Wędrówki zwierząt
Wędrówki zwierząt, migracje zwierząt – zazwyczaj sezonowe i regularne przemieszczanie się zwierząt (osobników, stad lub całych populacji) na różne odległości. Migracje występują u wszystkich kręgowców i u niektórych bezkręgowców. Zwierzęce wędrówki klasyfikowane są według kilku kryteriów.
Kryteria klasyfikowania wędrówek
Sposób poruszania się
Wędrówki bierne (pasywne) są charakterystyczne dla zwierząt morskich, a zwłaszcza dla ich najmłodszych stadiów rozwojowych niezdolnych przeciwstawiać się ruchom środowiska – ikry i larw. Rzadziej dotyczą narybku, a sporadycznie dorosłych ryb. Organizmy wodne biernie przemieszczają się za pośrednictwem prądów morskich, czasami na odległość tysięcy kilometrów.
Pozostałe typy wędrówek to wędrówki czynne polegające na aktywnym poruszaniu się zwierząt w określonym kierunku, w wyniku pobudzenia podnietami wewnętrznymi przy określonych warunkach środowiskowych.
Cykliczność
Przemieszczanie się zwierząt może odbywać się cyklicznie lub niecyklicznie. Wędrówka cykliczna (regularna) jest regularnym, zakodowanym genetycznie przemieszczaniem się organizmów związanym z cyklami życiowymi (np. wędrówki rozrodcze) wynikającym ze zmiany pory dnia (np. spowodowane zmianą oświetlenia dobowe migracje pionowe planktonu lub żerowiskowe wędrówki pionowe ryb głębinowych) lub roku (np. ptaki). Często wywoływana jest zmianą dostępności pokarmu (wędrówki żerowiskowe) lub chęcią uniknięcia drapieżników.
Wędrówki niecykliczne (nieregularne) to aktywne przemieszczanie się organizmów związane najczęściej z klęskami żywiołowymi lub przegęszczeniem populacji. Wędrówka ta może odbywać się na krótkie odległości (np. w glebie) lub długie – rzędu kilku tysięcy kilometrów. Przykładem są niecykliczne wędrówki szarańczy wędrownej na odległość do 2 tys. km[1].
Wśród owadów spektakularną wędrówkę odbywają motyle Danaus plexippus, które wędrują z Kanady do tropikalnej Ameryki i z powrotem.
Kierunek wędrówek
Czynne wędrówki ryb związane są często ze zmianą środowiska, dlatego wyróżniono następujące typy:
- wędrówki diadromiczne – między wodami morskimi a śródlądowymi:
- wędrówka anadromiczna – wędrówka rozrodcza z morza do wód słodkich,
- wędrówka katadromiczna – wędrówka rozrodcza z wód słodkich do mórz,
- wędrówka amfidromiczna – z morza do wód słodkich lub odwrotnie, ale nie w celu rozrodu,
- wędrówki potamodromiczne – tylko w obrębie śródlądowych wód słodkich,
- wędrówki oceanodromiczne – w obrębie morza,
- wędrówki denatantne – z prądem wody,
- wędrówki kontranatantne – przeciw prądowi wody,
- wędrówki pionowe.
Przykładowymi rybami wędrownymi są węgorze i łososie, które pokonują kilka tysięcy kilometrów w celu odbycia tarła[2].
Znaczenie w cyklu życiowym
- wędrówki tarłowe, rozrodcze,
- wędrówki żerowiskowe, pokarmowe,
- wędrówki zimowiskowe
Inne
Płazy wędrują regularnie w celu złożenia skrzeku.
Wśród ssaków dobrze znane są wędrówki kopytnych i nietoperzy. Te ostatnie wędrują w celu znalezienia zimowiska, gdzie zapadają w hibernację.
Wędrówki ptaków są jednymi z najbardziej widowiskowych i związane są z unikaniem przez ptaki niekorzystnych warunków panujących w niektórych miesiącach na lęgowiskach.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. Wrocław: Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
<ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.Bibliografia
- Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. Wrocław: Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- Karol Opuszyński: Podstawy biologii ryb. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1983.
- Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.