Polityka językowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Polityka językowa w Polsce: linki zewnętrzne |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 14 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Horni Sucha.jpg|thumb|Dwujęzyczna (po [[Język czeski|czesku]] i [[Język polski|polsku]]) tablica w [[Czechy|Czechach]]]] |
[[Plik:Horni Sucha.jpg|thumb|Dwujęzyczna (po [[Język czeski|czesku]] i [[Język polski|polsku]]) tablica w [[Czechy|Czechach]]]] |
||
'''Polityka językowa''' – ogół świadomych działań mających na celu kształtowanie pożądanych indywidualnych i zespołowych zachowań językowych<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1382&Itemid=50 |tytuł = Polityka językowa Rzeczypospolitej Polskiej, państwa członkowskiego Unii Europejskiej |autor = Walery Pisarek |autor link = Walery Pisarek |opublikowany = |data = 2010 |język = |data dostępu = 2019-12-12}}</ref>. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Według innej definicji polityka językowa to zbiór zasad i założeń przyjęty przez władze danego państwa w stosunku do języka lub języków obowiązujących bądź używanych na jego terenie. Obejmuje ona przyjęcie [[język urzędowy|języka urzędowego]], określenie sposobu jego nauczania, status języków [[Mniejszość narodowa|mniejszości narodowych]], a także stosunek do ochrony języka przed wpływem obcych kultur<ref>{{cytuj stronę|url = http://www.csx.pl/leksykon/index.php?kategoria=&litera=p&od=0&id=148|tytuł = Polityka językowa|autor = |archiwum = https://web.archive.org/web/20070318160033/http://www.csx.pl/leksykon/index.php?kategoria=&litera=p&od=0&id=148|zarchiwizowano = 2007-03-18|opublikowany = |data = |język = |data dostępu = 2011-11-14}}</ref>. |
||
| ⚫ | Według innej, bardziej ogólnej definicji, polityka językowa jest to ogół środków stosowanych przez państwo, które służą docelowej regulacji procesów językowych<ref>{{cytuj stronę | |
||
[[Plik:Meeting in Kharkov.jpg|mały|Protest w [[Charków|Charkowie]]: „Radni [miejscy]! Zapewnijcie równość języków. Nie porzucajcie swoich współbraci Słowian!” „Dla połowy ludności Ukrainy to rosyjski jest językiem ojczystym!” „Władze – przywróćcie rosyjskojęzyczne szkoły!”]] |
|||
| ⚫ | Według innej, bardziej ogólnej definicji, polityka językowa jest to ogół środków stosowanych przez państwo, które służą docelowej regulacji procesów językowych<ref>{{cytuj stronę |url = http://ifa.amu.edu.pl/~swlodek/SUSSKIN.htm |tytuł = Recenzja książki Mariana Susskina „Paninterlingwa. Powszechny język międzynarodowy |autor =|opublikowany = |data = |język = |data dostępu = 2011-11-14}}</ref>. Polityka językowa może dotyczyć zarówno jednego państwa, jak również organizacji międzynarodowych, np. [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. |
||
== Polityka językowa w Polsce == |
== Polityka językowa w Polsce == |
||
Zwyczajowo, pisząc o polityce językowej w Rzeczypospolitej Polskiej, uwzględnia się wyłącznie politykę w odniesieniu do odmiany języka znanej większości obywateli RP, czyli polskiego [[język standardowy|dialektu standardowego]], zwanego tradycyjnie językiem literackim lub [[język ogólnopolski|ogólnym]]. Zdaniem językoznawcy [[Walery Pisarek|Walerego Pisarka]] tak rozumiana polityka językowa w Polsce polega przede wszystkim na czuwaniu nad rozwojem języka, wydawaniu ustaw językowych, standaryzowaniu i [[kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikowaniu]] języka. Nadto jej istotą jest rozbudzenie [[świadomość językowa|świadomości językowej]] Polaków i promocja języka polskiego za granicą<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=384:nastpstwa-czonkostwa-ue-dla-maego-jzyka-wystpienie-honorowego&catid=50&Itemid=50 |tytuł = Następstwa członkostwa UE dla małego języka |autor = Walery Pisarek |opublikowany = |data = 2001 |język = |data dostępu = 2019-12-12}}</ref><ref>{{cytuj stronę |url = http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=780:pierwszy-rozbior-polszczyzny&catid=46&Itemid=53 |tytuł = Pierwszy rozbiór polszczyzny |autor = Walery Pisarek |opublikowany = |data = |język = |data dostępu = 2011-11-14}}</ref><ref name="Bień2003">{{Cytuj pismo |nazwisko = Bień |imię = Janusz S.