1860 William H. Seward b.d. 0
Wybory do Izby Reprezentantów Liczba mandatów[13]
1844 6
1846 1
1848 1
1854 51
1856 14
1858 5
Wybory do Senatu Liczba mandatów[14]
1854 1
1856 5
1858 2

Wykorzystywanie terminu

[edytuj | edytuj kod]

Termin „Know Nothing” zachował się w pamięci Amerykanów znacznie lepiej niż sama partia. Pod koniec XIX wieku demokraci nazywali republikanów „Know Nothings”, gdy zabiegali o głosy katolików. Od początku XX wieku termin przybrał formę nieomal obraźliwą sugerując, że oponent jest „natywistą” i „ignorantem”. W roku 2006 artykuł redakcyjny w neokonserwatywnym piśmie The Weekly Standard pióra Williama Kristola oskarżył populistycznych republikanów o niedostrzeganie niebezpieczeństwa „przekształcenia GOP w antyimigracyjną partię Know Nothing”[15]. Artykuł redakcyjny w gazecie New York Times z niedzieli 20 maja 2007 roku, omawiając proponowaną ustawę imigracyjną, użył określenia „this generation's Know-Nothings…”[16].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jones 2002 ↓, s. 233.
  2. ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 14.
  3. ↑ Pisownia "nie" z imiesłowami przymiotnikowymi. Rada Języka Polskiego. [dostęp 2017-05-27]. (pol.).
  4. ↑ a b c d Rusinowa 1994 ↓, s. 67.
  5. ↑ a b c d e Know-Nothing party, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-04-04] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f Rusinowa 1994 ↓, s. 68.
  7. ↑ Rusinowa 1994 ↓, s. 68-69.
  8. ↑ a b c Rusinowa 1994 ↓, s. 69.
  9. ↑ a b c d Rusinowa 1994 ↓, s. 70.
  10. ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
  11. ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-27]. (ang.).
  12. ↑ Electoral College Box – 1856. NARA. [dostęp 2017-05-27]. (ang.).
  13. ↑ Party Divisions of the House of Representatives. United States House of Representatives. [dostęp 2018-02-27]. (ang.).
  14. ↑ Party Division. United States Senate. [dostęp 2018-03-10]. (ang.).
  15. ↑ How the GOP Lost Its Way. „The Washington Post”, 2006. ISSN 0190-8286. [zarchiwizowane z adresu]. (ang.). 
  16. ↑ The Immigration Deal. „The New York Times”, 2007. ISSN 0362-4331. [zarchiwizowane z adresu]. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Partia_Nic_Niewiedzących&oldid=73885890”