Rzygacz: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
linkowanie wewn. |
ilustracja |
||
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 13 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Przekierowanie|gargulec|[[Gargulec (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}} |
{{Przekierowanie|gargulec|[[Gargulec (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}} |
||
⚫ | '''Rzygacz''', inaczej '''gargulec''' ({{w języku|la|gargulio}} „gardło”)<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Sztuka świata. Słownik terminów A-K. Tom 17 | wydawca = [[Wydawnictwo Arkady]] | miejsce = Warszawa | rok = 2013 | strony = 216 | isbn = 978-83-213-4726-4}}</ref>, także: garłacz, pluwacz, plwacz – dekoracyjne, ozdobne, wystające poza lico [[mur]]u, zakończenie [[Rynna|rynny]] dachowej, z którego woda deszczowa ma swobodny odpływ wodospadowy. |
||
[[Plik:EE-37 - Tallinn - Dragon - 2009-07-16 (4890724977).jpg|mały|Rzygacz na [[ratusz w Tallinnie|ratuszu w Tallinnie]]]] |
|||
⚫ | '''Rzygacz''', |
||
Początkowo kamienne, później wykonywane z [[Blacha|blachy]]. W czasach [[gotyk]]u we [[Francja|Francji]] przybierają fantazyjne formy: twarzy ludzkich, paszczy zwierzęcych, fantastycznych stworów ( |
Początkowo kamienne, później wykonywane z [[Blacha|blachy]]. W czasach [[gotyk]]u we [[Francja|Francji]] przybierają fantazyjne formy: twarzy ludzkich, paszczy zwierzęcych, fantastycznych stworów (na przykład [[Katedra Notre-Dame w Paryżu|Katedra Notre-Dame]] w [[Paryż]]u). Z Francji rozpowszechniły się na całą [[Europa|Europę]]. W [[Polska|Polsce]] najciekawsze pochodzą z okresu [[renesans]]u. Były stosowane na budynkach świeckich i sakralnych. |
||
Rzygacze, gargulce i [[ |
Rzygacze, gargulce i [[maszkaron]]y umieszczano zwykle na zewnętrznych łukach i dachach świątyń: ostrzegały przed złem, ale jednocześnie chroniły przed nim, gdyż – jak wierzono – demony muszą uciec, gdy zobaczą własny obraz<ref>Joanna Derdowska: ''Praskie przemiany: sacrum i desakralizacja przestrzeni miejskiej Pragi'', Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2006.</ref>. |
||
Rzygaczami nazywani są również członkowie |
Rzygaczami nazywani są również członkowie stowarzyszenia [[Akademia Rzygaczy]] działającego w [[Gdańsk]]u i skupiającego miłośników tego miasta. |
||
== Galeria == |
== Galeria == |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Plik:2014 Jaszkowa Dolna, kościół św. Jana Chrzciciela 09.JPG|Rzygacz na kościele św. Jana Chrzciciela w [[Jaszkowa Dolna|Jaszkowej Dolnej]] |
Plik:2014 Jaszkowa Dolna, kościół św. Jana Chrzciciela 09.JPG|Rzygacz na [[Parafia św. Jana Chrzciciela w Jaszkowej Dolnej|kościele św. Jana Chrzciciela]] w [[Jaszkowa Dolna|Jaszkowej Dolnej]] |
||
Plik: |
Plik:EE-37 - Tallinn - Dragon - 2009-07-16 (4890724977).jpg|Rzygacz na [[Ratusz w Tallinnie|ratuszu]] w [[Tallinn]]ie |
||
Plik:Katowice - Kościół NMP - Gargulec 01.jpg|Rzygacz na wieży [[Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach|kościoła pw. NMP]] w [[Katowice|Katowicach]] |
|||
Plik:Gargoyle Wawel Cathedral 02 AB.jpg|Rzygacz [[Kaplica Zygmuntowska na Wawelu|kaplicy Zygmunta]] na [[Wawel]]u |
