Premier Kanady: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
Osobą stojącą na czele rządu Kanady jest premier. Partie polityczne na długo przed wyborami wyznaczają kandydatów na stanowisko premiera, zwykle są to liderzy partii. W przypadku utraty większości w trakcie kadencji, na skutek rozłamu w partii rządzącej, zaniku dyscypliny lub wyraźnej zmiany polityki rządu, może dojść do utraty poparcia większości, stawia to gubernatora generalnego i w dalszej kolejności parlament przed dylematem wyboru pomiędzy zachowaniem rządu mniejszościowego, starającego się o pozyskanie wsparcia większości dla poszczególnych pomysłów i inicjatyw, a pójściem za sugestią rozwiązania Izby Gmin i zarządzenia nowych wyborów. Od 1952 r. na to stanowisko premiera powoływani są wyłącznie obywatele Kanady, mimo że prawo dopuszcza powołanie osoby innego pochodzenia. W latach 1921-1926, 1930-1935, 1935-1948 szefem rządu Kanady był liberał Mackenzie King. Zakładał on, że Kanada posiada zbyt mały potencjał ludzki oraz przemysłowy aby odegrać znaczącą rolę w sprawach wagi światowej. W obliczu wzrastającego napięcia międzynarodowego najważniejszym zadaniem stało się utrzymanie dobrosąsiedzkich stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, z najwyższym niepokojem śledzono więc w Ottawie zdarzające się od czasu do czasu spięcia brytyjsko - amerykańskie . Stosunki kanadyjsko-amerykańskie pod koniec lat trzydziestych były bardzo pozytywne, rozwijała się turystyka oraz handel między krajami, a inwestycje amerykańskie w Kanadzie osiągnęły najwyższy poziom w historii. W 1937 roku podczas wizyty w Europie Mackenzie King spotkał się z Hitlerem, miał nadzieję, że jej wybuch jest do uniknięcia, jeszcze w sierpniu 1939r. wysłał telegramy do Mussoliniego i Hitlera z apelem u uniknięcie rozwiązań militarnych, jednak Hitler nie zareagował na kanadyjski apel. Dwa dni po agresji Niemiec na Polskę, Wielka Brytania wypowiedziała III rzeszy wojnę. Przystąpienie kanady do konfliktu były przesądzone. Po 10 dniach od inwazji Kanada wypowiedziała wojnę Niemcom, jednak nabór ochotników do armii zakończył się fiaskiem i premier King był zmuszony rozpisać ogólnonarodowy plebiscyt. Pod broń powołano ponad milion mężczyzn, z których 700 tys. trafiło na fronty w Europie i Azji. Równie wielki był towarzyszący temu wysiłek przemysłowy, w ciągu pięciu lat wojny kanadyjskie stocznie opuściło 480 okrętów wojennych i 3500 jednostek handlowych. Fabryki dostarczyły na fronty 6500 czołgów i 16 tys. samolotów. Znaczna część produkcji zasiliła walczące armie sojusznicze, przyczyniając się w niemałym stopniu do ostatecznego zwycięstwa . W stosunkach z USA w roku 1940 Kanada zawarła układ o wzajemnej obronie i rozpoczęła współpracę militarną oraz zacieśniła polityczną i gospodarczą więź. Po wojnie pozostała sojusznikiem południowego sąsiada. W 1945 roku Mackenzie King i liberałowie wygrali kolejne wybory, zdobywając olbrzymią przewagę. Koniec II wojny światowej nie doprowadził do kryzysu gospodarki kanadyjskiej, rozwijała się produkcja oraz export surowców do Stanów, bezrobocie utrzymywało się na niskim poziomie. Podczas ostatnich lat urzędowania premier rozszerzył program opieki socjalnej, wprowadził powszechne zasiłki dla bezrobotnych oraz ubezpieczenia medyczne, premier uczestniczył także w powołaniu ONZ. W roku 1948 przeszedł na emeryturę, przekazując władzę swojemu głównemu współpracownikowi, ministrowi spraw zagranicznych, Louisowi St. Laurentowi. St. Laurent był premierem Kanady w okresie od listopada 1948 do czerwca 1957. Doświadczenie polityczne zdobył będąc ministrem w czasie urzędowania Mackenzie Kinga. Podczas jego rządów rozwijał się przemysł, górnictwo i wydobycie ropy naftowej, Kanada rozwijała się gospodarczo, w roku 1950 