Partia Nic Niewiedzących

Obywatel Know Nothing, ideał ruchu

Ruch Know Nothing był natywistycznym amerykańskim ruchem politycznym w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku. Jego siłą napędową była powszechna w młodym społeczeństwie obawa, że kraj zostanie zalany przez katolickich imigrantów z Irlandii, których częstokroć uważano za przeciwników "amerykańskich wartości", będących pod kontrolą papieża w Rzymie. Aktywny głównie w latach 1854-1856 ruch domagał się powstrzymania imigracji i naturalizacji, ale wysiłki te nie przyniosły spodziewanych efektów. Ruch miał zaledwie kilku wyróżniających się przywódców. Jego członkowie rekrutowali się w większości z przedstawicieli niższych klas i w całości z protestantów, ale podzielonych w kwestii stosunku do niewolnictwa. Większość przeszła do Partii Republikańskiej przed wyborami prezydenckimi roku 1860.

Ruch powstał w Nowym Jorku w roku 1843 jako American Republican Party. Rozprzestrzenił się na inne stany jako Native American Party i stał się ruchem o zasięgu ogólnokrajowym w roku 1845. W 1855 zmienił nazwę na American Party. Pochodzenie terminu "Know Nothing" wzięło się z pół-tajnego charakteru partii. Gdy pytano członka o to, czym partia się zajmuje, miał (lub miała) odpowiadać "nic nie wiem" (ang. I know nothing).

Historia

Przybycie do Ameryki w okresie lat 1830-1860 znacznej liczby katolickich imigrantów z Irlandii i Niemiec (w tym także Polaków z zaboru pruskiego) spowodowało, że religijne różnice pomiędzy katolikami a protestantami stały się sprawą polityczną. Tłem napięć była wydarzenia w Europie, a zwłaszcza Wiosna Ludów. Na tym tle, w okresach kampanii wyborczych, dochodziło do niepokojów społecznych.

Wprawdzie katolicy zaręczali, że w sensie politycznym są niezależni od księży, protestanci byli przekonani, że papież Pius IX stał za obaleniem liberalnej Rewolucji roku 1848 i że był zaprzysięgłym przeciwnikiem wolności i demokracji. To z kolei powodowało rodzenie się teorii spiskowych, według których papiestwo przygotowało plan podporządkowania sobie Stanów Zjednoczonych za pomocą ciągłego napływu katolików, którymi władali irlandzcy biskupi odpowiedzialni i osobiście nominowani przez papieża. W roku 1849 powstało tajne stowarzyszenie, Zakon Gwiaździstego Sztandaru, na czele którego stanął Charles Allen z Nowego Jorku. Stowarzyszenie było zalążkiem Partii Amerykańskiej.

Obawy przed katolicką imigracją powodowało niezadowolenie z działań Partii Demokratycznej, której przywódcami w wielu przypadkach byli irlandzcy katolicy. Działacze ruchu tworzyli tajne ugrupowania, koordynowali swe wyborcze działania i wybierali kandydata, za którym opowiadali się bez wahania. Tym sposobem w roku 1855 ruch wygrał wybory w większych miastach od Chicago po Boston i zdominował legislaturę stanu Massachusetts, zdobywając tam także fotel gubernatora.

Plakat wyborczy duetu Fillmore/Donelson

Kandydatem Wigów w Filadelfii był wydawca Robert Conrad, który wkrótce ujawnił się jako Know Nothing; obiecał skutecznie walczyć z przestępczością, pozamykać saloony w niedziele, a także osadzać na urzędach jedynie urodzonych Amerykanów. Wygrał nieznaczną ilością głosów. W Waszyngtonie kandydat Know Nothing John T. Towers pokonał dotychczasowego burmistrza, co spowodowało, że demokraci, wigowie i freesoilerzy w stolicy zjednoczyli się w "Anti-Know-Nothing Party." W Nowym Jorku, w czteropartyjnym wyścigu, kandydat Know Nothing był trzeci uzyskując 26 procent głosów. Po wyborach na jesieni 1854 roku stowarzyszenie głosiło, że uzyskało znaczące wpływy w Maine, Indianie, Pensylwanii i Kalifornii, ale historycy powątpiewają, bowiem we wszystkich partiach politycznych trwał zamęt, a kwestie abolicjonizmu i prohibicji przeważyły w debatach nad natywizmmem we wszystkich stanach. Niemniej wygrał ich kandydat w wyborach na burmistrza San Francisco, którym został Stephen Palfrey Webb i w wyborach na gubernatora Kalifornii (J. Neely Johnson). Był to wciąż nieoficjalny ruch, bez centralnych władz. Jednak wybory roku 1854 były dla nich tak pomyślne, że zdecydowali się utworzyć partię nazwaną American Party, która przyciągnęła wielu członków obecnie nie działającej Partii Wigów jak również wielu demokratów i prohibicjonistów. Liczba członków Partii Amerykańskiej wzrastała w postępie geometrycznym, z 50 tysięcy do około miliona na przestrzeni kilku miesięcy.

