Kazimierz Junosza-Stępowski

Kazimierz Junosza-Stępowski

Kazimierz Junosza-Stępowski, ok. 1915
Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1880 Wenecja
Data i miejsce śmierci	5 lipca 1943 Warszawa
Zawód	aktor
Współmałżonek	Jadwiga Galewska
Lata aktywności	1898–1943
Odznaczenia

{{Aktor infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "nagrody".

Kazimierz Junosza-Stępowski (ur. 26 listopada 1880 w Wenecji, zm. 5 lipca 1943 w Warszawie) – polski aktor, jeden z najwybitniejszych aktorów przedwojennego polskiego kina.

Życiorys

W roli tytułowej w sztuce K.H. Rostworowskiego Kajus Cezar Kaligula

Urodził się w bogatej rodzinie ziemiańskiej. Uczył się w Gimnazjum Nowodworskiego w Krakowie (1890–1892), później w gimnazjum jezuickim w Chyrowie (1892–1895), od 1895 w rosyjskim gimnazjum w Kamieńcu Podolskim. Aktorski debiut miał miejsce pod pseudonimem Junosza, w roli Zbója w sztuce Alfreda Szczepańskiego Piast, w 1898 roku w poznańskim Teatrze Polskim. Grał tutaj później niewielkie rólki do 1899 roku. W 1900 roku wstąpił do Klasy Dykcji i Deklamacji Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, gdzie uczył się pod kierunkiem Wincentego Rapackiego, Mieczysława Frenkla, Romana Żelazowskiego i Władysława Szymanowskiego. Już w następnym roku zaangażował się do krakowskiego teatru Józefa Kotarbińskiego. Występował w teatrach Krakowa, Łodzi, Poznania. W 1913 roku już jako znany aktor ponownie pojawił się w Warszawie. Zaangażował się do Teatru Polskiego, prowadzonego przez Arnolda Szyfmana. Na deskach tej sceny odniósł liczne sukcesy teatralne.

Z filmem zetknął się już w 1902 roku, występując w kilku jednoaktówkach realizowanych przez pioniera polskiej kinematografii Kazimierza Prószyńskiego. Przez długie lata występował w kilku filmach rocznie.

Po wybuchu II wojny światowej prowadził przez pewien czas spółdzielczą kawiarnię aktorską „Znachor” przy ulicy Boduena nr 4. Pracowali tam znani aktorzy: Ewa Kunina, Maria Gella, Hanna Różańska, Anna Jaraczówna, Mieczysław Milecki i inni. Później porzucił jednak „Znachora” i pojawił się na scenie jawnego warszawskiego Teatru „Komedia”. Odmówił jednak np. udziału w antypolskim obrazie propagandowym Heimkehr (1941).

Na podstawie biografii Kazimierza Junoszy-Stępowskiego powstał film w reżyserii Jerzego Sztwiertni pt. Oszołomienie z 1988 roku.

Życie prywatne

Grób aktora na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie

Po I wojnie światowej miał już status gwiazdy. Bardzo popularny wśród kobiet, angażował się w krótkie i nieznaczące romanse. W 1915 roku po krótkim małżeństwie na zawał serca umarła jego pierwsza żona, 25-letnia wtedy aktorka Helena Jankowska. Niewiele później aktor spotkał swoją największą miłość, 17-letnią studentkę Marę, z którą spędził 6 lat i która miała pozytywny wpływ na jego karierę. Po rozstaniu pozostali przyjaciółmi.

W 1922 roku zakochał się w Jadwidze Galewskiej, młodszej od siebie mężatce, której mąż w trakcie rozprawy rozwodowej popełnił samobójstwo. Aktor pobrał się z owdowiałą kobietą i adoptował jej kilkumiesięczne dziecko. Jadwiga przyjęła pseudonim Jaga Juno i próbowała kariery aktorskiej. Junosza pragnął dla swej żony kariery diwy operowej, wysłał ją do Włoch na studia. Jednak te plany nie ziściły się, a Jadwiga wróciła z Włoch jako morfinistka.

5 lipca 1943 roku Junosza został postrzelony w swym warszawskim mieszkaniu przez oddział egzekucyjny polskiego podziemia, gdy zasłaniał ciałem swą żonę. Przebieg wydarzeń nie jest pewny – inna wersja mówi, że żony wtedy w domu nie było, a państwo podziemne w celu zatuszowania pomyłki ogłosiło, że aktor sam również był zdrajcą. Po kilku godzinach zmarł po przewiezieniu do szpitala. Jak podaje Stanisław Janicki – znawca polskiego kina przedwojennego, Galewska podczas wojny trudniła się oszustwem, wyłudzając pieniądze od rodzin osób aresztowanych przez Niemców, pod pretekstem załatwienia ich zwolnienia, co było nieprawdą. Za ten proceder otrzymała wyrok śmierci wydany przez władze Polski Podziemnej. Junosza-Stępowski stał się przypadkową ofiarą tej egzekucji, a wyrok na jego żonie wykonano wiosną 1944 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 96-6-9).

