Ortolan: Różnice pomiędzy wersjami

Ortolan
	Emberiza hortulana
	Linnaeus, 1758
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trznadle
Rodzaj	Emberiza
Gatunek	ortolan
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:28, 13 lut 2016

Ortolan^[3], trznadel ortolan (Emberiza hortulana) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny trznadli (Emberizidae), zamieszkujący większość Europy i zachodnią Azję. W zachodniej Europie występuje wyspowo, nie na całym obszarze. W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu, choć rozmieszczony nierównomiernie i miejscowo może być liczny^[4]. Przeloty IV–V i VIII–IX, zimuje w Afryce. Monotypowy.

Drugi człon nazwy naukowej hortulana pochodzi od łacińskiego słowa hortus – ogród^[5].

Morfologia

Wielkości wróbla. Długość ciała 15–16 cm, masa ciała około 25 g^[5]. U samca głowa popielata, występuje żółty wąs i śliniak. Grzbiet rdzawobrązowy z czarnobrązowymi plamkami. Strona brzuszna cynamonowobrązowa, pierś zielonkawoszara. Dziób jest czerwonawy, oczy i nogi brązowe. Samice ubarwione bardziej blado, z prążkowaną piersią. Są nieznacznie mniejsze od samców, także ich obrączka oczna wykazuje mniejsze rozmiary^[5].

W odróżnieniu od innych trznadli, ortolan odbywa dwa pierzenia. W lipcu wymieniają wszystkie pióra, zaś na przedwiośniu jedynie drobne pióra okrywowe, dzięki czemu samce przybierają swoje ozdobne barwy^[5].

Zasięg występowania

W Europie gniazduje niemal na całym kontynencie, z wyjątkiem byłych republik nadbałtyckich i północnych części Skandynawii. Do tego obszary lęgowe występują od Palestyny i Turcji po Iran i Mongolię. Zimowiska leżą na południe od obszarów lęgowych, jednak w południowej Europie miejscami występują cały rok (miejsca ptaków lęgowych zajmują wtedy zimujące ptaki z północy). Wiele europejskich ortolanów zimuje w Afryce na południe od Sahary, zaś azjatyckich na Półwyspie Arabskim i w Indiach^[5].

Występuje na obszarach nizinnych. W Polsce nieliczny ptak lęgowy o nierównomiernym zasięgu. W ostatnich latach liczebność wzrosła do niekiedy kilku par na kilometr kwadratowy^[5].

Lęgi

Ptaki przybywają z zimowisk pod koniec kwietnia lub na początku maja. Sezon lęgowy rozpoczyna się na początku maja. Gniazdo umieszczone jest na ziemi pośród gęstej roślinności; buduje je samica. Przy gnieździe ptaki są bardzo płochliwe. Zniesienie liczy około 5 jaj. Inkubacja trwa 12–14 dni. Młode pozostają w gnieździe przez blisko dwa tygodnie. Ortolan wyprowadza jeden lub dwa lęgi w sezonie. Odlatuje w sierpniu^[5].

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[6]. W starożytnym Rzymie mieszkańcy łapali drobne ptaki, w szczególności potrzosy i ortolany, w celach spożywczych. We Włoszech proceder jest kontynuowany^[5].

↑ Emberiza hortulana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Emberiza hortulana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-4 (ang.).
↑ P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2015-05-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2015-12-13].
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 778. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km², a liczny – 100–1000 par na 100 km².
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 296. ISBN 978-83-7074-474-9.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Zobacz też

ptaki Polski

Linki zewnętrzne

głos ptaka, format .wav Copyright by Alberto Masi – www.scricciolo.com

[itis-1] Emberiza hortulana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Emberiza hortulana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-4 (ang.).

[eko-3] P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2015-05-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2015-12-13].

[4] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 778. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km², a liczny – 100–1000 par na 100 km².

[ak-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 296. ISBN 978-83-7074-474-9.