Równolegle jednak nowa Partia Republikańska stawała się dominującą siła w wielu stanach na północy. Zaledwie kilku znanych polityków przeszło do Partii Amerykańskiej i niewielu jej przywódców miało przed sobą karierę polityczną. Wyjątkami byli Schuyler Colfax z Indiany i Henry Wilson z Massachusetts, którzy przeszli do republikanów i zostali wybrani na urząd wiceprezydenta.

W roku 1854 członkowie Partii Amerykańskiej ukradli i zniszczyli blok granitu podarowany przez Piusa IX na Pomnik Waszyngtona. Zajęli również siedzibę komitetu budowy pomika i przez cztery lata sprawowali kontrolę nad jego pracami.

W Kalifornii w roku 1854 Sam Roberts założył oddział Know Nothing w San Francisco. Ugrupowanie było przeciwne imigrantom z Chin i z Chile, jak również przeciw Irlandczykom, którzy przybywali by pracować w kopalniach złota.

Wiosną 1855 roku Levi Boone został wybrany burmistrzem Chicago z listy Know Nothing. Natychmiast zwolnił wszystkich imigrantów pracujących dla miasta, ale republikanin Abraham Lincoln zablokował wszystkie poczynania partii na terenie stanu Illinois. Ohio było jedynym stanem, gdzie partia w roku 1855 rosła jeszcze w siłę. Sukces osiągnęła zwalczając imigrantów, zwłaszcza niemieckich luteranów i szkockich prezbiterianów, jak oni sami obawiających się katolicyzmu. W Alabamie Know Nothing stanowili mieszaninę byłych Wigów, demokratycznych malkontentów i innych politycznych outsajderów, którym zależało wyłącznie na budowie nowych linii kolejowych. Podczas burzliwej kampanii roku 1855 demokraci wygrali przekonując wyborców, że Know Nothing nie staną w obronie niewolnictwa przeciwko abolicjonistom z Północy.

Na północy partia zaczęła tracić gwałtownie poparcie w 1855 i 1856 roku. W wyborach 1856 roku okazała się głęboko podzielona w kwestii niewolnictwa. Jedna z frakcji popierała kandydaturę Millarda Fillmore'a i (na wiceprezydenta) Andrew Jacksona Donelsona, który zdobył 23% głosów i osiem głosów elektorskich ze stanu Maryland. Fillmore nie zdobył wystarczającej ilości głosów w Pensylwanii by zatrzymać Buchanana na drodze do Białego Domu. Większość przeciwników niewolnictwa z Partii Amerykańskiej przeszło do Partii Republikańskiej po kontrowersyjnym orzeczeniu w sprawie Dreda Scotta. Pro-niewolnicze skrzydło partii w kilku stanach południa w czasie kampanii wyborczej roku 1860 przestało się całkowicie liczyć

Garstka zwolenników Know Nothing należała do ludzi bogatych: większość stanowili robotnicy i drobni rolnicy, których miejsca w społeczeństwie były zagrożone przez nisko płatnych przybyszów z Europy oraz ich odmienne, a nieznane zwyczaje i obyczaje. Jednak wkrótce wielu wyborców, którzy mogliby opowiadać się za Partią Amerykańską, zwróciło się z nadzieją ku nowej partii, która stawała w obronie biednych, niewolników i propagowała ekspansję na zachód. Była to Partia Republikańska założona w roku 1854.

