Sarisa

Szablon:Źródła Sarissa (też saryssa) – długa włócznia piechoty doby hellenistycznej stanowiąca podstawę do tworzenia falangi typu macedońskiego. Jej długość wahała się od 5 do nawet 7 metrów (według różnych źródeł). Sarissy bojowe były krótsze od ćwiczebnych. Ostrze sarissy o długości ok. 50 cm wykonywano z lanego żelaza. Na drugim końcu drzewca znajdowała się ostra stopka służąca do wbijania tej włóczni w ziemię. Stopka mogła zostać również wykorzystana jako ostrze zastępcze w przypadku złamania drzewca. Ciężar sarissy wynosił około 8-10 kg, musiała być więc noszona w obu rękach i, oprócz niewielkich mieczy i tarczy, stanowiła jedyne uzbrojenie falangitów. Podczas walki pierwsze 4 lub 5 szeregów falangi wysuwało swoje sarissy ku przodowi, tworząc tym samym zaporę z ostrzy. Pozostałe szeregi trzymały je pod kątem 45 do 90 stopni. Sarissa była bronią stworzoną specjalnie do walki w szyku zwartym, falangici nie nadawali się do walki w luźnym szyku.

W średniowieczu w Europie pojawiła się broń bardzo podobna do sarissy – pika.

Falanga macedońska uzbrojona w sarissy

Historia

Na pola bitew została wprowadzona przez króla Macedonii Filipa II. Dzięki niej macedońscy hoplici zyskali przewagę nad grecką falangą, co pozwoliło Filipowi pokonać państwa greckie, a jego synowi Aleksandrowi podbić całą Persję (w armii perskiej walczyły tysiące greckich najemników). Dominacji sarissy na polach bitew położyli kres Rzymianie. Klęski sarissoforoi (gr. noszący sarissę) pod Kynoskefalaj, Magnezją i Pydną w pierwszej połowie II w. p.n.e. ukazały główną wadę sarissy – jej nieprzydatność w przypadku rozbicia szyku falangi.