Akcja Koppe

Akcja Koppe – nieudana akcja polskiego ruchu oporu, przeprowadzona 11 lipca 1944 w Krakowie przez oddział KG Armii Krajowej przeciwko SS-Obergruppenführerowi Wilhelmowi Koppemu, wyższemu dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie i jednocześnie sekretarzowi stanu w niemieckim „rządzie” Generalnego Gubernatorstwa i zastępcy Hansa Franka.

Wilhelm Koppe został skazany na śmierć wyrokiem Kierownictwa Polski Podziemnej za bezwzględne represje i masowe zbrodnie na Polakach i Żydach. Zamach, mimo iż został starannie przygotowany, nie udał się, gdyż ostrzelany samochód Koppego zdołał uciec z miejsca zdarzenia. Koppe został tylko ranny, zginęło natomiast kilku towarzyszących mu Niemców.

Przebieg akcji

Wydzielona grupa z oddziału dyspozycyjnego AK „Parasol”, dowodzona przez Stanisława Leopolda ps. „Rafał”, na przełomie czerwca i lipca 1944 przyjechała do Krakowa, gdzie wspólnie z Kedywem przygotowywała się do przeprowadzenia zamachu i rozpoznawała teren operacji. Początkowo akcję miano wykonać 5 i 7 lipca 1944, jednak nieoczekiwanie Koppe zmienił stałą trasę przejazdu. W końcu 11 lipca 1944 przed godziną 9 rano grupy uderzeniowe batalionu AK Parasol ostrzelały samochód na ulicy Powiśle u wjazdu na plac Kossaka w Krakowie, przy jednoczesnej próbie zablokowania Mercedesa Koppego przez samochód Chevrolet 4t. prowadzony przez Mieczysława Janickiego ps. „Otwocki” i Chevroleta 3/4 t. Stefana Dyża ps. „Pikuś”. Dwa inne samochody czekały na placu Kossaka, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę Koppemu – był to Mercedes 170 prowadzony przez Bogusława Niepokoja ps. „Storch” oraz BMW Jana Bernatowicza ps. „Bartek”.

Mimo silnego ostrzału samochód Koppego ominął blokadę i skręcił w ulicę Zwierzyniecką, oddalając się z miejsca zdarzenia. Podczas akcji zabitych zostało kilku Niemców, w tym oficer SS – osobisty adiutant Koppego. Sam Koppe został ranny i przeżył zamach. Jedna z grup uderzeniowych batalionu AK „Parasol” miała rannego, jednak podczas ucieczki z Krakowa w kierunku północnym została zaatakowana przez żandarmów niemieckich koło wsi Kąty. W tej potyczce zginęło czterech żandarmów, w tym jeden oficer; AK-owcy stracili jednego rannego. Potem doszło do kolejnego starcia, tym razem z żołnierzami Wehrmachtu we wsi Udórz położonej na północ od Wolbromia. W wyniku tego starcia AK poniosła duże straty – na miejscu zginęło dwóch żołnierzy, kolejnych pięcioro odniosło ranny. Troje spośród nich trafiło do niemieckiej niewoli. Zostali oni poddani torturom, a następnie zamordowani.

Uczestnicy

Rozkaz do wykonania akcji dostał oddział 1 kompanii batalionu Armii Krajowej Parasol w składzie:

Dowódcy

• Stanisław Leopold ps. „Rafał” – dowódca
• Stanisław Huskowski ps. „Ali” – zastępca dowódcy

Żołnierze

• Jan Bernatowicz ps. „Bartek”
• Józef Baster ps. „Rak”
• Wojciech Czerwiński ps. „Orlik”
• Stefan Dyż ps. „Pikuś”
• Tadeusz Fopp ps. „Tadeusz”
• Mieczysław Janicki ps. „Otwocki”
• Tadeusz Karczewski ps. „Wierzba”
• Przemysław Kardasiewicz ps. „Akszak”
• Jerzy Kołodziejski ps. „Zeus”
• Jerzy Małow ps. „Rek”
• Bogusław Niepokój ps. „Storch”
• Zdzisław Poradzki ps. „Kruszynka”
• Wiesław Raciborski ps. „Robert”
• Antoni Sakowski ps. „Mietek”
• Józef Szczepański ps. „Ziutek”
• Eugeniusz Schielberg ps. „Dietrich”
• Jacek Sperling ps. „Jacek”
• Wojciech Świątkowski ps. „Korczak”
• Tadeusz Ulankiewicz ps. „Warski”
• Halina Grabowska ps. „Zeta”

Łączniczki

• Irena Sokołowska ps. „Bobo”
• Zofia Sokołowska ps. „Dzidzia”
• Zofia Jasieńska ps. „Ina”
• Irena Potoczek ps. „Ada”
• Maria Stypułkowska-Chojecka ps. „Kama”
• Elżbieta Dziębowska ps. „Dewajtis”

Bibliografia

• Piotr Stachiewicz, Akcja Koppe: Krakowska akcja Parasola, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.

Linki zewnętrzne

• Specjalna operacja bojowa „Koppe”
• Zamach na dowódcę SS i policji w GG Wilhelma Koppego