rozpoczęto budowę autostrady trans kanadyjskiej (koszt 1mld $). Rząd Laurenta przeprowadzał wiele reform społecznych, wprowadzono ogólnokrajowy system rent i emerytur oraz weszło w życie prawo o powszechnej opiece zdrowotnej. Kanada stopniowo uniezależniała się od Wielkiej Brytanii. W polityce zagranicznej St. Laurent sprawował urząd w czasie zimnej wojny. Do roku 1953 stosunki z ZSRR były zamrożone, St. Laurent szukał zbliżenia ze Stanami Zjednoczonymi. Kanada została jednym z założycieli NATO. We wrześniu 1950 roku przystąpiła po stronie USA do wojny koreańskiej. W wyborach, które odbyły się w roku 1957 sukces odniosła Partia Konserwatywna, przyczyną porażki Laurenta było traktowanie Kanady jak dobrze działający zakład przemysłowy, a siebie jako właścicieli, zaczęło to niepokoić opinię publiczną, narastały tendencje „dyktatorskie”, na czele zwycięskiej partii stał John George Diefenbaker. St. Laurent został w ten sposób liderem opozycji, która musiała ustąpić po 22 latach rządzenia. Pierwsze lata rządów konserwatystów to spowolnienie gospodarcze, mniejsze inwestycje ze strony USA, a także większa konkurencja ze strony Europejskich rynków na arenie międzynarodowej, jednak rząd Diefenbakera zdobył nowe rynki zbytu w Europie Wschodniej i Chinach. John G. Diefenbaker był wytrwałym politykiem, jednak przez elity ze wschodu uważany za prostaka reprezentującego interesy farmerów. W ciągu kolejnych piętnastu lat zmieniało się trzech premierów i aż siedem rządów. W 1963 roku na skutek nieudolnej polityki rządu dotyczącej rozmieszczenia na terytorium Kanady amerykańskiej broni nuklearnej, w parlamencie doszło do głosowania nas wotum nieufności dla rządu. Opozycja wygrała, a premierem został przywódca liberałów Lester Pearson , urodzony w 1897 roku, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Wprowadził w Kanadzie wiele programów socjalnych, między innymi powszechny fundusz emerytalny, zreformował system ubezpieczeń medycznych, znacznie poszerzając ich zasięg oraz wprowadził flagę Kanady. Stanowisko premiera sprawował do kwietnia 1968 roku. |
|||
'''Premier Kanady''' - osoba stojąca na czele [[Rząd Federalny Kanady|rządu federalnego]] [[Kanada|Kanady]]. Premierem Kanady zostaje szef [[partie polityczne w Kanadzie|partii politycznej]], która posiada większość w Izbie Gmin [[Parlament Kanady|Parlamentu Kanady]]. |
|||
W latach 60 XX w. w kanadzie rozpoczęła się debata dotycząca właściwego miejsca tego kraju w świecie, dążono do jak najszybszego zwiększenia suwerenności, a stosunki międzynarodowe stały się po raz pierwszy od drugiej wojny światowej tematem kontrowersyjnym. W takiej atmosferze Pierre Trudeau, od 1967 roku minister sprawiedliwości, był traktowany jako osoba, która może poprowadzić Kanadę w całkowicie nowym kierunku. Zmiany miały obejmować m.in. zmniejszanie wydatków na obronę, ograniczenie zaangażowania w Europie oraz redukcję zależności od USA . Trudeau w 1968 r. objął stanowisko premiera Kanady aż na 16 lat, z przerwą w 1979 roku, kiedy to Joe Clark na dziewięć miesięcy przejął rządy. Naczelną obietnicą wyborczą Clarka były redukcje podatkowe w celu poprawy sytuacji gospodarki, jednak realia zmusiły go do odstąpienia od wcześniejszych obietnic, dodatkowo Clark próbował podnieść podatek paliwowy, co doprowadziło do głosowania nad wotum nieufności. Zarządzono nowe wybory, które przywróciły władzę liberałom i na stanowisko premiera wrócił Pierre Trudeau. W czasie długich rządów zmienił oblicze Kanady, doprowadził do jej pełnej suwerenności, po raz pierwszy uchwalono Konstytucję, podniesiono język francuski do drugiego i równoprawnego z angielskim języka urzędowego, a także pierwszy raz w historii wprowadzono płacę minimalną. Prowadził bardzo niezależną politykę międzynarodową, jako