Rzygacz

Rzygacze katedry Notre-Dame w Paryżu

Rzygacz na mauzoleum Donnersmarckow w Świerklańcu

Rzygacz (gargulec, garłacz, pluwacz, plwacz) – w architekturze, dekoracyjne, ozdobne, wystające poza lico muru, zakończenie rynny dachowej, z którego woda deszczowa ma swobodny odpływ.

Historia

Początkowo kamienne, później wykonywane z blachy. W czasach gotyku we Francji przybierają fantazyjne formy: twarzy ludzkich, paszczy zwierzęcych, fantastycznych stworów (np. Katedra Notre-Dame w Paryżu). Z Francji rozpowszechniły się na całą Europę. W Polsce najciekawsze pochodzą z okresu renesansu. Były stosowane na budynkach świeckich i sakralnych.

Rzygacze, gargulce i maszkary umieszczano zwykle na zewnętrznych łukach i dachach świątyń: ostrzegały przed złem, ale jednocześnie chroniły przed nim, gdyż – jak wierzono – demony muszą uciec gdy zobaczą własny obraz.

Rzygaczami nazywani są również członkowie Stowarzyszenia Akademia Rzygaczy działającego w Gdańsku i skupiającego miłośników tego miasta.

Galeria

• 
  Rzygacz na wieży kościoła pw. NMP w Katowicach
• 
  Rzygacz kaplicy Zygmunta na Wawelu
• 
  Gargulec na pałacu książąt burgundzkich w Dijon

Zobacz też

• maszkaron
• rynna

Bibliografia

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 140. ISBN 83-85001-89-1.