Prawo inicjatywy ustawodawczej: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 15:11, 25 cze 2024

Ten artykuł od 2012-02 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.

Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Prawo inicjatywy ustawodawczej – uprawnienie do przedkładania władzy ustawodawczej projektów aktów normatywnych. Z reguły krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia projektu określany jest w konstytucji, rzadziej w ustawach zwykłych. Niektóre aspekty prawa inicjatywy ustawodawczej mogą być określane także w regulaminach parlamentarnych lub wynikać ze zwyczaju.

Prawo inicjatywy ustawodawczej zazwyczaj przysługuje rządowi oraz członkom parlamentu.

Prawo inicjatywy ustawodawczej w Polsce

W Polsce, na mocy art. 118 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje:

Prezydentowi RP;
Senatowi (jako całej izbie), przy czym Regulamin Senatu Rzeczypospolitej Polskiej^[1] wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 10 senatorów lub komisję senacką;
Radzie Ministrów (rządowi);
posłom, przy czym Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 15 posłów lub poselską komisję sejmową;
grupie co najmniej 100 tysięcy obywateli mających prawo wybierania do Sejmu – obywatelska inicjatywa ustawodawcza.

Podmiotowe ograniczenie prawa inicjatywy ustawodawczej odnosi się do:

projektu ustawy budżetowej oraz ustaw bezpośrednio wyznaczających sytuację finansów publicznych – inicjatywę posiada wyłącznie Rada Ministrów (art. 221 Konstytucji);
projektu ustawy o zmianie Konstytucji – inicjatywa przysługuje grupie obejmującej co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senatowi oraz prezydentowi (art. 235 ust. 1 Konstytucji).

Prawo inicjatywy prawodawczej w Unii Europejskiej

Bezpośrednie prawo inicjatywy prawodawczej w Unii Europejskiej z pewnymi wyjątkami zarezerwowane jest dla Komisji Europejskiej. Jedynie w przypadku tworzenia wspólnej dla państw członkowskich Unii ordynacji wyborczej do Parlamentu Europejskiego, prawo inicjatywy prawodawczej w tym zakresie należy do samego Parlamentu. Poza tym w pięcioletnim okresie przejściowym po wejściu w życie Traktatu amsterdamskiego (1 maja 1999 – 1 maja 2004) Komisja Europejska dzieliła prawo inicjatywy prawodawczej z państwami członkowskimi w obrębie tytułu IV Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (wizy, imigracja, azyl, współpraca sądowa w sprawach cywilnych).

Parlament Europejski oraz Rada Unii Europejskiej posiadają prawo inicjatywy prawodawczej pośredniej, które oznacza, iż mogą one żądać od Komisji Europejskiej przedłożenia określonej inicjatywy prawodawczej. Niemniej żądanie to nie tworzy dla Komisji obowiązku prawnie wiążącego. Od oceny Komisji zależy, czy wystąpi z określoną inicjatywą, a jeśli tak, to jaka będzie jej treść.

W obszarze wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (dawny II filar) prawo inicjatywy należy do Rady Europejskiej oraz Rady Unii Europejskiej. Jednak Rada UE może żądać od Komisji przedstawienia „wszelkich właściwych propozycji”, co uprawnia do stwierdzenia, iż pośrednie prawo inicjatywy prawodawczej w tym obszarze może posiadać Komisja Europejska.

Z kolei w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości rządy państw członkowskich (w liczbie co najmniej 1/4 liczby państw członkowskich) mają, obok Komisji Europejskiej, prawo inicjatywy prawodawczej w zakresie aktów prawnych dotyczących współpracy policyjnej i współpracy sądowej w sprawach karnych (dawny III filar).

Zobacz też

petycja

Przypisy

↑ Art. 76. 1. Senat podejmuje postępowanie w sprawie inicjatywy ustawodawczej na wniosek komisji lub co najmniej 10 senatorów.
2. O podjęciu postępowania w sprawie inicjatywy ustawodawczej Marszałek Senatu zawiadamia Marszałka Sejmu i Prezesa Rady Ministrów.

Linki zewnętrzne

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

[1] Art. 76. 1. Senat podejmuje postępowanie w sprawie inicjatywy ustawodawczej na wniosek komisji lub co najmniej 10 senatorów.
2. O podjęciu postępowania w sprawie inicjatywy ustawodawczej Marszałek Senatu zawiadamia Marszałka Sejmu i Prezesa Rady Ministrów.