Był stryjem aktora i piosenkarza Jaremy Stępowskiego.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)
• Złoty Krzyż Zasługi (1 marca 1935)
• Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)

Filmografia

• 1902 – Przygoda dorożkarza – pasażer
• 1902 – Powrót birbanta – birbant
• 1916 – Ochrana warszawska i jej tajemnice – naczelnik ochrany Prozierow
• 1916 – Studenci – Jan Paszkowski
• 1917 – Tajemnica Alei Ujazdowskich
• 1917 – Pokój nr 13
• 1917 – Jego ostatni czyn – włamywacz
• 1917 – Carat i jego sługi – Jerzy, syn Dymitra, książę Garin
• 1917 – Kobieta – hrabia Łaski
• 1918 – Mężczyzna – Jan Borowski
• 1918 – Złote bagno – baron Oskar Rosset
• 1918 – Sezonowa miłość – Darski
• 1919 – Krysta – Łucki
• 1920 – Bohaterstwo polskiego skauta – porucznik Janicki
• 1920 – Córka pani X – lord Nootword
• 1920 – Powrót – publicysta Jerzy Laski
• 1921 – Cud nad Wisłą – agent bolszewicki
• 1922 – Strzał – Jan Czarski/Ryszard Czarski syn Jana
• 1922 – Tajemnica przystanku tramwajowego – hrabia Roman Opolski
• 1927 – Uśmiech losu – Jan Kozłowski
• 1927 – Martwy węzeł – detektyw
• 1927 – Ziemia obiecana – Karol Borowiecki
• 1930 – Tajemnica lekarza – Richard Parson
• 1930 – Wiatr od morza – Friedrich von Arffberg
• 1931 – Uwiedziona – Rawicz
• 1933 – Dzieje grzechu – Płaza-Spławski
• 1934 – Przebudzenie
• 1934 – Córka generała Pankratowa – generał Pankratow
• 1934 – Młody las – profesor Pakotin
• 1935 – Dzień wielkiej przygody – szmugler
• 1935 – Kochaj tylko mnie – Żarski
• 1936 – Ada! To nie wypada! – hrabia Orzelski
• 1936 – Bohaterowie Sybiru – oficer gwardii carskiej
• 1936 – Pan Twardowski – szatan
• 1936 – Róża – naczelnik urzędu śledczego
• 1936 – Tajemnica panny Brinx – Karol Ulbert, szef agencji detektywistycznej
• 1936 – Trędowata – Maciej Michorowski
• 1936 – Wierna rzeka – Olbromski
• 1937 – Ordynat Michorowski – Maciej Michorowski
• 1937 – Płomienne serca – pułkownik Włodzimierz Stępiński
• 1937 – Ty, co w Ostrej świecisz Bramie – baron
• 1937 – Znachor – profesor Rafał Wilczur, alias Antoni Kosiba
• 1937 – Dziewczęta z Nowolipek – Mossakowski
• 1938 – Sygnały – Filip
• 1938 – Rena – prokurator Garda
• 1938 – Kobiety nad przepaścią – Wolak
• 1938 – Wrzos – prezes
• 1938 – Druga młodość – Ludwik Mohort
• 1938 – Ostatnia brygada – Kulcz
• 1938 – Profesor Wilczur – profesor Rafał Wilczur
• 1938 – Florian – dziadek Wereszczyński
• 1938 – Moi rodzice rozwodzą się – Józef Nałęcz, mąż Ady
• 1938 – Za winy niepopełnione – Józef Holski
• 1939 – U kresu drogi – Jan Turwid
• 1939 – Kłamstwo Krystyny – ojciec Marlecki
• 1939 – Doktór Murek – prezes Jazwicz

Linki zewnętrzne

• Kazimierz Junosza-Stępowski w bazie filmpolski.pl
• Szablon:E-teatr
• Monika Mokrzycka-Pokora Kazimierz Junosza-Stępowski
• Kazimierz Junosza-Stępowski w bazie IMDb (ang.)
• Kazimierz Junosza-Stępowski w bazie Filmweb
• Kazimierz Junosza-Stępowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”