Wersja z 16:35, 18 wrz 2007

Odkrycie naukowe - opisana i wiarygodnie dowiedziona eksperymentalnie obserwacja zjawiska występującego w naturze, które dotąd nie było jeszcze zauważone. Odkryciem jest więc np. wyodrębnienie nowego związku chemicznego występującego w naturze, znalezienie i opisanie nie znanej dotąd rośliny, czy też zaobserwowanie nowego rodzaju promieniowania lub wreszcie zależności między dwoma wielkościami, które dotąd uważano za niezależne od siebie.

Odkrycie jest często mylone z wynalazkiem, który jest nowym rozwiązaniem technicznym nie występującym w naturze takim jak np. żarówka.

Odkrycie może być zarówno przypadkowe - dokonane przy okazji prowadzenia badań skierowanych w zupełnie inną niż odkrycie stronę (np. w ten sposób odkryto promienie X) lub celowe - kiedy sukcesem kończy się program badawczy skierowany od razu na konkretny cel (np. odkrycie pełnej struktury ludzkiego genomu).

Historia odkryć naukowych

Tabulae Rudolphinae : quibus astronomicae Johannes Kepler, 1571-1630

P.N.E.

300000 p.n.e. – ogień
5000 p.n.e. – astronomia – Mezopotamia i Egipt
ok. 3000 p.n.e. – arytmetyka i geometria – Mezopotamia
ok. 2000 p.n.e. – opis gwiazdozbiorów - Babilonia
- Podział roku na 365 dni Egipt
XIV w. p.n.e. – Farmacja – Egipt
VI w. p.n.e. – Twierdzenie matematyczne – Tales z Miletu
V-IV p.n.e. – Medycyna – Hipokrates
325 p.n.e. – Geometria aksjomatyczna – Euklides
IV/III p.n.e. – Botanika – Teofrast
384-322? p.n.e – prostoliniowe rozchodzenie się światła Euklides
- spadanie to ruch przyspieszony Arystoteles
III w. p.n.e. - heliocentryzm - Arystarch z Samos
- Odkrycia Archimedesa
260 p.n.e. - obliczenie obwodu Ziemi Eratostenes
ok. 0 – załamanie światła Kleomenes
ok. 100 - maszyny proste Heron z Aleksandrii
200 – geocentryczny układ budowy świata – Ptolemeusz – Aleksandria

1-1000

1100

1054 – supernowa – Chiny

1200

1220 – zasada równowagi dźwigni – Jordanus
1250 – zjawisko magnetyzmu, własności magnesu – de Maricourt

1300

1325-1382 - związek między drogą, prędkością a przyspieszeniem – Oresmius

1500

1543 - Mikołaj Kopernik: Teoria heliocentryczna
1543 - Vesalius: anatomia człowieka
1552 - Michael Servetus: cyrkulacja płucna

1600

1604 - Galileo Galilei: prawo swobodnego spadku; pokazał arystotelestowska hipoteza, że ciała cięższe ciała spadają szybciej jest nieprawdziwa
1607 - Galileusz konstruuje termoskop. Urządzenie to nie tylko mierzy temperaturę, ale powoduje zmianę w sposobie myślenia. Do tego momentu uważano ciepło i zimno za Arystotelesowskie elementy (płomień, woda, powietrze, i ziemia) (w 1714 fizyk niemiecki Daniel Fahrenheit skonstruował termometr rtęciowy).
1609 - Johannes Kepler: pierwsze dwie zasady Keplera
1610 - Galileo Galilei: Sidereus Nuncius: obserwacje
1614 - John Napier: użycie logarytmu w obliczeniach
1628 - William Harvey: cyrkulacja krwi
1637 - René Descartes: dzieło o metodzie naukowej
1643 - Evangelista Torricelli, asystent Galileusza, buduje pierwszy barometr. Zmiany słupa rtęci obserwowane w urządzeniu Toricelliego pokazują po raz pierwszy, że ciśnienie atmosferyczne zmienia się w czasie.
1648 - Blaise Pascal odkrywa, że ciśnienie atmosferyczne spada z wysokością i twierdzi, że ponad atmosferą musi być próżnia.
1662 - Robert Boyle: prawo gazów doskonałych
1665 - Philosophical Transactions of the Royal Society pierwsze recenzowane czasopismo naukowe
1666 - Newton: prawo powszechnego ciążenia; wszystkie obiekty oddziaływają na siebie grawitacyjnie
1675 - Leibniz, Newton: rachunek różniczkowy
1676 - Ole Rømer: pierwsze pomiary prędkości światła
1687 - Newton: zasady ruchu Newtona