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{Dopracować|aktualizacja=2012-02}}
-'''Inicjatywa ustawodawcza''' to uprawnienie do przedkładania [[Władza ustawodawcza|władzy ustawodawczej]] projektów [[akt normatywny|aktów normatywnych]]. Z reguły krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia projektu określany jest w [[konstytucja|konstytucji]], rzadziej w [[ustawa]]ch zwykłych. Niektóre aspekty prawa inicjatywy ustawodawczej mogą być określane także w regulaminach parlamentarnych lub wynikać ze [[prawo zwyczajowe|zwyczaju]].
+'''Prawo inicjatywy ustawodawczej''' – uprawnienie do przedkładania [[Władza ustawodawcza|władzy ustawodawczej]] projektów [[akt normatywny|aktów normatywnych]]. Z reguły krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia projektu określany jest w [[konstytucja|konstytucji]], rzadziej w [[ustawa]]ch zwykłych. Niektóre aspekty prawa inicjatywy ustawodawczej mogą być określane także w regulaminach parlamentarnych lub wynikać ze [[prawo zwyczajowe|zwyczaju]].
-Inicjatywa ustawodawcza zazwyczaj przysługuje [[rząd]]owi oraz członkom [[parlament]]u.
+Prawo inicjatywy ustawodawczej zazwyczaj przysługuje [[Rząd (prawo)|rządowi]] oraz członkom [[parlament]]u.
-== Inicjatywa ustawodawcza w Polsce ==
+== Prawo inicjatywy ustawodawczej w Polsce ==
-{{Zasięg geograficzny|sekcja|polskiej}}
 W Polsce, na mocy art. 118 [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej]], prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje:
-* [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatowi]]
+* [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydentowi RP]];
+* [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatowi]] (jako całej izbie), przy czym [[Regulamin Senatu Rzeczypospolitej Polskiej]]<ref>Art. 76. 1. Senat podejmuje postępowanie w sprawie inicjatywy ustawodawczej na wniosek komisji lub co najmniej 10 senatorów.<br />2. O podjęciu postępowania w sprawie inicjatywy ustawodawczej Marszałek Senatu zawiadamia Marszałka Sejmu i Prezesa Rady Ministrów.</ref> wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 10 senatorów lub [[komisja senacka|komisję senacką]];
-* [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydentowi RP]]
-* [[Rada Ministrów w Polsce|Radzie Ministrów]] (rządowi)
+* [[Rada Ministrów w Polsce|Radzie Ministrów]] (rządowi);
-* [[poseł|posłom]], przy czym Regulamin Sejmu wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 15 posłów lub poselską [[komisje sejmowe|komisję sejmową]]
+* [[poseł|posłom]], przy czym [[Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej]] wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 15 posłów lub poselską [[komisje sejmowe|komisję sejmową]];
-* grupie 100 tysięcy obywateli - tzw. [[inicjatywa ludowa]].
+* grupie co najmniej 100 tysięcy obywateli mających prawo wybierania do Sejmu – [[obywatelska inicjatywa ustawodawcza]].
-Podmiotowe ograniczenie inicjatywy ustawodawczej odnosi się do:
+Podmiotowe ograniczenie prawa inicjatywy ustawodawczej odnosi się do:
-* projektu ustawy budżetowej oraz projektów ustaw bezpośrednio wyznaczających sytuację finansów państwowych - inicjatywę posiada wyłącznie Rada Ministrów (art. 221 Konstytucji)
+* projektu ustawy budżetowej oraz ustaw bezpośrednio wyznaczających sytuację finansów publicznych – inicjatywę posiada wyłącznie Rada Ministrów (art. 221 Konstytucji);
-* projektu ustawy o zmianie konstytucji - inicjatywa przysługuje grupie obejmującej co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senatowi oraz prezydentowi (art. 235 ust.1)
+* projektu ustawy o zmianie Konstytucji – inicjatywa przysługuje grupie obejmującej co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senatowi oraz prezydentowi (art. 235 ust. 1 Konstytucji).
-== Inicjatywa prawodawcza w Unii Europejskiej ==
+== Prawo inicjatywy prawodawczej w Unii Europejskiej ==
+Bezpośrednie prawo inicjatywy prawodawczej w [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] z pewnymi wyjątkami zarezerwowane jest dla [[Komisja Europejska|Komisji Europejskiej]]. Jedynie w przypadku tworzenia wspólnej dla państw członkowskich Unii ordynacji wyborczej do [[Parlament Europejski|Parlamentu Europejskiego]], prawo inicjatywy prawodawczej w tym zakresie należy do samego Parlamentu. Poza tym w pięcioletnim okresie przejściowym po wejściu w życie [[Traktat amsterdamski|Traktatu amsterdamskiego]] (1 maja 1999 – 1 maja 2004) Komisja Europejska dzieliła prawo inicjatywy prawodawczej z państwami członkowskimi w obrębie tytułu IV Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (wizy, imigracja, azyl, współpraca sądowa w sprawach cywilnych).