pierwszy zachodni premier odwiedził komunistyczne Chiny, nie popierał wojny w Wietnamie, przez co nie zyskał sobie sympatii prezydenta USA Richarda Nixona, co więcej, udzielał azylu politycznego Amerykanom zbiegłym do Kanady przed powołaniem do wojska. W latach 1981-1982 systematycznie odmawiał potępienia stanu wojennego w Polsce i krytyki Jaruzelskiego. Trudeau był kontrowersyjnym politykiem. W chwili odejścia Trudeau w 1979r. , John Turner objął przewodnictwo Partii Liberalnej oraz fotel premiera, na którym zasiadał tylko kilka miesięcy. Przegrał wybory, oddając władzę Partii Konserwatywnej pod wodzą Briana Mulroney'a. Pozostał liderem opozycji, jeszcze dwukrotnie próbował swoich sił w wyborach, ale w każdych został pokonany przez Briana Mulroney'a i ostatecznie w roku 1990 zrezygnował z przewodnictwa partii i wycofał się z polityki. Brian Mulroney był premierem z ramienia Partii Konserwatywnej od września 1984 do czerwca 1993, pochodził z niezamożnej, robotniczej rodziny, ukończył ogólne studia w Nowej Szkocji. Po zakończeniu edukacji praktykował prawo w Montrealu oraz zajmował kierownicze stanowiska w korporacjach przemysłowych. W 1976 roku kandydował na lidera partii, ale przegrał z Joe Clarkiem, w ponownych wyborach w 1983 roku zgromadzenie partii usunęło Clarka z przywództwa i powołało na to miejsce Mulroney'a. W 1984 w wyborach parlamentarnych jego partia pokonała liberałów i został premierem na kolejnych dziewięć lat. W dziedzinie gospodarki prowadził politykę poprawienia stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, czego ukoronowaniem było utworzenie północnoamerykańskiej strefy wolnego handlu – NAFTA. Otworzyło to rynek amerykański na towary kanadyjskie, ale uczyniło gospodarkę kanadyjską bardziej podatną na wahania koniunkturalne. Ostatnie lata rządów były bardzo trudne, rosnący deficyt budżetowy doprowadził do wzrostu oprocentowania kredytów oraz inflacji, gospodarka weszła w fazę ostrej i długotrwałej recesji. Ostatnim posunięciem Briana Mulroney'a było wprowadzenie podatku typu VAT w 1991 roku, co spotęgowało niezadowolenie społeczne. Przed kolejnymi wyborami partia zdecydowała się na zmianę lidera i Mulroney musiał zrzec się przywództwa, stracił stanowisko premiera. Kolejnym premier po raz pierwszy została kobieta - Kim Campbell, swoje stanowisko z ramienia Partii Konserwatywnej piastowała od czerwca do listopada 1993 roku. Jej głównym zamierzeniem było poprawienie wizerunku Partii Konserwatywnej, który utraciła w czasie rządów Mulrooney’a. Początkowo próby były bardzo udane, pomagała jej w tym zdecydowana postawa oraz energia. W czasie kampanii wyborczej zaczęła tracić poparcie, wynikało to z braku zdolności medialnych i często popełnianych gaf. Najgorszą z nich było publiczne naśmiewanie się z niepełnosprawności swojego oponenta - Jeana Chretiena. W efekcie doszło do klęski, a kolejne wybory wygrali liberałowie. Na czele rządu 4 listopada 1993 roku stanął Jean Chretien, z wykształcenia prawnik, zaangażowany w politykę od początku lat sześćdziesiątych. Do parlamentu został wybrany po raz pierwszy w 1963 roku, od tego czasu niemal nieprzerwanie zasiada jako deputowany z ramienia Partii Liberalnej. Piastował liczne funkcje państwowe, był między innymi ministrem skarbu, finansów, sprawiedliwości czy energetyki. W rządzie Pierre'a Trudeau aktywnie uczestniczył w tworzeniu polityki multikulturalizmu oraz opieki socjalnej. Gdy jego poprzednik Trudeau odchodził na emeryturę, został liderem opozycji. Urząd premiera sprawował przez 10 kolejnych lat, spełnił prawie wszystkie przedwyborcze obietnice: dźwignął gospodarkę z recesji, zdławił inflację, zmniejszył bezrobocie oraz deficyt budżetowy, a nawet rozpoczął spłacanie długu publicznego, jednak na początku