|autor link=Janusz Stanisław Bień |tytuł = O „pierwszym rozbiorze polszczyzny”, Radzie Języka Polskiego i normalizacji |url = https://www.researchgate.net/publication/40006327 |czasopismo = [[Prace Filologiczne]] |wolumin = XLVIII |strony = 33–62 |rok = 2003 |issn = 0138-0567 |data dostępu = 2016-11-26}}</ref>. |
|||
Jednak na terytorium RP występuje wiele grup społecznych, które prowadzą własną politykę językową. Można do nich zaliczyć [[Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce|mniejszości narodowe]] władające odrębnymi językami – białoruską, czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką, ukraińską i żydowską (posługującą się jidysz i hebrajskim), a także mniejszości etniczne – karaimską, łemkowską, romską i tatarską. Odrębnie traktowani są [[Kaszubi]], władający językiem regionalnym [[język kaszubski|kaszubskim]]. Prawa członków tych grup są chronione przez prawo Unii Europejskiej oraz Polski. Swoją politykę prowadzą także obywatele polscy, poczuwający się do przynależności do wyrazistych grup językowo-regionalnych, jak Ślązacy czy górale podhalańscy. Im nie przyznaje się statusu mniejszości, ani nie zalicza ich [[etnolekt]]ów do kategorii [[język regionalny|języków regionalnych]] (włącza się je w ramy [[dialekty języka polskiego|dialektów języka polskiego]]), chociaż [[Ślązacy]] od dawna ubiegają się o przyznanie takiego statusu<ref>{{Cytuj książkę |autor link=Artur Czesak |nazwisko = Czesak |imię = Artur |tytuł = Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej Słowiańszczyzny |wydawca = Księgarnia Akademicka |miejsce = Kraków |rok = 2015 |isbn = 9788376387031}}</ref>. W ich wypadku polityka językowa skoncentrowana na dialekcie standardowym prowadzi do odbierania prawa do samostanowienia językowego. W znakomitej większości polityka językowa wspomnianych grup nastawiona jest na zachowanie danego języka, a także na zaznaczenie odrębności terytorium RP, na którym żyją jego użytkownicy poprzez używanie podwójnych nazw własnych. |
|||
W [[Polska|Polsce]] [[język polski]] jest określony jako urzędowy przez [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|konstytucję]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm |tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej polskiej, art 27 |autor =|opublikowany = |data = |język = |data dostępu = 2011-11-14}}</ref>, przy zastrzeżeniu, iż zapis ten nie narusza praw mniejszości narodowych wynikających z zawartych i ratyfikowanych umów. Szczegółowe przepisy w tym względzie zawiera [[ustawa o języku polskim]] oraz ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/1782958Ustawa_o_mniejszosciach_narodowych_i_etnicznych_oraz_o_jezyku_regionalnym.html |tytuł = Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym |autor =|opublikowany = |data = |język = |data dostępu = 2011-11-14}}</ref>. |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{Układ wielokolumnowy | szerokość = 550px | |
{{Układ wielokolumnowy | szerokość = 550px | |
||
* [[:Kategoria:Rady języka]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* [[ideologie językowe]] |
* [[ideologie językowe]] |
||
| ⚫ | |||
* [[postawy wobec języka]] |
* [[postawy wobec języka]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
}} |
}} |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Polityka językowa| ]] |
[[Kategoria:Polityka językowa| ]] |
||
Aktualna wersja na dzień 11:46, 28 cze 2024
Polityka językowa – ogół świadomych działań mających na celu kształtowanie pożądanych indywidualnych i zespołowych zachowań językowych[1].