[6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
  |TSN                    = 559883
  |zoolog                 = [[Karol Linneusz|Linnaeus]], 1758
  |okres istnienia        =
  |grafika                = Emberiza hortulana cropped.jpg
  |opis grafiki           = Samiec
@@ Linia 19: / Linia 19: @@
  |rodzaj                 = ''[[Emberiza]]''
  |gatunek                = ortolan
  |synonimy               =
  |status IUCN            = LC
  |IUCN id                = 22720916
@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 Wielkości [[Wróbel zwyczajny|wróbla]]. Długość ciała 15–16 cm, masa ciała około 25 g{{r|ak}}. U samca głowa popielata, występuje żółty wąs i śliniak. Grzbiet rdzawobrązowy z czarnobrązowymi plamkami. Strona brzuszna cynamonowobrązowa, pierś zielonkawoszara. Dziób jest czerwonawy, oczy i nogi brązowe. Samice ubarwione bardziej blado, z prążkowaną piersią. Są nieznacznie mniejsze od samców, także ich [[obrączka oczna]] wykazuje mniejsze rozmiary{{r|ak}}.
-W odróżnieniu od innych [[trznadle|trznadli]], ortolan odbywa dwa pierzenia. W lipcu wymieniają wszystkie pióra, za na [[przedwiośnie|przedwiośniu]] jedynie drobne pióra okrywowe, dzięki czemu samce przybierają swoje ozdobne barwy{{r|ak}}.
+W odróżnieniu od innych [[trznadle|trznadli]], ortolan odbywa dwa pierzenia. W lipcu wymieniają wszystkie pióra, zaś na [[przedwiośnie|przedwiośniu]] jedynie drobne pióra okrywowe, dzięki czemu samce przybierają swoje ozdobne barwy{{r|ak}}.
 == Zasięg występowania ==
-W [[Europa|Europie]] gniazduje niemal na całym kontynencie, z wyjątkiem byłych republik nadbałtyckich i północnych części [[Skandynawia|Skandynawii]]. Do tego obszary lęgowe występują od [[Palestyna|Palestyny]] i [[Turcja|Turcji]] po [[Iran]] i [[Mongolia|Mongolię]]. Zimowiska leżą na południe od obszarów lęgowych, jednak w południowej Europie miejscami występują cały rok (miejsca ptaków lęgowych zajmują wtedy zimujące ptaki z północy). Wiele europejskich ortolanów zimuje w [[Afryka|Afryce]] na południe od [[Sahara|Sahary]], zaś azjatyckich na [[Półwysep Arabski|Półwyspie Arabskim]] i w [[Indiach]]{{r|ak}}.
+W [[Europa|Europie]] gniazduje niemal na całym kontynencie, z wyjątkiem byłych republik nadbałtyckich i północnych części [[Skandynawia|Skandynawii]]. Do tego obszary lęgowe występują od [[Palestyna|Palestyny]] i [[Turcja|Turcji]] po [[Iran]] i [[Mongolia|Mongolię]]. Zimowiska leżą na południe od obszarów lęgowych, jednak w południowej Europie miejscami występują cały rok (miejsca ptaków lęgowych zajmują wtedy zimujące ptaki z północy). Wiele europejskich ortolanów zimuje w [[Afryka|Afryce]] na południe od [[Sahara|Sahary]], zaś azjatyckich na [[Półwysep Arabski|Półwyspie Arabskim]] i w [[Indie|Indiach]]{{r|ak}}.
 Występuje na obszarach nizinnych. W [[Polska|Polsce]] nieliczny ptak lęgowy o nierównomiernym zasięgu. W ostatnich latach liczebność wzrosła do niekiedy kilku par na kilometr kwadratowy{{r|ak}}.
@@ Linia 45: / Linia 45: @@
 == Ochrona ==
-Na terenie Polski gatunek ten jest objęty [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną {{Dziennik Ustaw|rok=2004|numer=220|pozycja=2237}}</ref>. W starożytnym Rzymie mieszkańcy łapali drobne ptaki, w szczególności [[potrzos]]y i ortolany, w celach spożywczych. We [[Włochy|Włoszech]] proceder jest kontynuowany{{r|ak}}.
+Na terenie Polski gatunek ten jest objęty [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną {{Dziennik Ustaw|rok=2004|numer=220|pozycja=2237}}</ref>. W starożytnym Rzymie mieszkańcy łapali drobne ptaki, w szczególności [[potrzos zwyczajny|potrzosy]] i ortolany, w celach spożywczych. We [[Włochy|Włoszech]] proceder jest kontynuowany{{r|ak}}.
 {{Przypisy|przypisy=