XXI wieku opinia publiczna zaczęła być nieco zmęczona obecnością Chretiena na scenie politycznej, on sam zaczął powoli tracić energię, miał szereg kontrowersyjnych wypowiedzi i gaf. Spowodowało to małą rewolucję w Partii Liberalnej, premier nie zamierzał rezygnować z przywództwa partii, jednak wobec nacisków złożył rezygnację z przewodzenia liberałom . Po kilkutygodniowym okresie przejściowym w grudniu 2003 roku Paul Martin, minister finansów w czasie rządów Chretien’a objął fotel premiera Kanady, był nim przez trzy kolejne lata. Jego program rządzenia opierał się na dalszej redukcji długu budżetowego, poprawie stosunków ze Stanami Zjednoczonymi oraz na prowadzeniu prowzrostowej polityki gospodarczej. Kanada na szczycie w Ottawie w marcu 2004 roku uzgodniła nowy kształt stosunków z Unią Europejską, zaplanowano wzmocnienie współpracy w polityce zagranicznej, podniesienie ogólnego wzrostu gospodarczego na świecie, współpracę sądowniczą, a także pogłębienie więzi łączących UE i Kanadę. W listopadzie 2005 roku parlament Kanady uchwalił wotum nieufności wobec rządu, co spowodowało przedterminowe wybory w styczniu 2006 roku. Zostały one wygrane przez Partię Konserwatywną, a jej lider Stephen Harper został premierem. |
|||
Premier Kanady posiada bardzo szerokie uprawnienia polityczne i administracyjne. Gdy premier traci zaufanie swej partii, zwykle w związku z utratą popularności wśród wyborców lub rażących błędów politycznych, partia rządząca, zgodnie ze swym statutem, wybiera nowego przewodniczącego, który automatycznie zastępuje poprzedniego premiera na jego stanowisku. Taka sytuacja nastąpiła, gdy w [[1993]] [[Kim Campbell]] zastąpiła niepopularnego [[Brian Mulroney|Briana Mulroney]], co jednak nie uratowało ''[[Progresywno-Konserwatywna Partia Kanady|Progresive Conservative Party]] '' od klęski w kolejnych wyborach. Podobna sytuacja miała miejsce w [[2003]], kiedy [[Paul Martin]] zastąpił przechodzącego na emeryturę [[Jean Chretien|Jeana Chretien]]. |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| Linia 173: | Linia 173: | ||
| align="center"| |
| align="center"| |
||
|} |
|} |
||
|| |
|||
Bibliografia:| |
|||
|• Marian Grzybowski, „Parlament Kanady”, Warszawa 1994 |
|||
|• Jan Grabowski „Historia Kanady”, Warszawa 2001 |
|||
|• Marcin Gabryś, „Stosunki kanadyjsko-amerykańskie w polityce Pierre’a Elliotta Trudeau”, Wydawnictwo uniwersytetu Jagielońskiego |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
Wersja z 21:35, 17 lut 2015
| Stanowisko | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1867 |
| Obecny | |
| Siedziba |
Ottawa |
Osobą stojącą na czele rządu Kanady jest premier. Partie polityczne na długo przed wyborami wyznaczają kandydatów na stanowisko premiera, zwykle są to liderzy partii. W przypadku utraty większości w trakcie kadencji, na skutek rozłamu w partii rządzącej, zaniku dyscypliny lub wyraźnej zmiany polityki rządu, może dojść do utraty poparcia większości, stawia to gubernatora generalnego i w dalszej kolejności parlament przed dylematem wyboru pomiędzy zachowaniem rządu mniejszościowego, starającego się o pozyskanie wsparcia większości dla poszczególnych pomysłów i inicjatyw, a pójściem za sugestią rozwiązania Izby Gmin i zarządzenia nowych wyborów. Od 1952 r. na to stanowisko premiera powoływani są wyłącznie obywatele Kanady, mimo że prawo dopuszcza powołanie osoby innego pochodzenia. W latach 1921-1926, 1930-1935, 1935-1948 szefem rządu Kanady był liberał Mackenzie King. Zakładał on, że Kanada posiada zbyt mały potencjał ludzki oraz przemysłowy aby odegrać znaczącą rolę w sprawach wagi światowej. W obliczu wzrastającego napięcia międzynarodowego najważniejszym zadaniem stało się utrzymanie dobrosąsiedzkich stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, z