Według innej definicji polityka językowa to zbiór zasad i założeń przyjęty przez władze danego państwa w stosunku do języka lub języków obowiązujących bądź używanych na jego terenie. Obejmuje ona przyjęcie języka urzędowego, określenie sposobu jego nauczania, status języków mniejszości narodowych, a także stosunek do ochrony języka przed wpływem obcych kultur[2].
Według innej, bardziej ogólnej definicji, polityka językowa jest to ogół środków stosowanych przez państwo, które służą docelowej regulacji procesów językowych[3]. Polityka językowa może dotyczyć zarówno jednego państwa, jak również organizacji międzynarodowych, np. Unii Europejskiej.
Polityka językowa w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Zwyczajowo, pisząc o polityce językowej w Rzeczypospolitej Polskiej, uwzględnia się wyłącznie politykę w odniesieniu do odmiany języka znanej większości obywateli RP, czyli polskiego dialektu standardowego, zwanego tradycyjnie językiem literackim lub ogólnym. Zdaniem językoznawcy Walerego Pisarka tak rozumiana polityka językowa w Polsce polega przede wszystkim na czuwaniu nad rozwojem języka, wydawaniu ustaw językowych, standaryzowaniu i kodyfikowaniu języka. Nadto jej istotą jest rozbudzenie świadomości językowej Polaków i promocja języka polskiego za granicą[4][5][6].
Jednak na terytorium RP występuje wiele grup społecznych, które prowadzą własną politykę językową. Można do nich zaliczyć mniejszości narodowe władające odrębnymi językami – białoruską, czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką, ukraińską i żydowską (posługującą się jidysz i hebrajskim), a także mniejszości etniczne – karaimską, łemkowską, romską i tatarską. Odrębnie traktowani są Kaszubi, władający językiem regionalnym kaszubskim. Prawa członków tych grup są chronione przez prawo Unii Europejskiej oraz Polski. Swoją politykę prowadzą także obywatele polscy, poczuwający się do przynależności do wyrazistych grup językowo-regionalnych, jak Ślązacy czy górale podhalańscy. Im nie przyznaje się statusu mniejszości, ani nie zalicza ich etnolektów do kategorii języków regionalnych (włącza się je w ramy dialektów języka polskiego), chociaż Ślązacy od dawna ubiegają się o przyznanie takiego statusu[7]. W ich wypadku polityka językowa skoncentrowana na dialekcie standardowym prowadzi do odbierania prawa do samostanowienia językowego. W znakomitej większości polityka językowa wspomnianych grup nastawiona jest na zachowanie danego języka, a także na zaznaczenie odrębności terytorium RP, na którym żyją jego użytkownicy poprzez używanie podwójnych nazw własnych.
W Polsce język polski jest określony jako urzędowy przez konstytucję[8], przy zastrzeżeniu, iż zapis ten nie narusza praw mniejszości narodowych wynikających z zawartych i ratyfikowanych umów. Szczegółowe przepisy w tym względzie zawiera ustawa o języku polskim oraz ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Walery Pisarek: Polityka językowa Rzeczypospolitej Polskiej, państwa członkowskiego Unii Europejskiej. 2010. [dostęp 2019-12-12].
- ↑ Polityka językowa. [dostęp 2011-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-18)].
- ↑ Recenzja książki Mariana Susskina „Paninterlingwa. Powszechny język międzynarodowy. [dostęp 2011-11-14].
- ↑ Walery Pisarek: Następstwa członkostwa UE dla małego języka. 2001. [dostęp 2019-12-12].
- ↑ Walery Pisarek: Pierwszy rozbiór polszczyzny. [dostęp 2011-11-14].
- ↑ Janusz S. Bień. O „pierwszym rozbiorze polszczyzny”, Radzie Języka Polskiego i normalizacji. „Prace Filologiczne”. XLVIII, s. 33–62, 2003. ISSN 0138-0567. [dostęp 2016-11-26].
- ↑ Artur Czesak: Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej Słowiańszczyzny. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015. ISBN 978-83-7638-703-1.
- ↑ Konstytucja Rzeczypospolitej polskiej, art 27. [dostęp 2011-11-14].
- ↑ Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. [dostęp 2011-11-14].