1700

1714 - Gabriel Fahrenheit termometr
1745 - Ewald Jürgen Georg von Kleist butelka lejdejska
1750 - Joseph Black ciepło utajone

1751 - Benjamin Franklin: opis wyładowań atmosferycznych
1787 - Jacques Charles: Prawo Charlesa prawo gazów doskonałych
1789 - Antoine Lavoisier: zasada zachowania masy

1800

1800 - Alessandro Volta: bateria elektryczna
1802-1803 - Luke Howard: opisuje nazwy chmur
1805 - John Dalton: teoria atomowa w chemii
1811 prawo Avogadra – Amadeo Avogadro
1827 - Amedeo Avogadro: prawo Avogadra
1828 - Jöns Jacob Berzelius: pierwiastek chemiczny tor
1828 - Friedrich Wöhler: synteza mocznika, co spowodowało zmiany w myśleniu o witaliźmie
1824 - Carnot: opisał cykl Carnot
1827 - Georg Ohm: Prawo Ohma (elektryczność)
1831 – Michael Faraday:indukcja elektromagnetyczna
1833 - Anselme Payen: wyizolował pierwszy enzym enzyme
1837 - Samuel Morse: konstruuje telegraf
1838 - Matthias Schleiden: wszystkie rośliny zbudowane są z komórek
1843 - James Prescott Joule: Zasada zachowania energii, pierwsze prawo termodynamiki
1847 - Hermann von Helmholtz: zasada zachowania energii
1846 - William Morton: odkrycie anestezii
1848 - Lord Kelvin: temperatura zera absolutnego
1853 – Ignacy Łukasiewicz: benzyna i nafta;składniki ropy naftowej
1858 - Rudolf Virchow: komórki mogą powstać tylko z już istniejących komórek
1859 - Charles Darwin: Teoria ewolucji przez selekcję naturalną
1865 - Gregor Mendel: mendlowskie zasady genetyki
1869 – Dmitrij Iwanowicz Mendelejew: układ okresowy pierwiastków
1873 - James Clerk Maxwell: teoria elektromagnetyzmu
1873 – Van der Waals: równanie stanu gazu rzeczywistego
1876 - Josiah Willard Gibbs: podstawy termodynamiki chemicznej i przejść fazowych
1877 - Ludwig Boltzmann: statystyczna definicja entropii
1883 – Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski: skroplenie powietrza

1895 – Wilhelm Röntgen: promieniowanie rentgenowskie (promienie X)
1897 - Joseph John Thomson: elektron
1898 - Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie: Polon i Rad
[[____]]-G.Caselli:Encylopedia