najwyższym niepokojem śledzono więc w Ottawie zdarzające się od czasu do czasu spięcia brytyjsko - amerykańskie . Stosunki kanadyjsko-amerykańskie pod koniec lat trzydziestych były bardzo pozytywne, rozwijała się turystyka oraz handel między krajami, a inwestycje amerykańskie w Kanadzie osiągnęły najwyższy poziom w historii. W 1937 roku podczas wizyty w Europie Mackenzie King spotkał się z Hitlerem, miał nadzieję, że jej wybuch jest do uniknięcia, jeszcze w sierpniu 1939r. wysłał telegramy do Mussoliniego i Hitlera z apelem u uniknięcie rozwiązań militarnych, jednak Hitler nie zareagował na kanadyjski apel. Dwa dni po agresji Niemiec na Polskę, Wielka Brytania wypowiedziała III rzeszy wojnę. Przystąpienie kanady do konfliktu były przesądzone. Po 10 dniach od inwazji Kanada wypowiedziała wojnę Niemcom, jednak nabór ochotników do armii zakończył się fiaskiem i premier King był zmuszony rozpisać ogólnonarodowy plebiscyt. Pod broń powołano ponad milion mężczyzn, z których 700 tys. trafiło na fronty w Europie i Azji. Równie wielki był towarzyszący temu wysiłek przemysłowy, w ciągu pięciu lat wojny kanadyjskie stocznie opuściło 480 okrętów wojennych i 3500 jednostek handlowych. Fabryki dostarczyły na fronty 6500 czołgów i 16 tys. samolotów. Znaczna część produkcji zasiliła walczące armie sojusznicze, przyczyniając się w niemałym stopniu do ostatecznego zwycięstwa . W stosunkach z USA w roku 1940 Kanada zawarła układ o wzajemnej obronie i rozpoczęła współpracę militarną oraz zacieśniła polityczną i gospodarczą więź. Po wojnie pozostała sojusznikiem południowego sąsiada. W 1945 roku Mackenzie King i liberałowie wygrali kolejne wybory, zdobywając olbrzymią przewagę. Koniec II wojny światowej nie doprowadził do kryzysu gospodarki kanadyjskiej, rozwijała się produkcja oraz export surowców do Stanów, bezrobocie utrzymywało się na niskim poziomie. Podczas ostatnich lat urzędowania premier rozszerzył program opieki socjalnej, wprowadził powszechne zasiłki dla bezrobotnych oraz ubezpieczenia medyczne, premier uczestniczył także w powołaniu ONZ. W roku 1948 przeszedł na emeryturę, przekazując władzę swojemu głównemu współpracownikowi, ministrowi spraw zagranicznych, Louisowi St. Laurentowi. St. Laurent był premierem Kanady w okresie od listopada 1948 do czerwca 1957. Doświadczenie polityczne zdobył będąc ministrem w czasie urzędowania Mackenzie Kinga. Podczas jego rządów rozwijał się przemysł, górnictwo i wydobycie ropy naftowej, Kanada rozwijała się gospodarczo, w roku 1950 rozpoczęto budowę autostrady trans kanadyjskiej (koszt 1mld $). Rząd Laurenta przeprowadzał wiele reform społecznych, wprowadzono ogólnokrajowy system rent i emerytur oraz weszło w życie prawo o powszechnej opiece zdrowotnej. Kanada stopniowo uniezależniała się od Wielkiej Brytanii. W polityce zagranicznej St. Laurent sprawował urząd w czasie zimnej wojny. Do roku 1953 stosunki z ZSRR były zamrożone, St. Laurent szukał zbliżenia ze Stanami Zjednoczonymi. Kanada została jednym z założycieli NATO. We wrześniu 1950 roku przystąpiła po stronie USA do wojny koreańskiej. W wyborach, które odbyły się w roku 1957 sukces odniosła Partia Konserwatywna, przyczyną porażki Laurenta było traktowanie Kanady jak dobrze działający zakład przemysłowy, a siebie jako właścicieli, zaczęło to niepokoić opinię publiczną, narastały tendencje „dyktatorskie”, na czele zwycięskiej partii stał John George Diefenbaker. St. Laurent został w ten sposób liderem opozycji, która musiała ustąpić po 22 latach rządzenia. Pierwsze lata rządów konserwatystów to spowolnienie gospodarcze, mniejsze inwestycje ze strony USA, a także większa konkurencja ze strony Europejskich rynków na arenie międzynarodowej, jednak rząd Diefenbakera zdobył nowe