Wykorzystywanie terminu

Termin "Know Nothing" zachował się w pamięci Amerykanów znacznie lepiej niż sama partia. Pod koniec XIX wieku demokraci nazywali republikanów "Know Nothings" gdy zabiegali o głosy katolików. Od początku XX wieku, termin przybrał formę nieomal obraźliwą sugerując, że oponent jest "natywistą" i "ignorantem". W roku 2006 artykuł redakcyjny w neokonserwatywnym piśmie The Weekly Standard pióra Williama Kristola oskarżył populistycznych republikanów o niedostrzeganie niebezpieczeństwa "przekształcenia GOP w antyimigracyjną partię Know Nothing". Artykuł redakcyjny w gazecie New York Times z niedzieli 20 maja 2007 roku, omawiając proponowaną ustawę imigracyjną, użył określenia "this generation's Know-Nothings...."

Bibliografia

Źródła

• Frederick Rinehart Anspach. The Sons of the Sires: A History of the Rise, Progress, and Destiny of the American Party (1855) by K-N activist online edition
• Samuel Clagett Busey. Immigration: Its Evils and Consequences (1856) online edition
• Anna Ella Carroll. The Great American Battle: Or, The Contest Between Christianity and Political Romanism (1856) online edition
• Fillmore, Millard. Millard Fillmore Papers Ed. by Frank H. Severance (1907) online edition
• The Wide-awake Gift: A Know-nothing Token for 1855 (1855) online edition

Opracowania

• Tyler Anbinder: Nativism and Slavery: The Northern Know Nothings and the politics of the 1850s (1992). Online version; e-Book
• Dale Baum: "Know-Nothingism and the Republican Majority in Massachusetts: The Political Realignment of the 1850s." [w:] Journal of American History 64 (1977–78): 959-86. **także [w:] The Civil War Party System: The Case of Massachusetts, 1848–1876 (1984) online
• Ray A. Billington: The Protestant Crusade, 1800–1860: A Study of the Origins of American Nativism (1938)
• John D. Bladek: Virginia Magazine of History and Biography 1998. ISSN 0042-6636
• Mark R. Cheathem: Tennessee Historical Quarterly 2003 62(3): 218–237. ISSN 0040-3261
• Mark Dash: Pennsylvania Magazine of History and Biography 2003 127(1): 89–100. ISSN 0031-4587
• Gienapp, William E. The Origins of the Republican Party, 1852–1856 (1978)
• Michael F. Holt: The Rise and Fall of the American Whig Party (1999) online
• Michael F Holt: Political Parties and American Political Development: From the Age of Jackson to the Age of Lincoln (1992)
• Michael F. Holt: "The Antimasonic and Know Nothing Parties", [w:] Arthur Schlesinger Jr., ed., History of United States Political Parties (1973), I, 575–620.
• Payton Hurt: "The Rise and Fall of the 'Know Nothings' in California," California Historical Society Quarterly 9 (March and June 1930).
• Ira Leonard i Robert Parmet: American Nativism, 1830–1860 (1971)
• Bruce Levine: "Conservatism, Nativism, and Slavery: Thomas R. Whitney and the Origins of the Know-nothing Party", [w:] Journal of American History 2001 88(2): 455–488. ISSN 0021–8723
• Stephen E. Maizlish: "The Meaning of Nativism and the Crisis of the Union: The Know-Nothing Movement in the Antebellum North." [w:] William Gienapp, ed. Essays on American Antebellum Politics, 1840–1860 (1982) pp 166-98 online edition
• Tracy M. Melton: Hanging Henry Gambrill: The Violent Career of Baltimore's Plug Uglies, 1854–1860 (2005)
• Allan Nevins: Ordeal of the Union: A House Dividing, 1852–1857 (1947), overal political survey of era
• W. Darrell Overdyke: The Know-Nothing Party in the South (1950) online
• Mark Voss-Hubbard: Beyond Party: Cultures of Antipartisanship in Northern Politics before the Civil War Johns Hopkins U. Press 2002.

Linki zewnętrzne

• Nativism in the 1856 Presidential Election
• Nativism By Michael F. Holt, Ph.D.
• Lager Beer Riot, Chicago 1855
• Millard Fillmore Was A Know-Nothing