1900

1900 - Max Planck: prawo Plancka, promieniowanie ciała doskonale czarnego
1904 - Vilhelm Bjerknes pokazał, że pogoda może był przewidywana na podstawie równań hydrodynamiki i termodynamiki opisujących przepływ powietrza
1905 - Albert Einstein: szczególna teoria względności, wyjaśnienie ruchu Browna, i opisanie zjawiska fotoelektrycznego
1906 - Walther Nernst: trzecia zasada termodynamiki
1911 – Heike Kamerlingh Onnes nadprzewodnictwo
1912 - Alfred Wegener: dryft kontynentalny
1912 - Max von Laue : dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego
1913 - Henry Moseley: zdefiniował liczbę atomową
1913 - Niels Bohr: model Bohra, model atomu
1915 - Albert Einstein: ogólna teoria względności
1918 - Emmy Noether: twierdzenie Noether - zasady zachowania
1920 – Jan Łukasiewicz, Emil L. Post logika wielowartościowa
1920 - Milutin Milankovic postuluje, że długoterminowe (w skali tysięcy lat) zmiany klimatu zwiazane są ze zmianami orbity Ziemi
1924 - Wolfgang Pauli: zasada Pauliego w mechanice kwantowej
1925 - Erwin Schrödinger: równanie Schrödingera w mechanice kwantowej
1927 - Werner Heisenberg: zasada nieoznaczoności w mechanice kwantowej
1927 - Georges Lemaître: teoria big bangu powstania wszechświata
1928 - Paul Dirac: równanie Diraca w mechanice kwantowej
1929 - Edwin Hubble: twierdzenie Hubblea o rozszerzającym się wszechświecie
1931 – Harold Clayton Urey: ciężka woda(Nagroda Nobla 1934)
1932 - Carl David Anderson: pozyton, pierwsza antycząstka
1932 - James Chadwick - neutron
1938 - Otto Hahn, F. Strassmann: rozszczepienie jądra atomowego
1943 - Oswald Avery udowadnia, że DNA jest materiałem genetycznym chromozomu
1947 - William Shockley, John Bardeen and Walter Brattain tranzystor
1948 – Norbert Wiener: podstawy cybernetyki
1948 - Claude Elwood Shannon: teoria informacji
1952 – Marian Danysz, J. Pniewski: hiperjądro
1953 - Crick and Watson: struktura DNA, podstawa biologii molekularnej
1953 - M. Ventris, J. Chadwick odczytanie pisma linearnego B
1957 – J. Bardeen, L. Cooper, J. Schriffer: teoria nadprzewodnictwa
1958 - pasy Van Allena
1964 - Arno Penzias oraz Robert Woodrow Wilson: doświadczalne potwierdzenie hipotezy confirming big bangu
1996 - Eugenia Kalnay, M. Kanamitsu i ko-autorzy: Ukończono prace nad pierwszą (40-letnią) reintegracją danych meteorologicznych (reanaliza meteorologiczna) z obserwacji synoptycznych. Ta pierwsza tego typu baza zintegrowanych i globalnych danych o atmosferze zmieniła tradycjonalne podejście do klimatologii i wykorzystała nowe techniki asymilacji danych.
1965 - Richard Feynman: elektrodynamika kwantowa
1965 - Leonard Hayflick: ograniczenie na liczbę podziałów komórki: limit Hayflicka
1967 - Jocelyn Bell Burnell oraz Antony Hewish odkrywają pierwszy pulsar
1974 – R.A. Hulse, J.H. Taylor podwójny pulsar
1984 - Kary Mullis odkrywa Reakcję łańcuchową polimerazy (Polymerase Chain Reaction - PCR), podstawowe odkrycie w biologii molekularnej
1986 - nadprzewodnictwo w wysokich temperaturach
1992 – Aleksander Wolszczan planety pozasłoneczne
1997 - Ian Wilmut klonuje owcę Dolly

2000

2001 - opracowanie pełnej mapy ludzkiego genomu

Zestawienia wg dat:

Lista chronologiczna największych odkryć naukowych

Lista alfabetyczna największych odkrywców naukowych

Avogadro, Amadeo (1776-1856) - Prawa gazowe
Archimedes (ok. 287-212 r. p.n.e.) - Prawo Archimedesa
Berzelius, Jöns Jacob (1779–1848) - pierwiastek chemiczny - tor (1828)
Compton, Arthur Holly (1892-1962) - efekt Comptona
Einstein, Albert (1879-1955)
Galileusz (1564-1642) - przyspieszenie ziemskie
Newton, Isaac (1642-1727) - grawitacja
Curie, Piotr (1859-1906) - pierwiastki chemiczne - polon i rad

Lista alfabetyczna największych polskich odkrywców naukowych

Zobacz też

Tematy dotyczące odkryć:

Dyskusja o tym cyklu artykułów

@@ Linia 99: / Linia 99: @@
 * [[1848]] - [[Lord Kelvin]]: temperatura [[zero absolutne|zera absolutnego]]
 *[[1853]] – [[Ignacy Łukasiewicz]]: [[benzyna]] i [[nafta]];składniki [[ropa naftowa|ropy naftowej]]
-* [[1858]] - [[Rudolf Virchow]]: komórka mogą powstać tylko z już istniejących komórek
+* [[1858]] - [[Rudolf Virchow]]: komórki mogą powstać tylko z już istniejących komórek
 * [[1859]] - [[Charles Darwin]]: Teoria ewolucji przez selekcję naturalną
 * [[1865]] - [[Gregor Mendel]]: mendlowskie zasady genetyki