rynki zbytu w Europie Wschodniej i Chinach. John G. Diefenbaker był wytrwałym politykiem, jednak przez elity ze wschodu uważany za prostaka reprezentującego interesy farmerów. W ciągu kolejnych piętnastu lat zmieniało się trzech premierów i aż siedem rządów. W 1963 roku na skutek nieudolnej polityki rządu dotyczącej rozmieszczenia na terytorium Kanady amerykańskiej broni nuklearnej, w parlamencie doszło do głosowania nas wotum nieufności dla rządu. Opozycja wygrała, a premierem został przywódca liberałów Lester Pearson , urodzony w 1897 roku, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Wprowadził w Kanadzie wiele programów socjalnych, między innymi powszechny fundusz emerytalny, zreformował system ubezpieczeń medycznych, znacznie poszerzając ich zasięg oraz wprowadził flagę Kanady. Stanowisko premiera sprawował do kwietnia 1968 roku. W latach 60 XX w. w kanadzie rozpoczęła się debata dotycząca właściwego miejsca tego kraju w świecie, dążono do jak najszybszego zwiększenia suwerenności, a stosunki międzynarodowe stały się po raz pierwszy od drugiej wojny światowej tematem kontrowersyjnym. W takiej atmosferze Pierre Trudeau, od 1967 roku minister sprawiedliwości, był traktowany jako osoba, która może poprowadzić Kanadę w całkowicie nowym kierunku. Zmiany miały obejmować m.in. zmniejszanie wydatków na obronę, ograniczenie zaangażowania w Europie oraz redukcję zależności od USA . Trudeau w 1968 r. objął stanowisko premiera Kanady aż na 16 lat, z przerwą w 1979 roku, kiedy to Joe Clark na dziewięć miesięcy przejął rządy. Naczelną obietnicą wyborczą Clarka były redukcje podatkowe w celu poprawy sytuacji gospodarki, jednak realia zmusiły go do odstąpienia od wcześniejszych obietnic, dodatkowo Clark próbował podnieść podatek paliwowy, co doprowadziło do głosowania nad wotum nieufności. Zarządzono nowe wybory, które przywróciły władzę liberałom i na stanowisko premiera wrócił Pierre Trudeau. W czasie długich rządów zmienił oblicze Kanady, doprowadził do jej pełnej suwerenności, po raz pierwszy uchwalono Konstytucję, podniesiono język francuski do drugiego i równoprawnego z angielskim języka urzędowego, a także pierwszy raz w historii wprowadzono płacę minimalną. Prowadził bardzo niezależną politykę międzynarodową, jako pierwszy zachodni premier odwiedził komunistyczne Chiny, nie popierał wojny w Wietnamie, przez co nie zyskał sobie sympatii prezydenta USA Richarda Nixona, co więcej, udzielał azylu politycznego Amerykanom zbiegłym do Kanady przed powołaniem do wojska. W latach 1981-1982 systematycznie odmawiał potępienia stanu wojennego w Polsce i krytyki Jaruzelskiego. Trudeau był kontrowersyjnym politykiem. W chwili odejścia Trudeau w 1979r. , John Turner objął przewodnictwo Partii Liberalnej oraz fotel premiera, na którym zasiadał tylko kilka miesięcy. Przegrał wybory, oddając władzę Partii Konserwatywnej pod wodzą Briana Mulroney'a. Pozostał liderem opozycji, jeszcze dwukrotnie próbował swoich sił w wyborach, ale w każdych został pokonany przez Briana Mulroney'a i ostatecznie w roku 1990 zrezygnował z przewodnictwa partii i wycofał się z polityki. Brian Mulroney był premierem z ramienia Partii Konserwatywnej od września 1984 do czerwca 1993, pochodził z niezamożnej, robotniczej rodziny, ukończył ogólne studia w Nowej Szkocji. Po zakończeniu edukacji praktykował prawo w Montrealu oraz zajmował kierownicze stanowiska w korporacjach przemysłowych. W 1976 roku kandydował na lidera partii, ale przegrał z Joe Clarkiem, w ponownych wyborach w 1983 roku zgromadzenie partii usunęło Clarka z przywództwa i powołało na to miejsce Mulroney'a. W 1984 w wyborach parlamentarnych jego partia pokonała liberałów i został premierem na kolejnych dziewięć lat. W dziedzinie gospodarki prowadził politykę