Rzygacz

Rzygacz na ratuszu w Tallinnie

Rzygacz, in. gargulec (łac. gargulio „gardło”), także: garłacz, pluwacz, plwacz – dekoracyjne, ozdobne, wystające poza lico muru, zakończenie rynny dachowej, z którego woda deszczowa ma swobodny odpływ wodospadowy.

Początkowo kamienne, później wykonywane z blachy. W czasach gotyku we Francji przybierają fantazyjne formy: twarzy ludzkich, paszczy zwierzęcych, fantastycznych stworów (np. Katedra Notre-Dame w Paryżu). Z Francji rozpowszechniły się na całą Europę. W Polsce najciekawsze pochodzą z okresu renesansu. Były stosowane na budynkach świeckich i sakralnych.

Rzygacze, gargulce i maszkarony umieszczano zwykle na zewnętrznych łukach i dachach świątyń: ostrzegały przed złem, ale jednocześnie chroniły przed nim, gdyż – jak wierzono – demony muszą uciec, gdy zobaczą własny obraz.

Rzygaczami nazywani są również członkowie Stowarzyszenia Akademia Rzygaczy działającego w Gdańsku i skupiającego miłośników tego miasta.

Galeria

• 
  Rzygacz na kościele św. Jana Chrzciciela w Jaszkowej Dolnej
• 
  Rzygacz na wieży kościoła pw. NMP w Katowicach
• 
  Rzygacz kaplicy Zygmunta na Wawelu
• 
  Gargulec na pałacu książąt burgundzkich w Dijon
• 
  Średniowieczny rzygacz w murach miejskich w Kłodzku
• 
  Rzygacz na mauzoleum Donnersmarcków w Świerklańcu

Zobacz też

• maszkaron
• rynna

Bibliografia

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 140. ISBN 83-85001-89-1.