-{{Zasięg geograficzny|sekcja|unijnej}}
-=== Inicjatywa w I filarze ===
-Bezpośrednia inicjatywa przygotowywania aktów normatywnych we [[Wspólnota Europejska|Wspólnocie Europejskiej]] z pewnymi wyjątkami zarezerwowana jest dla [[Komisja Europejska|Komisji Europejskiej]]. Jedynie w przypadku tworzenia wspólnej dla państw członkowskich Unii ordynacji wyborczej do [[Parlament Europejski|Parlamentu Europejskiego]], inicjatywa w tym zakresie należy do samego Parlamentu. Poza tym w pięcioletnim okresie przejściowych po wejściu w życie [[Traktat amsterdamski|Traktatu amsterdamskiego]] ([[1 maja]] [[1999]] - 1 maja [[2004]]) Komisja Europejska dzieliła inicjatywę prawodawczą z państwami członkowskimi w obrębie tytułu IV Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (wizy, imigracja, azyl, współpraca sądowa w sprawach cywilnych).
-Parlament Europejski oraz [[Rada Unii Europejskiej]] posiadają tzw. '''inicjatywę pośrednią''', która oznacza, iż mogą one żądać od Komisji Europejskiej przedłożenia określonej inicjatywy prawodawczej. Niemniej żadanie to nie tworzy dla Komisji obowiązku prawnie wiążącego. Od oceny Komisji zależy, czy wystąpi z określoną inicjatywą, a jeśli tak, to jaka będzie jej treść.
+Parlament Europejski oraz [[Rada Unii Europejskiej]] posiadają prawo inicjatywy prawodawczej pośredniej, które oznacza, iż mogą one żądać od Komisji Europejskiej przedłożenia określonej inicjatywy prawodawczej. Niemniej żądanie to nie tworzy dla Komisji obowiązku prawnie wiążącego. Od oceny Komisji zależy, czy wystąpi z określoną inicjatywą, a jeśli tak, to jaka będzie jej treść.
+W obszarze [[Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa|wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa]] (dawny II filar) prawo inicjatywy należy do [[Rada Europejska|Rady Europejskiej]] oraz Rady Unii Europejskiej. Jednak Rada UE może żądać od Komisji przedstawienia „wszelkich właściwych propozycji”, co uprawnia do stwierdzenia, iż pośrednie prawo inicjatywy prawodawczej w tym obszarze może posiadać Komisja Europejska.
-=== Inicjatywa w II i III filarze ===
-W obszarze II filaru [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] ([[Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa]]) inicjatywa należy do [[Rada Europejska|Rady Europejskiej]] oraz Rady Unii Europejskiej. Jednak Rada UE może żądać od Komisji przedstawienia "wszelkich właściwych propozycji", co uprawnia do stwierdzenia, iż pośrednią inicjatywę prawodawczą w II filarze może posiadać Komisja Europejska.
+Z kolei w ramach [[Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości|przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości]] rządy państw członkowskich (w liczbie co najmniej 1/4 liczby państw członkowskich) mają, obok Komisji Europejskiej, prawo inicjatywy prawodawczej w zakresie aktów prawnych dotyczących współpracy policyjnej i współpracy sądowej w sprawach karnych (dawny III filar).
-Z kolei w ramach III filaru UE ([[Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych]]) inicjatywa dzielona jest między Komisję Europejską i państwa członkowskie Unii.
+== Zobacz też ==
+* [[petycja]]
+== Przypisy ==
+{{Przypisy}}
+== Linki zewnętrzne ==
+* [http://www.inpris.pl/fileadmin/user_upload/documents/infografika/algorytm_legislacyjny/RIEDL_INPRIS_algorytm_proces_legislacyjny_inicjatywa_obywatelska.pdf INPRIS: algorytm procesu legislacyjnego w ramach obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej]
+* [http://www.inpris.pl/fileadmin/user_upload/documents/infografika/algorytm_legislacyjny/RIEDL_INPRIS_algorytm_proces_legislacyjny_inicjatywa_senatu.pdf INPRIS: algorytm procesu legislacyjnego w ramach inicjatywy ustawodawczej Senatu]
+* [http://www.inpris.pl/fileadmin/user_upload/documents/infografika/algorytm_legislacyjny/RIEDL_INPRIS_algorytm_proces_legislacyjny_wlasciwe_postepowanie_ustawodawcze.pdf INPRIS: algorytm właściwego procesu legislacyjnego]
 {{Zastrzeżenia|Prawo}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
 [[Kategoria:Prawo Unii Europejskiej]]
 [[Kategoria:Stanowienie prawa]]
-[[bg:Законодателна инициатива]]
-[[en:Right of initiative (legislative)]]
-[[es:Iniciativa legislativa]]
-[[fr:Initiative législative]]
-[[gl:Iniciativa lexislativa]]
-[[sk:Zákonodarná iniciatíva]]