poprawienia stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, czego ukoronowaniem było utworzenie północnoamerykańskiej strefy wolnego handlu – NAFTA. Otworzyło to rynek amerykański na towary kanadyjskie, ale uczyniło gospodarkę kanadyjską bardziej podatną na wahania koniunkturalne. Ostatnie lata rządów były bardzo trudne, rosnący deficyt budżetowy doprowadził do wzrostu oprocentowania kredytów oraz inflacji, gospodarka weszła w fazę ostrej i długotrwałej recesji. Ostatnim posunięciem Briana Mulroney'a było wprowadzenie podatku typu VAT w 1991 roku, co spotęgowało niezadowolenie społeczne. Przed kolejnymi wyborami partia zdecydowała się na zmianę lidera i Mulroney musiał zrzec się przywództwa, stracił stanowisko premiera. Kolejnym premier po raz pierwszy została kobieta - Kim Campbell, swoje stanowisko z ramienia Partii Konserwatywnej piastowała od czerwca do listopada 1993 roku. Jej głównym zamierzeniem było poprawienie wizerunku Partii Konserwatywnej, który utraciła w czasie rządów Mulrooney’a. Początkowo próby były bardzo udane, pomagała jej w tym zdecydowana postawa oraz energia. W czasie kampanii wyborczej zaczęła tracić poparcie, wynikało to z braku zdolności medialnych i często popełnianych gaf. Najgorszą z nich było publiczne naśmiewanie się z niepełnosprawności swojego oponenta - Jeana Chretiena. W efekcie doszło do klęski, a kolejne wybory wygrali liberałowie. Na czele rządu 4 listopada 1993 roku stanął Jean Chretien, z wykształcenia prawnik, zaangażowany w politykę od początku lat sześćdziesiątych. Do parlamentu został wybrany po raz pierwszy w 1963 roku, od tego czasu niemal nieprzerwanie zasiada jako deputowany z ramienia Partii Liberalnej. Piastował liczne funkcje państwowe, był między innymi ministrem skarbu, finansów, sprawiedliwości czy energetyki. W rządzie Pierre'a Trudeau aktywnie uczestniczył w tworzeniu polityki multikulturalizmu oraz opieki socjalnej. Gdy jego poprzednik Trudeau odchodził na emeryturę, został liderem opozycji. Urząd premiera sprawował przez 10 kolejnych lat, spełnił prawie wszystkie przedwyborcze obietnice: dźwignął gospodarkę z recesji, zdławił inflację, zmniejszył bezrobocie oraz deficyt budżetowy, a nawet rozpoczął spłacanie długu publicznego, jednak na początku XXI wieku opinia publiczna zaczęła być nieco zmęczona obecnością Chretiena na scenie politycznej, on sam zaczął powoli tracić energię, miał szereg kontrowersyjnych wypowiedzi i gaf. Spowodowało to małą rewolucję w Partii Liberalnej, premier nie zamierzał rezygnować z przywództwa partii, jednak wobec nacisków złożył rezygnację z przewodzenia liberałom . Po kilkutygodniowym okresie przejściowym w grudniu 2003 roku Paul Martin, minister finansów w czasie rządów Chretien’a objął fotel premiera Kanady, był nim przez trzy kolejne lata. Jego program rządzenia opierał się na dalszej redukcji długu budżetowego, poprawie stosunków ze Stanami Zjednoczonymi oraz na prowadzeniu prowzrostowej polityki gospodarczej. Kanada na szczycie w Ottawie w marcu 2004 roku uzgodniła nowy kształt stosunków z Unią Europejską, zaplanowano wzmocnienie współpracy w polityce zagranicznej, podniesienie ogólnego wzrostu gospodarczego na świecie, współpracę sądowniczą, a także pogłębienie więzi łączących UE i Kanadę. W listopadzie 2005 roku parlament Kanady uchwalił wotum nieufności wobec rządu, co spowodowało przedterminowe wybory w styczniu 2006 roku. Zostały one wygrane przez Partię Konserwatywną, a jej lider Stephen Harper został premierem.
|| Bibliografia:| |• Marian Grzybowski, „Parlament Kanady”, Warszawa 1994 |• Jan Grabowski „Historia Kanady”, Warszawa 2001 |• Marcin Gabryś, „Stosunki kanadyjsko-amerykańskie w polityce Pierre’a Elliotta Trudeau”, Wydawnictwo uniwersytetu Jagielońskiego
Bibliografia
|