Plik:Gargoyle Wawel Cathedral 02 AB.jpg|Rzygacz [[Kaplica Zygmuntowska na Wawelu|kaplicy Zygmunta]] na [[Wawel]]u |
||
Plik:Dijon - tour de Philippe le Bon - gargouille.jpg|Gargulec na [[Pałac książąt burgundzkich w Dijon|pałacu książąt burgundzkich]] w [[Dijon]] |
Plik:Dijon - tour de Philippe le Bon - gargouille.jpg|Gargulec na [[Pałac książąt burgundzkich w Dijon|pałacu książąt burgundzkich]] w [[Dijon]] |
||
Plik:Kłodzko, mury obronne, 14.JPG|Średniowieczny rzygacz w [[Mury miejskie w Kłodzku|murach miejskich w Kłodzku]] |
Plik:Kłodzko, mury obronne, 14.JPG|Średniowieczny rzygacz w [[Mury miejskie w Kłodzku|murach miejskich]] w [[Kłodzko|Kłodzku]] |
||
Plik:Świerklaniec - Gargulec.JPG|Rzygacz na mauzoleum Donnersmarcków w [[Świerklaniec|Świerklańcu]] |
Plik:Świerklaniec - Gargulec.JPG|Rzygacz na [[Kościół Dobrego Pasterza w Świerklańcu|mauzoleum Donnersmarcków]] w [[Świerklaniec|Świerklańcu]] |
||
⚫ | |||
Plik:Ciężkowice gm. Ciężkowice. Kościół pw. św. Andrzeja A214 rzygacz.jpg|Rzygacz na kościele w [[Ciężkowice|Ciężkowicach]] |
|||
== Zobacz też == |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [[maszkaron]] |
|||
* [[rynna]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Linia 29: | Linia 26: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Detale architektoniczne]] |
[[Kategoria:Detale architektoniczne]] |
||
[[Kategoria:Instalacje sanitarne]] |
[[Kategoria:Instalacje sanitarne]] |
||
[[Kategoria:Potwory]] |
Aktualna wersja na dzień 02:03, 3 wrz 2024
Rzygacz, inaczej gargulec (łac. gargulio „gardło”)[1], także: garłacz, pluwacz, plwacz – dekoracyjne, ozdobne, wystające poza lico muru, zakończenie rynny dachowej, z którego woda deszczowa ma swobodny odpływ wodospadowy.
Początkowo kamienne, później wykonywane z blachy. W czasach gotyku we Francji przybierają fantazyjne formy: twarzy ludzkich, paszczy zwierzęcych, fantastycznych stworów (na przykład Katedra Notre-Dame w Paryżu). Z Francji rozpowszechniły się na całą Europę. W Polsce najciekawsze pochodzą z okresu renesansu. Były stosowane na budynkach świeckich i sakralnych.
Rzygacze, gargulce i maszkarony umieszczano zwykle na zewnętrznych łukach i dachach świątyń: ostrzegały przed złem, ale jednocześnie chroniły przed nim, gdyż – jak wierzono – demony muszą uciec, gdy zobaczą własny obraz[2].
Rzygaczami nazywani są również członkowie stowarzyszenia Akademia Rzygaczy działającego w Gdańsku i skupiającego miłośników tego miasta.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Rzygacz na kościele św. Jana Chrzciciela w Jaszkowej Dolnej
-
Rzygacz na wieży kościoła pw. NMP w Katowicach
-
Rzygacz kaplicy Zygmunta na Wawelu
-
Gargulec na pałacu książąt burgundzkich w Dijon
-
Średniowieczny rzygacz w murach miejskich w Kłodzku
-
Rzygacz na mauzoleum Donnersmarcków w Świerklańcu
-
Rzygacz na kościele w Ciężkowicach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sztuka świata. Słownik terminów A-K. Tom 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 216. ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ Joanna Derdowska: Praskie przemiany: sacrum i desakralizacja przestrzeni miejskiej Pragi, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2006.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 140. ISBN 83-85001-89-1.