Jakiw Halczewski

Jakiw Halczewśkyj (ps. Ataman Oreł, znany również jako Jakub Wojnarowski, ur. 22 października 1894 w Hucie Lityńskiej koło Lityna – zm. 22 marca 1943 w Peresołowicach) – ukraiński wojskowy, publicysta, pisarz, historyk, działacz społeczny.

Doradca Symona Petlury. Pułkownik Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej, dowódca 61 pułku, ataman i jeden z dowodzących antybolszewickim ruchem partyzanckim w USRR w latach 1922-1925. Kapitan, a później major Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej.

W lipcu 1914 powołany do armii rosyjskiej, został skierowany do 2 zapasowej brygady artyleryjskiej w Kazaniu , w maju skończył 2 Żytomierska Szkołę Chorążych, w czerwcu został dowódcą kompanii marszowej 22 zapasowego batalionu piechoty z Winnicy. Od sierpnia 1915 był dowódcą kompanii zwiadu konnego 1 pułku strzeleckiego 1 Turkiestańskiej Dywizji Piechoty w 1 Turkiestańskim Korpusie Piechoty. Służbę w armii rosyjskiej ukończył w stopniu sztabskapitana. Był odznaczony Orderem św. Stanisława III klasy z mieczami, Orderem św. Anny IV klasy.

W latach 1919-1921 walczył z bolszewikami jako ataman “Oreł” na Prawobrzeżnej Ukrainie, współpracując m.in z Matwijem Hryhorijewem. 22 sierpnia 1922 głównodowodzący Armii URL Symon Petlura awansował go do stopnia pułkownika. W 1925 oddział Halczewskiego odbył ostatni rajd na radziecką Ukrainę z terytorium Polski. W latach 1925-1930 współpracował polskim wywiadem, przygotowując agentów wysyłanych na sowiecką Ukrainę.

1 września 1930 rozpoczął kontraktową służbę w Wojsku Polskim w stopniu kapitana (pod nazwiskiem Jakub Wojnarowski), został dowódcą kompanii w 67 pułku piechoty 4 Dywizji na Pomorzu. W marcu 1939 został awansowany do stopnia majora, we wrześniu 1939 był dowódcą batalionu.18 września 1939 dostał się do niewoli niemieckiej, w styczniu 1940 został zwolniony z obozu jenieckiego. Został doradcą dowódcy Siczy Poleskiej – Tarasa Borowca. W latach 1942-1943 był organizatorem i dowódcą ukraińskiej samoobrony w rejonie Hrubieszowa.

Zginął w czasie ataku oddziału Armii Krajowej na wieś Peresołowice. Został pochowany w Hrubieszowie (grób nie zachowany).

Był autorem wielu publikacji w emigracyjnej prasie ukraińskiej oraz książek “Proty czerwonych okupantiw” (t. 1, Kraków 1941, t. 2, Kraków-Lwów 1942), „Z wojennoho notatnyka” (Kijów 2006) i historycznej monografii “Bez nazwanija” (1942).

Bibliografia

• Архив Управления СБУ в Винницкой области, дело 8217, л. 18, отч., 48
• Військові мемуари: Яків Гальчевський «З воєнного нотатника», Київ 2006. ISBN 966-8331-22-2
• Коваль Р. Отаман святих і страшних. — Київ, Вид-во «Просвіта», 2000
• Гальчевський-Войнаровський Яків 《Проти червонних окупантів》, т. 1 Львів 1940, т.2 Краків 1942.